صفات شخصیت، پیش بینی کننده نوع واکنش به جفا در روابط بینفردی
محورهای موضوعی : مهارت هاي اجتماعي
علی پاکیزه
1
(دانشیار، گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر)
صادق حکمتیان فرد
2
(دانشجوی دکترای روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر)
کلید واژه: شخصیت, روابط بین فردی, جفا, واکنش,
چکیده مقاله :
تحقیق حاضر به منظور بررسی نقش صفات شخصیت در پیش بینی نوع واکنش به جفا در روابط بین فردی در دانشجویان اجرا گردید. جامعهی آماری پژوهش حاضر که در قالب یک طرح همبستگی انجام گردید، شامل کلیهی دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه خلیج فارس در سال تحصیلی 1402-1401 بودند. اعضای نمونه شامل 224 نفر دانشجو (96 پسر 128 دختر) می-باشند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدند. مقیاسهای استفاده شده در این تحقیق شامل پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت و پرسشنامه واکنش به جفا در روابط بین فردی بود. دادهها با استفاده از تحلیل رگرسیون گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافتهها نشان داد که دو صفت سازگاری (01/0p<، 26/0 = β) و گشودگی به تجربه (01/0p<، 21/0 = β) پیش بینی کننده مستقیم واکنش بخشودگی هستند؛ واکنش انتقام جویی نیز به صورت مستقیم توسط صفت روانرنجوری پیشبینی شد (01/0p<، 0.44 = β)، ولی صفات سازگاری (01/0p<، 0.44-= β) و گشودگی به تجربه (01/0p<، 0.23-= β) پیشبینی کنندههای معکوس این واکنش بودند. واکنش دوریگزینی نیز توسط صفات سازگاری (01/0p<، 0.43-= β)، و گشودگی به تجربه (01/0p<، 0.25-= β)، به صورت معکوس، ولی توسط صفت روان رنجوری (01/0p<، 0.19 = β) به صورت مستقیم پیشبینی شد. با توجه به نقش صفات شخصیتی در پیش بینی نوع واکنشها در تعارضات بین فردی تمرکز و تقویت صفات شخصیتی تسهیل گر روابط بین فردی میتواند عامل پیشگیری موثری برای تنش های بین فردی باشد. تحقیق حاضر به منظور بررسی نقش صفات شخصیت در پیش بینی نوع واکنش به جفا در روابط بین فردی در دانشجویان اجرا گردید. جامعهی آماری پژوهش حاضر که در قالب یک طرح همبستگی انجام گردید، شامل کلیهی دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه خلیج فارس در سال تحصیلی 1402-1401 بودند. اعضای نمونه شامل 224 نفر دانشجو (96 پسر 128 دختر) می-باشند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدند. مقیاسهای استفاده شده در این تحقیق شامل پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت و پرسشنامه واکنش به جفا در روابط بین فردی بود. دادهها با استفاده از تحلیل رگرسیون گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافتهها نشان داد که دو صفت سازگاری (01/0p<، 26/0 = β) و گشودگی به تجربه (01/0p<، 21/0 = β) پیش بینی کننده مستقیم واکنش بخشودگی هستند؛ واکنش انتقام جویی نیز به صورت مستقیم توسط صفت روانرنجوری پیشبینی شد (01/0p<، 0.44 = β)، ولی صفات سازگاری (01/0p<، 0.44-= β) و گشودگی به تجربه (01/0p<، 0.23-= β) پیشبینی کنندههای معکوس این واکنش بودند. واکنش دوریگزینی نیز توسط صفات سازگاری (01/0p<، 0.43-= β)، و گشودگی به تجربه (01/0p<، 0.25-= β)، به صورت معکوس، ولی توسط صفت روان رنجوری (01/0p<، 0.19 = β) به صورت مستقیم پیشبینی شد. با توجه به نقش صفات شخصیتی در پیش بینی نوع واکنشها در تعارضات بین فردی تمرکز و تقویت صفات شخصیتی تسهیل گر روابط بین فردی میتواند عامل پیشگیری موثری برای تنش های بین فردی باشد.
