سیاست مهار در برابر خوانش ناموافق: سرانجام مقاومت زن در برابر هژمونی مردسالار در منظومه کردی «خه ج و سیامند»
محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی
سیدرضا ابراهیمی
1
(
استادیار زبان و ادبیات انگلیسی، واحد بیجار، دانشگاه آزاد اسلامی، بیجار، ایران
)
کلید واژه: نوتاریخی باوری و ماتریالیسم فرهنگی, هژمونی, رژیم حقیقت, خوانش ناموافق, گسست, ایدئولوژی, منظومه خه‌ج و سیامند,
چکیده مقاله :
جوامع سنتی در آغاز دورة مدرن، ساختاری مردسالار داشتند. گسترة هنجارهای مردسالارانه و استیلای آنچه میشل فوکو رژیم حقیقت می نامد در دوره سنتی، زنان را آبژه ی تحت کنترل و تحکم مردان می دانست. ایستادگی زنان در برابر هژمونی مردسالار و سرنوشت مقاومت زن در برابر استیلای این ایدئولوژی در آثار ادبی به نقطة تقابل بین نظریه نوتاریخی باوری، استفان گرینبلَت، و آلن سینفیلد، از متفکران نظریه ماتریالیسم فرهنگی بدل شده است. با توجه به دیدگاه های گرینبلَت، مخالفت زن در برابر گفتمان حاکم و ایدئولوژی مردسالار در نهایت، توسط ایدئولوژی غالب هضم میشود. از سوی دیگر، سینفیلد و سایر ماتریالیستهای فرهنگی به نتیجه و دستاورد این تقابل و مخالفتها خوشبین اند. به باور آنان، ایستادگی زنان در برابر ایدئولوژی مردسالار به بروز گسست در ساختار ایدئولوژی می انجامد و می تواند در نهایت به شکسته شدن هژمونی مردسالار منجر شود. این پژوهش بر مفهوم مقاومت در دو مکتب ماتریالیسم فرهنگی و نوتاریخی باوری متمرکز است و بر اساس تفاوت خوانش این دو مکتب به بررسی سرنوشت مقاومت زن در منظومه فولکلور خه‌ج و سیامند می پردازد. یافته ها نشان می دهد که با خوانش نوتاریخی باوری مقاومت زنان چگونه توسط هژمونی حاکم سرکوب می شود ولی اثرات و نتایج مقاومت در برابر ایدئولوژی با خوانش ماتریالیسم فرهنگی در نهایت، سالها بعد به بار می نشیند و زنان از آبژه‌ی منفعل در دستان این ایدئولوژی، به سوژه‌ای کنشگر و فعال بدل می شوند و هویت مستقل خود را باز می یابند و بر سرنوشت خود حاکم می شوند.
Traditional societies had a patriarchal structure at the beginning of the modern era. The extent of patriarchal norms and the domination of what Michel Foucault called the "regime of truth" in the traditional epoch tried to consider women as an object and in this way to keep women under men's control. Women's resistance to patriarchal hegemony and the fate of women's resistance to the domination of this ideology in literary works has become a point of confrontation between the New Historicist Stephen Greenblatt, and Cultural Materialist Alan Sinfield. The former believes that women's opposition to the dominant discourse and patriarchal ideology is ultimately digested by the dominant ideology. On the other hand, Sinfield and other cultural materialists are optimistic about the outcome of this confrontation. According to them, women's resistance to patriarchal ideology demonstrate dissidence being incorporated, necessarily, with reference to dominant structures and it can ultimately lead to the discontinuity of patriarchal hegemony. This study aims to explore the consequence of women's resistance in the folklore tale of "Khaj and Siamand" based on the New historicism and Cultural Materlism readings. The former considers that women's resistance is suppressed by the ruling hegemony while the cultural materialists assert that challenging the patriarchal hegemony yields questioning the patriarchy. Thus, woman is no longer a passive object in the hands of male-dominated ideology, but she becomes an active subject. Women can make their own identity and rule their own destiny.
ابراهیمی، سید رضا؛ بیاد، مریم. (1398).برساخت گفتمانی هویت و شکل‌گیری روایت‌های زنانه در فضای بینابینی فرهنگی در یاد نوشت های زنان مهاجر ایرانی. ادبیات پارسی معاصر، سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۷) ، صفحات9-29.
آبوت، پاملا، کلروالاس. (1380). جامعه‌شناسی زنان. ترجمه منیژه نجم عراقی، نشر نی، تهران،1380.
