واکاوی جامعه‌شناختی سیمای زن در اشعار ملک الشعراء بهار و سیّد اشرف الدّین گیلانی

محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی

رضا موسی آبادی ¹ , مهدی نوروز ² , بتول فخراسلام ³

1 - دانشجوی دکترای تخصصی زبان وادبیات فارسی دانشگاه آزاداسلامی واحدنیشابور-ایران
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد واحد نیشابور
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد واحد نیشابور- ایران

تاریخ دریافت : 1396/10/14 تاریخ پذیرش : 1397/01/19 تاریخ انتشار : 1396/12/01

کلید واژه: زن, ادبیّات مشروطه, نسیم شمال, ملک الشعرا بهار,

چکیده مقاله :

زن ونقش آن در اجتماع یکی از موضوعاتی است که همواره در آثار منظوم و منثور ادبیّات فارسی مورد توجّه واقع شده و جایگاهی درخور یافته است؛ امّا زن در ادبیّات کلاسیک فارسی چهرة چندان مثبت و درخور ستایشی ندارد؛ زیرا در میان اشعار شاعران کلاسیک، هویّت زن مخدوش و تیره و دیدگاههای منفی نسبت به او بر سیمای زن سایه افکنده است. از زمان مشروطه و با آشنایی مختصر ایرانیان با فرهنگ غرب و اندیشه‌های مدرن، نقش و هویّت زنان به عنوان یکی از کُنشگران مهمّ اجتماعی در شعر مشروطه مورد توجّه واقع شده و جایگاه درخوری یافته است. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و مقایسة تجلّی سیمای زن در اشعار ملک الشعرا بهار و نسیم شمال در عصر مشروطه بپردازد. از مهم‌ترین یافته‌های این پژوهش آن است که نگرش شاعران به سیمای زن در شعر دورة مشروطه تغییر کرده؛ برای اوّلین بار مضامین شعر این دوره به مسائل حقوقی و اجتماعی زن می‌پردازد و زن از معشوقه بودن مطلق خارج می‌شود و عقلانیّت، شخصیّت و انسانیّت او مورد تبیین و تحلیل قرار می‌گیرد. همچنین هر دو شاعر در دست‌یابی زنان به دانش، حقوق فردی و آموزه‌‌های مدرن با یکدیگر هم‌ عقیده‌اند؛ امّا در مورد آزادی پوشش و مسألة حجاب، بهار راهکار رهایی از جهل را کشف حجاب می‌داند، درحالی که نسیم شمال، حجاب را برای حضور زنان در اجتماع لازم می‌داند.

چکیده انگلیسی:

The woman and its role in the community is one of the issues that has always been considered in the poetic and prose works of Persian literature and has become a worthy place; But the woman in Persian classical literature does not have much positive and worthy face; Because among the poems of the classical poets, the woman's identity is confused and dark and the negative views on her are shadowed by the woman. Since the Constitutional Revolution and with the brief acquaintance of Iranians with Western culture and modern thoughts, the role and identity of women as one of the most important social activists in constitutional poetry has been taken into consideration. This research is to investigate and compare the manifestation of woman's image in the poems of Malek al-Shaara Bahar and Nasim shomal in the Constitutional Revolution, using descriptive-analytical method. One of the most important findings of this research is that the attitude of poets towards women's image has changed in Constitutionalist poetry; For the first time, the themes of this period are related to women's legal and social issues, and women are excluded from absolute love and their rationality, personality, and humanity are explained and analyzed. Both poets also believe in the achievement of women's knowledge, individual rights, and modern teachings; But in terms of freedom of coverage and the issue of hijab, the Spring discovers a veil of freedom from ignorance, while the Nasim shomal requires hijab for the presence of women in the community.