The present study was conducted in order to investigate the predictive power of personality traits for reactions to interpersonal transgressions in university students. The statistical population of the current study, which was conducted in a correlational design, included all students studying at the Persian Gulf University in the academic year of 1402-1401. The sample members include 224 students (96 male and 128 female) who were selected using the multi-stage cluster sampling method. The scales used in this research included Five-factor Personality Questionnaire (McCrae and Costa) and The Transgression-Related Interpersonal Motivations Inventory—18-Item Version (TRIM–18). Data were analyzed using stepwise regression analysis. The findings showed that the two traits of agreeableness (β=0.26, P<0.01), and openness to experience (β=0.21, P<0.01) are direct predictors of the forgiveness reaction. Revenge reaction was directly predicted by trait neuroticism (β=0.44, P<0.01), but reversely predicted by agreeableness (β=0.44, P<0.01), and openness to experience (β=0.23, P<0.01). Avoidance reaction was also inversely predicted by agreeableness (β=0.43, P<0.01) and openness to experience (β=0.25, P<0.01), but it was directly predicted by the trait of neuroticism (β=0.19, P<0.01). Considering the role of personality traits in predicting the type of reactions in interpersonal conflicts, focusing on and strengthening the personality traits that facilitate interpersonal relationships can be an effective prevention factor for interpersonal transgressions. The present study was conducted in order to investigate the predictive power of personality traits for reactions to interpersonal transgressions in university students. The statistical population of the current study, which was conducted in a correlational design, included all students studying at the Persian Gulf University in the academic year of 1402-1401. The sample members include 224 students (96 male and 128 female) who were selected using the multi-stage cluster sampling method. The scales used in this research included Five-factor Personality Questionnaire (McCrae and Costa) and The Transgression-Related Interpersonal Motivations Inventory—18-Item Version (TRIM–18). Data were analyzed using stepwise regression analysis. The findings showed that the two traits of agreeableness (β=0.26, P<0.01), and openness to experience (β=0.21, P<0.01) are direct predictors of the forgiveness reaction. Revenge reaction was directly predicted by trait neuroticism (β=0.44, P<0.01), but reversely predicted by agreeableness (β=0.44, P<0.01), and openness to experience (β=0.23, P<0.01). Avoidance reaction was also inversely predicted by agreeableness (β=0.43, P<0.01) and openness to experience (β=0.25, P<0.01), but it was directly predicted by the trait of neuroticism (β=0.19, P<0.01). Considering the role of personality traits in predicting the type of reactions in interpersonal conflicts, focusing on and strengthening the personality traits that facilitate interpersonal relationships can be an effective prevention factor for interpersonal transgressions.
Personality traits as the predictors of the type of reaction to interpersonal transgressions
Abstract
The present study was conducted in order to investigate the predictive power of personality traits for reactions to interpersonal transgressions in university students. The statistical population of the current study, which was conducted in a correlational design, included all students studying at the Persian Gulf University in the academic year of 1402-1401. The sample members include 224 students (96 male and 128 female) who were selected using the multi-stage cluster sampling method. The scales used in this research included Five-factor Personality Questionnaire (McCrae and Costa) and The Transgression-Related Interpersonal Motivations Inventory—18-Item Version (TRIM–18). Data were analyzed using stepwise regression analysis. The findings showed that the two traits of agreeableness (β=0.26, P<0.01), and openness to experience (β=0.21, P<0.01) are direct predictors of the forgiveness reaction. Revenge reaction was directly predicted by trait neuroticism (β=0.44, P<0.01), but reversely predicted by agreeableness (β=0.44, P<0.01), and openness to experience (β=0.23, P<0.01). Avoidance reaction was also inversely predicted by agreeableness (β=0.43, P<0.01) and openness to experience (β=0.25, P<0.01), but it was directly predicted by the trait of neuroticism (β=0.19, P<0.01). Considering the role of personality traits in predicting the type of reactions in interpersonal conflicts, focusing on and strengthening the personality traits that facilitate interpersonal relationships can be an effective prevention factor for interpersonal transgressions.
Key words: personality, interpersonal relations, transgressions, reaction
صفات شخصیت، پیش بینی کننده نوع واکنش به جفا در روابط بینفردی
تحقیق حاضر به منظور بررسی نقش صفات شخصیت در پیش بینی نوع واکنش به جفا در روابط بین فردی در دانشجویان اجرا گردید. جامعهی آماری پژوهش حاضر که در قالب یک طرح همبستگی انجام گردید، شامل کلیهی دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه خلیج فارس در سال تحصیلی 1402-1401 بودند. اعضای نمونه شامل 224 نفر دانشجو (96 پسر 128 دختر) میباشند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدند. مقیاسهای استفاده شده در این تحقیق شامل پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت و پرسشنامه واکنش به جفا در روابط بین فردی بود. دادهها با استفاده از تحلیل رگرسیون گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافتهها نشان داد که دو صفت سازگاری (01/0p<، 26/0 = β) و گشودگی به تجربه (01/0p<، 21/0 = β) پیش بینی کننده مستقیم واکنش بخشودگی هستند؛ واکنش انتقام جویی نیز به صورت مستقیم توسط صفت روانرنجوری پیشبینی شد (01/0p<، 0.44 = β)، ولی صفات سازگاری (01/0p<، 0.44-= β) و گشودگی به تجربه (01/0p<، 0.23-= β) پیشبینی کنندههای معکوس این واکنش بودند. واکنش دوریگزینی نیز توسط صفات سازگاری (01/0p<، 0.43-= β)، و گشودگی به تجربه (01/0p<، 0.25-= β)، به صورت معکوس، ولی توسط صفت روان رنجوری (01/0p<، 0.19 = β) به صورت مستقیم پیشبینی شد. با توجه به نقش صفات شخصیتی در پیش بینی نوع واکنشها در تعارضات بین فردی تمرکز و تقویت صفات شخصیتی تسهیل گر روابط بین فردی میتواند عامل پیشگیری موثری برای تنش های بین فردی باشد.