اسدی امجد، فاضل، روحانی منش، محمدرضا. (1393). مقاومت و براندازی گفتمان ادبی غالب در شعر نیما یوشیج و والت ویتمن. فصلنامۀ مطالعات زبان و ترجمه، سال 47 شماره 2.
ایوبیان، عبیدالله. (1335). معرفی منظومه‌های عاشقانه: چریکه خه ج و سیامند. نشریه دانشکده ادبیات تبریز ، شماره 8، صفحات 52-105.
رستمی نژادان، دیانا، منصوری مقدم، منصور. (1397). جایگاه الهۀ مادر در فرهنگ مردم کردستان. نشریه زن در فرهنگ و هنر، سال10، شماره 4، صفحات 549-575.
سبزی، عبدالرضا. (1391). تصویر زن در ادبیات کهن فارسی و رمان معاصر ایرانی. برگرفنه از سایت http://sunnight49.blogfa.com/post/
سیدمن، استیون.( 1392) کشاکش آرا در جامعه‌شناسی. ترجمه هادی جلیلی، چاپ پنچم، تهران:نشر نی.
شریفی، احمد (1386). اسطوره‌ها و افسانه‌های کردی.نشریه فرهنگ مردم ایران، سال 4 شماره 7 و 8، 103-122
قیطاسی سجاد، اسدی فاضل. (1392). بررسی تطبیقی صدای زن در نمایشنامه تاجر ونیزی از و. شکسپیر و اشعار جلیل صفر بیگی (با توجه به نظریه‌های ا. گرین بلات،آ. سین فیلد و پیر ماشری). پژوهش‌های ادبیات تطبیقی. سال اول، شماره 2، صفحات ۵۳-۶۹.
مگی هام و گمبل، سارا. (1382). فرهنگ نظریه‌های فمینیستی. ترجمه فیروزه مهاجر، نوشین احمدی خراسانی، فرخ قره‌داغی، نشر توسعه، تهران، 1382.
Althusser, Louis. (1998), ‘Ideological State Apparatus’, in Julie Revkin and Michael Ryan (eds.). Literary Theory: An Anthology, Oxford: Blackwell Publishers, Oxford.
Althusser, Louis. (1971). Lenin and Philosophy and other Essays, rans. Ben Breswester, Verso, London.
Bakhshayesh, EV, Ebrahimi, Seyed Reza. (2020). The Quest for Individuality in Fariba Vafi’s My Bird. International E-Journal of Advances in Social Sciences, 5 (15), 1511-1516.
Dollimore, Jonathan and Alan Sinefield (eds.). (1985). Political Shakespeare: New Essays in Cultural Materialism. Manchester: Manchester University Press.
Ebrahimi S R, Sultan Beyad M.( 2020). The Reflection of Folk Narrative of Khorasan Region in Constructing the Female Subject Identity in the Iranian Diasporic Narratives. CFL. 7 (30) :27-49. URL: http://cfl.modares.ac.ir/article-11-38414-fa.html.
Ebrahimi, Seyed Reza & Maryam Beyad. (2016). Revisiting the Past: Contribution of Counter-narratives in Liminal Formation of Identity in Yasmin Crowther's The Saffron Kitchen. Persian Literary Studies Journal, 5(7), 17-36.
Foucault, Michel. (1984). The History of Sexuality: Volume 1, trans. Robert Hurley, New York: Vintage Books.
Foucault, Michel. (1977). Discipline and Punish: The Birth of the Prison. London: Penguin Press.
Greenblatt, Stephan. (1980). Renaissance Self-Fashioning: From More to Shakespeare. Chicago: University of Chicago Press.
Greenblatt, Stephan. (1988), Shakespearian Negotiations: The Circulation of Social Energy in Renaissance England, Oxford, England.
Julie Revkin and Michel Ryan (eds). (2004). Literary Theory: An Anthology, Malden, MA: Blackwell Pub.
Makaryk, Irena Rima. (1993). Encyclopedia of Contemporary Literary Theory, General Editor and Compiler, University of Toronto Press.
Nafisi, Azar. (1994). Images of Women in Classical Persian Literature and the Contemporary Iranian Novel, London: I.B. Touris Publishers.
Raman Selden & Peter Widdowson. (1993). A Reader's Guide to Contemporary Literary Theory (3rd Edition), Kentucky: University of Kentucky,.
Sim, Stuart (ed.). (2005). The Routledge Companion to Postmodernism (2nd Edition). New York: Routledge.