کلمات کلیدی: شخصیت، روابط بین فردی، جفا، واکنش
مقدمه
تعاملات اجتماعی لازمه زندگی انسانی است و بخش مهمی از این تعاملات در قالب روابط بین فردی شکل میگیرد. کیفیت و اثربخشی تعاملات اجتماعی تحت تاثیر خصوصیات فردی و انتظارات متقابل رفتاری طرفین رابطه از همدیگر میباشد (کلینکوز، ایسکرا و آرتیمیاک1، 2021). این تعاملات همیشه در راستای اهداف و تمایلات هر دو یا یک طرف رابطه پیش نمیروند و عموم انسانها گاهی اوقات در تعاملات بین فردی خود دچار تعارض و تنش شده و موجبات رنجش خاطر همدیگر را فراهم میآورند، به عبارت دیگر، زمانی که رفتار یک شریک ناقض قوانین صریح یا ضمنی رابطه سالم یا مشارکت برنامهریزی و توافق شده باشد، باعث ایجاد احساسات خشم، غم و اندوه و کناره گیری در شریک دیگر میشود (کوردووا، کاوتیلی، سیمون و ساباگ2، 2006). پایبندی به هنجارها و قواعد مکتوب شده یا توافق شدهی نانوشته، لازمه اثرگذاری و پایداری تعاملات سازنده بین فردی میباشد و هر گونه نقض هنجارها و توافقات منجر به پیامدهای مخربی برای خود رابطه و سلامت روان طرفین رابطه میشود (هوانگ3، 2019). هرچند که این پیامدهای منفی برای هر دوره سنی وجود دارد ولی پیامدهای منفی ناشی از نقض این قوانین در روابط بین فردی نوجوانان و جوانان دارای اهمیت بیشتری نسبت به بزرگسالان میباشد (ستو، دیویس4، 2021)، زیرا تعاملات بین فردی پرتنش برای نوجوانان بسیار آزار دهنده، خسته کننده و آسیبرسان هستند (بردیت5، 2014).
از جمله مولفههای آسیبرسان در تعاملات بین فردی ظلم، بدعهدی، یا سهل انگاری منجر به آسیب از جانب یکی از طرفین رابطه میباشد. انسانها عموما وقتیکه مورد ظلم و بدعهدی یا رفتار سهل انگارانه طرف تعامل خود واقع میشوند طیف وسیعی از واکنشها از انتقامجویی از شریک بد عهد یا سهلانگار گرفته تا بخشش، یا بی‌‌توجهی و کنارهگیری را نشان میدهند (براون6 وهمکاران، 2022). به عبارت دیگر، افراد در مواجهه با ناکامیها یا مشکلات ایجاد شده در تعاملات بین فردی، به راه‌حل‌های مختلفی از جمله انواع شیوههای احتمالی مواجهه با عامل ناکامی میاندیشند. نوع واکنش افراد نسبت به عامل ناکامیها تحت تاثیر خصوصیات شخصیتی افراد و نیز ویژگیهای موقعیتی هستند که افراد در آن قرار می‌‌گیرند (بیس7 و همکاران، 2016)، زیرا بطور کلی، صفات و ویژگیهای شخصیتی نقش مهمی در چگونگی مواجهه با شرایط استرسزا دارند (بردیت8 و همکاران، 2020). مطالعات نشان دادهاند که تنبیه اخلاقی یا انتقام، بخشش بین فردی و همچنین اجتناب و دوری گزینی، از راهبردهای رایج مورد استفاده قربانیان برای تسکین تنفر و هیجانات منفی خود در پی تجاوزات یا خطاها در روابط بین فردی هستند (اوستنبروک، وایش9، 2019).
یکی از واکنشهای احتمالی و سازگارانه به جفا در روابط بین فردی، بخشش فرد جفا کار یا خطا کار میباشد. رویکرد بخشش یکی از رویکردهای بسیار مهم و توصیه شده دینی و فرهنگی میباشد. بسیاری از ادیان جهان، مانند مسیحیت، اسلام، و یهودیت، ضمن توصیه به بخشش و ذکر پیامدهای اخروی بخشش، روشهایی را برای چگونگی بخشیدن به پیروان خود ارائه می دهند (چو10 و همکاران، 2020). رویکرد دیگر در خصوص بخشش، رویکرد روانشناختی میباشد که ضمن مطالعه ماهیت بخشش از منظر روانشناختی، رابطه آن با سایر متغیرهای روانشناختی را مورد بررسی قرار میدهد (مک کالو، کورزبان و تابک11، 2013). بخشش رفتار سازگارانه‌‌ای است که به صورت اجتناب از انتقام و تلاش برای ارتقاء روابط دوستانه و اعتماد به دیگران جلوهگر میشود. بخشش به معنای جایگزینی احساسات منفی (مثلا خشم، تلخی، نفرت، خصومت و ترس) با احساسات مثبت (مثلا عشق، همدلی یا همدردی) بوده (ریپلی و ورتینگتون جونیور12، 2002) و به عنوان یک فرآيند ارتباطي موثر انسانی در هنگام ادراک خطا و بي عدالتي در تعاملات بین فردی، باعث تعدیل در واکنش منفی نسبت به فرد خاطی است (مک کالو، 2021).
اگرچه تعاریف مختلفی از بخشش وجود دارد، اما محققان اتفاق نظر دارند که بخشش یک فرآیند است که در طی آن افراد برای کاهش احساسات منفی (مانند خشم، غم، نفرت)، افکار منفی (او فردی بد و وحشتناک است) و رفتارهای منفی (تلاش برای انتقام گرفتن از فرد متخلف) تلاش میکنند. در ادامه این فرایند، همچنین افراد تلاش میکنند تا احساسات مثبت (شفقت، همدلی)، افکار مثبت (او فردی خوب و شایسته احترام است) و رفتارهای مثبت (مهربانی وکمک به فرد) خود نسبت به عامل ناکامی را افزایش دهند (زاهوکووا و داکال13، 2022). بخشش، به عنوان فرآیندی که طی آن احساسات منفی (مانند انتقام، اجتناب یا سرزنش) کاهش مییابد و با خیرخواهی جایگزین میشود، به عنوان یک عنصر کلیدی در حفظ و ترمیم روابط بین فردی شناخته شده است (فینچام، هال و بیچ14، 2006). در حقیقت، بخشش به پاسخهای سازگارانه و غیر خود آسیبرسان برای پذیرش اعمال نادرست ناشی از تعارضات بین فردی اشاره دارد (باجوا و خالد15، 2015) و یکی از مصادیق مهم و موثر رفتارهای انسانی در تعاملات بین فردی و اجتماعی میباشد. زیرا، وقتیکه فرد آزرده خاطر شخص خاطی را میبخشد تمایلات ذاتی او برای انتقامجویی و خودداری از تماس با فرد آزارنده کاهش مییابد و تمایلات مقابل یعنی انگیزه برای ادامه رابطه مثبت و سازنده بازسازی میشود. این تغییرات انگیزشی علیرغم اینکه در بیشتر موارد فرد قربانی همچنان اقدامات فرد خاطی را ناعادلانه ارزیابی میکند رخ میدهد (ورثینگتون، شرر16، 2004).
تحقیقات تا به امروز نشان داده است که توانایی بخشیدن به طور قابل توجهی با میزان رضایت از زندگی و کیفیت زندگی بزرگسالان مرتبط است (داهیا و رنگنکار17، 2020)، مطالعات زیادی همچنین نشان میدهند که بخشیدن رابطه بسیار قوی با سلامت روانی و جسمانی دارد (اویون، کورنیاوان و جافالیلی18، 2019) ، افراد بخشایشگر احساس معنای بیشتری در زندگی خود می کنند و زندگی هدفمندتری دارند (ون تونگرن19 و همکاران، 2015)، و همچنین از زندگی زناشویی خود رضایت بیشتری دارند (برودک و کالتا20، 2023). یافتهها بیانگر این است که تاثیرگذاری بخشش بر سلامت روان، عمدتا از طریق تاثیر بر حمایت اجتماعی و ارتقاء عملکرد موثر بین فردی و رفتار سالم میباشد (بری21 و هماران، 2005). یافتهها همچنین بیانگر ارتباط معکوس بین توانایی بخشیدن و افسردگی میباشد (براون و فیلیپس22، 2005) و همچنین افرادی که قادر به بخشیدن نیستند در مقایسه با افراد بخشایشگر، اضطراب بیشتری را تجربه میکنند (مالتبی،ماکاسکیل و دی23، 2001). مطالعات معطوف به بررسی رابطه بین شخصیت و بخشش نیز دارای تاریخچه بسیار کوتاه با یافته-های نسبتا متناقض میباشد (هودج24 و همکاران، 2019). به عنوان نمونه، یافتههای کالتا و مروز25 (2019) نشان دادند افراد روان رنجورخویی، در مقایسه با عموم مردم، تمایل کمتری به بخشش دارند اما افرد داری تیپ شخصیتی توافقی در مقایسه با عموم مردم بخشندهتر هستند. یافتههای هودج و همکاران (25)(2019) همچنین بیانگر رابطه مثبت بین بخشش با صفات برونگرایی و وظیفه شناسی میباشد. یافتههای بعضی از محققین نیز بیانگر عدم ارتباط معنیدار بین بخشش با صفات شخصیت میباشد ( راس26 و همکاران، 2004؛ وانگ27، 2008).