Sinfeld, Alan. (1992). Faultlines: Cultural Materialism and the Politics of Dissidence Reading, Oxford, London.
Sinfield, Alan. (2004). Cultural Materialism, Othello and the Politics of Plausibility. UK: Macmillan Education Publishings.
Williams, Raymond. (1977). Marxism and Literature, Oxford University
_||_references
Ebrahimi, Seyed Reza; Come on, Maryam. (2018). The discursive construction of identity and the formation of women's narratives in the intercultural space in the memoirs of Iranian immigrant women. Contemporary Persian literature, 9th year, autumn and winter 2018, number 2 (consecutive 27), pages 29-9.
Abbott, Pamela, Clarevalles. (1380). Sociology of women. Translated by Manijeh Najm Iraqi, Nei Publishing House, Tehran, 2010.
Asadi Amjad, Fazel, Rouhani Menesh, Mohammad Reza. (2013). Resistance and subversion of dominant literary discourse in the poetry of Nima Yoshige and Walt Whitman. Quarterly Journal of Language and Translation Studies, year 47, number 2.
Ayoubian, Obaidullah. (1335). Introduction of romantic poems: Cherikeh Khej and Siamand. Journal of Tabriz Faculty of Literature, number 8, pages 105-52.
Rostaminejadan, Diana, Mansouri Moghadam, Mansour. (2017). The position of the mother goddess in the culture of the people of Kurdistan. Journal of Women in Culture and Art, year 10, number 4, pages 549-575.
Sabzi, Abdul Reza. (2011). The image of women in ancient Persian literature and contemporary Iranian novels. Taken from http://sunnight49.blogfa.com/post/
Althusser, Louis. (1998), ‘Ideological State Apparatus’, in Julie Revkin and Michael Ryan (eds.). Literary Theory: An Anthology, Oxford: Blackwell Publishers, Oxford.
Althusser, Louis. (1971). Lenin and Philosophy and other Essays, rans. Ben Breswester, Verso, London.
Bakhshayesh, EV, Ebrahimi, Seyed Reza. (2020). The Quest for Individuality in Fariba Vafi’s My Bird. International E-Journal of Advances in Social Sciences, 5 (15), 1511-1516.
Dollimore, Jonathan and Alan Sinefield (eds.). (1985). Political Shakespeare: New Essays in Cultural Materialism. Manchester: Manchester University Press.
Ebrahimi S R, Sultan Beyad M.( 2020). The Reflection of Folk Narrative of Khorasan Region in Constructing the Female Subject Identity in the Iranian Diasporic Narratives. CFL. 7 (30) :27-49. URL: http://cfl.modares.ac.ir/article-11-38414-fa.html.
Ebrahimi, Seyed Reza & Maryam Beyad. (2016). Revisiting the Past: Contribution of Counter-narratives in Liminal Formation of Identity in Yasmin Crowther's The Saffron Kitchen. Persian Literary Studies Journal, 5(7), 17-36.
Foucault, Michel. (1984). The History of Sexuality: Volume 1, trans. Robert Hurley, New York: Vintage Books.
Foucault, Michel. (1977). Discipline and Punish: The Birth of the Prison. London: Penguin Press.
Greenblatt, Stephan. (1980). Renaissance Self-Fashioning: From More to Shakespeare. Chicago: University of Chicago Press.
Greenblatt, Stephan. (1988), Shakespearian Negotiations: The Circulation of Social Energy in Renaissance England, Oxford, England.
Julie Revkin and Michel Ryan (eds). (2004). Literary Theory: An Anthology, Malden, MA: Blackwell Pub.
Makaryk, Irena Rima. (1993). Encyclopedia of Contemporary Literary Theory, General Editor and Compiler, University of Toronto Press.
Nafisi, Azar. (1994). Images of Women in Classical Persian Literature and the Contemporary Iranian Novel, London: I.B. Touris Publishers.
Raman Selden & Peter Widdowson. (1993). A Reader's Guide to Contemporary Literary Theory (3rd Edition), Kentucky: University of Kentucky,.
Sim, Stuart (ed.). (2005). The Routledge Companion to Postmodernism (2nd Edition). New York: Routledge.
Sinfeld, Alan. (1992). Faultlines: Cultural Materialism and the Politics of Dissidence Reading, Oxford, London.
Sinfield, Alan. (2004). Cultural Materialism, Othello and the Politics of Plausibility. UK: Macmillan Education Publishings.
Williams, Raymond. (1977). Marxism and Literature, Oxford University Press, Oxford.