یکی دیگر از شیوههای مواجهه با ناکامیها، بویژه در تعاملات بین فردی، انتقام گرفتن از عامل ناکامی می باشد. طبق قوانین اخلاقی همچون ضرورت توجه به سلامتی دیگران و منع آسیب رساندن به دیگران، رفتارهای غیراخلاقی همچون عهدشکنی و عدم پایبندی به توافقات صورت پذیرفته در مشارکتهای بین فردی، باعث میشود که افراد قربانی نسبت به متخلفان احساس بیزاری کنند (لیسی و پیکارد28، 2015). مفهوم انتقامجویی وقتی مطرح میشود که فرد قربانی ظلم، بدعهدی یا سهل انگاری آسیب رسان، سعی میکند با اعمال صدمه متقابل به همان شخص، صدمه دریافتی را جبران یا احساسات منفی خود را کاهش دهد (آکینو و همکاران29، 2003). انتقامجویی پاسخ هیجانی منفی نسبت به آسیب بین فردی است؛ که ممکن است به روابط اجتماعی آسیب بزند، همچنین ممکن است بهزیستی افراد را کاهش دهد؛ چرا که فرد را از حفظ روابط نزدیک و حمایت‌کننده بازمی‌دارد (کوئیلو30 و همکاران، 2018). یافتهها نشان میدهند که ناتوانی در بخشش، کینه توزی و تمایل به انتقم جویی باعث کاهش کیفیت زندگی فرد شده و همه مولفههای سلامت روان را تحت تاثیر قرار میدهد (بلالی دهکری و سلیمی بجستانی، 1398). یافتهها در خصوص واکنش به جفا در روابط بین فردی نشان میدهد که مردان بیشتر از زنان تمایل به انتقام جویی دارند ( کلینکوز، ایسکرا و آرتیمیاک، 2021) ، و الگوهای شخصیتی اسکیزوئیدی، اجتنابی، مرزی و پارانویید نیز پیشبینی کننده معکوس بخشودگی هستند (کوئیلو و همکاران، 2018)، هر چند که رفتار عذرخواهی، در هر شرایطی و در برابر افراد با تیپهای شخصیتی مختلف، تمایل به انتقام را کاهش میدهد، اما نوع واکنش به عذر خواهی نیز تحت تاثیر خصوصیات شخصیتی فرد آسیب دیده از رابطه میباشد (ساتیچی، اویسال و آکین31، 2014).
بر خلاف موضوع بخشش، مطالعات در زمینه ارتباط بین واکنشهای انتقام و دوری گزینی در تعارضات بین فردی با صفات شخصیتی، از غنای کافی برخودار نیست. یافتهها بیانگر رابطه معنادار بین گرایش به انتقامجویی با شاخص‌های سلامت روانی ضعیف همچون عاطفه منفی، روان رنجوری، نشخوار ذهنی، سرکوب، اجتناب، علایم استرس پس از سانحه، شرم، غم، و اسنادهای منفی میباشند (کوتا مک کینلی، وودی و بل32، 2001). بطور مشخص یافتهها بیانگر این است که انتقامجویی به صورت مثبت با روانرنجوری و به طور منفی با توافق‌پذیری ارتباط دارد و افراد انتقام‌جو سطوح بالاتر عاطفه منفی و دشواری در حفظ روابط بین فردی هماهنگ را تجربه میکنند (آکین و آکین33، 2016). یافتهها همچنین بیانگر این است که افراد خودشیفته وقتی که تحریک یا عصبانی میشوند، کینه‌توزانه یا پرخاشگرانه واکنش نشان میدهند (لی و اشتون34، 2012). تحقیقات همچنین نشان دادهاند که بین سه گانههای تاریک شخصیت بویژه ماکیاولیالیسم و ضداجتماعی بودن با هیجانات انتقام جویانه رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد ولی بین ویژگیهای مذکور و تمایلات عدالتخواهانه همبستگی منفی و معنیداری وجود دارد. ماکیاولیالیسم و ویژگی ضد اجتماعی همچنین با ویژگیهای بخشندگی و دغدغههای همدلانه همبستگی منفی و معناداری داشتند (جیامارکو، ورنون35، 2014).
همچنانکه مطالعات پیشین نشان میدهند، از یک طرف وقوع تضاد و تعارض در روابط بین فردی در زمینههای شغلی، خانوادگی و اجتماعی، پدیدهای رایج است. از طرف دیگر، نوع واکنش به تعارضات نقش بسیار موثری در کاهش یا تشدید تعارضات دارند. واکنشهای ناسازگارانه به تعارضات بین فردی میتواند منجر به پیامدهای مخرب شغلی، خانوادگی و اجتماعی شده و وجهه اجتماعی و آرامش و سلامت جسمانی و روانی طرفین تعارض را به خطر اندازد ( کوتا مک کینلی، وودی، بل، 2001). بنابراین بررسی و شناسایی عوامل موثر در نوع واکنش به جفا و خطا در روابط بین فردی میتواند زمینهساز اصلاح واکنشهای ناسازگارانه و تقویت واکنشهای سازگارانه گردد. با توجه به یافتههای متناقض در خصوص رابطه بین صفات شخصیت و بخشش در روابط بین فردی و همچنین مطالعات اندک در خصوص رابطه بین صفات شخصیت و واکنشهای انتقام و دوریگزینی، تحقیق حاضر با هدف پیش بینی نوع واکنش به جفا در روابط بین فردی بر اساس صفات شخصیت انجام گرفت.
روش پژوهش
طرح پژوهش حاضر از نوع توصیفی و همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیهی دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه خلیج فارس بوشهر در سال تحصیلی 1402-1401 بودند. تعداد 252 نفر از دانشجویان به شیوهی نمونه گیری خوشهایی چند مرحلهایی انتخاب شده و پرسشنامههای پنج عامل بزرگ شخصیت و واکنش به جفا در روابط بین فردی را تکمیل نمودند. تعداد 28 پرسشنامه به دلیل مخدوش بودن یا عدم پاسخگویی به تمام سوالات حذف گردیدند. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزار آماری SPSS 22 استفاده گردید.
ابزارهای پژوهش
الف) فرم کوتاه پرسشنامه شخصیتی نئو (NEO-FFI-60): این مقیاس 60 آیتمی پنج عامل بزرگ شخصیت مک کرا و کاستا به ترتیب عامل روان رنجوری، برون گرایی، گشودگی، توافقی و وجدانی را ارزیابی میکند. هر عامل دارای 12 آیتم بوده و پاسخگو نمرهای بین صفر تا 48 کسب میکند (فتحی آشتیانی، و داستانی، 1392). در خصوص اعتبار فرم کوتاه پرسشنامه شخصیتی نئو، یافتههای کاستا و مک کری (1992) ضریب آلفای کرونباخ بین 68/0 (برای صفت توافقی) تا 86/0 (برای صفت روان رنجوری) را نشان دادند. اعتبار نسخه فارسی این پرسشنامه با استفاده از روش آزمون مجدد در مورد 208 نفر از دانشجویان به فاصله 3 ماه به ترتیب 83/0، 75/0، 80/0، 79/0 و 79/0 برای عوامل روان آزرده گرایی، برون گرایی، گشودگی، توافقی و با وجدان بودن به دست آمد و آلفای کرونباخ نیز برای روان آزرده گرایی 86/0، برون گرایی 83/0، گشودگی 74/0، توافقی 76/0، با وجدان بودن 87/0 و آلفای کل برابر 83/0 به دست آمده است (گروسی فرشی، مهریار، و قاضی طباطبایی، 1380).
ب) پرسشنامه واکنش به جفا در روابط بین فردی: پرسشنامه واکنش به جفا در روابط بین فردی یک پرسشنامه 18 آیتمی است که در سال 2006 توسط مک کالو، روت و کوهن36(2006) ساخته شده است. در ابتدای پرسشنامه از شرکتکنندگان خواسته میشود که آخرین موقعیتی که یک فرد با آزار و اذیت یا توهین آنها را ناراحت و احساستشان را جریحهدار کرده است را به خاطر بیاورند. سپس با در نظر گرفتن آن موقعیت و با پاسخ دادن به سوالات مشخص نمایند که چه احساسی نسبت به آن فرد دارند یا چه رفتاری نسبت به او انجام میدهند. در این پرسشنامه که سه نوع واکنش بخشودگی، انتقام جویی، و دوری گزینی نسبت به فرد جفاکار در تعاملات بین فردی را میسنجد، برای هر نوع واکنش شش ایتم در نظر گرفته شده و پاسخ به هر آیتم نیز بر اساس طیف لیکرت، به صورت پنج گزینهای، از کاملا موافقم تا کاملا مخالفم میباشد. مک کالو و همکاران (2006) با استفاده از روش تحلیل عاملی، سه نوع واکنش مذکور را شناسایی نموده و ضریب همبستگی بین آزمون مجدد پرسشنامه با فاصله سه هفته را 89/0 گزارش نمودند. برای هنجاریابی داخلی این پرسشنامه ابتدا این پرسشنامه توسط یک روانشناس با همکاری یک عضو هیات علمی زبان و ادبیات انگلیسی به فارسی ترجمه گردیده، سپس متن فارسی توسط یک متخصص دیگر به انگلیسی برگردانده شد. سرانجام پس از مقایسه و تایید همخوانی بین پرسشنامه اصلی و ترجمه فارسی، نسخه فارسی پرسشنامه آماده اجرا گردید. برای تعیین پایایی پرسشنامه، تعداد 40 نفر از دانشجویان دانشگاه خلیج فارس با استفاده از روش نمونه گیری خوشهای انتخاب و در دو نوبت با فاصله سه هفته، نسبت به تکمیل پرسشنامه اقدام نمودند (در آزمون دوم 34 دانشجو شرکت داشتند). همبستگی بین دو آزمون 83/0 به دست آمد.
یافته
یافتههای توصیفی مربوط به میانگین و انحراف معیار پنج عامل بزرگ شخصیت و انواع واکنش به جفا در روابط بین فردی در جدول شماره 1 گزارش شده است.
جدول 1. میانگین و انحراف معیار پنج عامل بزرگ شخصیت و انواع واکنش به جفا در روابط بین فردی
شاخص ها | پنج عامل بزرگ شخصیت | انواع واکنش به جفا در روابط بین فردی | ||||||
برونگرایی | گشودگی به تجربه | سازگاری | وظیفه شناسی | روان رنجوری | بخشودگی | انتقام جویی | دوری گزینی | |
میانگین | 42/12 | 38/71 | 41/22 | 46/79 | 34/03 | 21/52 | 13/01 | 13/64 |
انحراف معیار | 6/4 | 5/36 | 4/93 | 6/73 | 81/7 | 19/5 | 63/4 | 26/5 |
همانگونه که در جدول شماره 1 میتوان دید، برجستهترین ویژگی شخصیتی در بین دانشجویان صفت وظیفه شناسی با میانگین 79/46 و ضعیف ترین ویژگی نیز صفت روان رنجوری با میانگین 07/34 میباشد. در شاخص نوع واکنش دانشجویان به جفا در روابط بین فردی نیز بالاترین و پایین ترین واکنش، به ترتیب بخشودگی با میانگین52/21 و انتقام جویی با میانگین 01/13 میباشند.
به منظور نمایش همبستگی بین متغیرهای پیش بین و متغیرهای ملاک، ماتریس همبستگی بین صفات شخصیت با بخشودگی، انتقام، یا دوری گزینی در جدول شماره 2 ارائه گردیده است.
جدول2. ماتریس همبستگی بین صفات شخصیت با بخشودگی، انتقام، یا دوری گزینی
شاخص ها | برونگرایی | گشودگی به تجربه | سازگاری | وظیفه شناسی | روان رنجوری |
بخشودگی | 24/0 ** | 26/0** | 26/0** | 05/0 | 15/0-* |
انتقام جویی | 22/0-** | 29/0-** | 44/0-** | 28/0-** | 36/0** |
دوری گزینی | 15/0-* | 31/0-** | 43/0-** | 21/0-** | 39/0 ** |
**P<01/0 *P<05/0
همانطور که در جدول شماره 2 میتوان مشاهده نمود، به منظور بررسی قدرت پیشبینی کنندگی صفات شخصیت برای هر کدام از انواع واکنشها به جفا در روابط بین فردی، قدرت پیشبینی کنندگی همه پنج عامل بزرگ شخصیت برای انواع واکنشهای فوق الذکر با استفاده از رگرسیون گام به گام محاسبه گردید. نتایج در جدول شماره 3 گزارش گردیده است.
جدول 3. نتایج تحلیل رگرسیون نقش نقش صفات شخصیت در پیش بینی نوع واکنش به جفا در روابط بین فردی
متغیر ملاک | گام | متغیر پیشبین | β | B | T | P | R | R2 | F |
بخشودگی | اول | توافقی | 26/0 | 27/0 | 99/3 | 01/0 | 26/0 | 07/0 | 97/15 |
دوم | گشودگی به تجربه | 21/0 | 22/0 | 48/3 | 01/0 | 34/0 | 12/0 | 45/14 | |
انتقام جویی | اول | روان رنجوری | 44/0 | 42/0 | 32/7 | 01/0 | 36/0 | 20/0 | 66/53 |
دوم | توافقی | 36/0- | 33/0- | 47/5 | 01/0 | 41/0 | 20/0 | 66/53 | |
دوری گزینی | سوم | گشودگی به تجربه | 23/0- | 20/0- | 91/3 | 01/0 | 50/0 | 25/0 | 22/36 |
اول | توافقی | 43/0- | 46/0- | 07/7 | 01/0 | 43/0 | 18/0 | 04/50 | |
دوم | گشودگی به تجربه | 25/0- | 24/0- | 27/4 | 01/0 | 50/0 | 25/0 | 10/36 | |
سوم | روان رنجوری | 19/0 | 13/0 | 85/2 | 01/0 | 52/0 | 27/0 | 54/27 |
همانگونه که جدول 3، نشان میدهد در ارتباط با پیش بینی بخشودگی بر اساس پتج عامل بزرگ شخصیت، در گام اول صفت توافقی (001/0p≤، 26/0 = β)، در گام دوم صفت گشودگی به تجربه (01/0p≤، 21/0 = β) پیشبینی کننده مستقیم واکنش بخشودگی هستند. در خصوص واکنش انتقام جویی نیز، در گام اول صفت روان رنجوری پیشبینی کننده مستقیم انتقام (001/0p≤، 0.44 = β) ، در گام دوم صفت توافقی (001/0p≤، 0.36-= β)، و در گام سوم نیز صفت گشودگی به تجربه (001/0p≤، 0.23-= β) پیشبینی کننده معکوس این نوع واکنش هستند. در خصوص پیش بینی واکنش دوری گزینی بر اساس پنج عامل بزرگ شخصیت نیز همانگونه که جدول فوق نشان میدهد، در گام اول صفت سازگاری (001/0p≤، 0.43-= β) در گام دوم صفت گشودگی به تجربه (001/0p≤، 0.25-= β) به عنوان پیش بینهای معکوس و در گام سوم نیز صفت روان رنجوری (01/0p≤، 0.19 = β) به عنوان پیشبینی کننده مستقیم واکنش دوری گزینی شناسایی شدند.
بحث و نتیجه‌گیری
هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش صفات شخصیت در پیش بینی نوع واکنش به جفا در روابط بین فردی در دانشجویان بود. همانگونه که در بخش یافتهها گزارش گردید، دو صفت شخصیتی توافقی و گشودگی به تجربه توانستند متغیر بخشش در تعارضات بین فردی را به صورت مستقیم پیشبینی نموده و همچنین پیشبین معکوس واکنشهای انتقام جویی و دوری گزینی در تعارضات بین فردی باشند. این یافته ضمن همسویی با یافتههای کالتا و مروز (2019)، با ویژگی های شناسایی شده برای افراد دارای این صفات نیز قابل تبیین میباشد. توافق‌پذیری یک ویژگی شخصیتی است که در قالب رفتارهای همدردی، همکاری، و مهربانی جلوه گر می شود (تامپسون37، 2008). این افراد ارتباط بهتری با دیگران برقرار میکنند، خشم خود را کنترل کرده و با انجام رفتارهای بخشش گرایانه نسبت به دیگران، کیفیت زندگی شخصی خود را نیز ارتقاء میدهند (چانگ38، 2014). افراد دارای صفت توافقی، همچنین تمرکز ویژهای بر تعالی خود دارند و از زندگی خود رضایت بیشتری دارند (آنگلیم39 و همکاران، 2020). چنین ویژگیهایی به افراد توافقی کمک میکند تا تعارضات بین فردی ملایمتری را تجربه کرده و به راحتی بتوانند بر هیجانات منفی خود فائق آمده و فرد خطاکار را ببخشند. افراد گشوده به تجربه نیز در تعامل با دیگران خوش بینانه تر برخورد میکنند و راحتتر از خطاهای دیگران میگذرند (فریدمن و شوستاک40، 1999). افراد گشوده به تجربه نیز در جهت ایجاد رابطه موثر با دیگران سرمایه گذاری میکنند و تمایل و توانایی بالایی برای کار تیمی دارند (هوانگ، 2019) که این توانایی یک عامل مهم پیشگیری از تعارضات شدید بین فردی بوده و بیشتر تهسیل کننده بخشش در تعارضات بین فردی است تا انتقام جویی و دوری گزینی از فرد خطاکار. همچنین افراد هر دو تیپ شخصیتی توافقی و گشوده به تجربه جهت گیری مبتنی بر هنجارهای اجتماعی داشته و برای انسجام اجتماعی اهمیت ویژهای قائل هستند (بریتویت41 و همکاران، 2016) که زمینه ساز بخشش در تعارضات بین فردی میباشد نه انتقام جویی و دوری گزینی.
یافته دیگر تحقیق حاضر مبنی بر قدرت پیش بینی مستقیم صفت روانرنجوری برای واکنشهای انتقام جویی و دوری گزینی در تعارضات بین فردی با یافتههای کوتا- مک کینلی و همکاران (2001) ، و همچنین یافتههای آکین و اکین (2016) همسو میباشد. روان رنجوری که به عنوان تمایل به تجربه هیجانات منفی، به ویژه در شرایط تهدید و ناکامی، تعریف میشود (اورمل42 و همکاران، 2013)، زمینه ساز واکنش خشمگینانه و انتقام جویانه در تعارضات بین فردی میباشد. روانرنجوری بالا افراد را برای تجربه هیجانات منفی شدیدتر مانند عصبانیت و نشخوار ذهنی درباره اتفاقات منفی که می‌توانند هیجانات نیرومند منفی و واکنش پرخاشگرانه نسبت به عامل ناکامی را تحریک کنند، مستعد میکند (هوانگ، 2019). افراد روان رنجور مشکلات جزیی در زندگی روزمره را بزرگ نمایی کرده و نگران پیامدهای ناخوشایند این مشکلات میشوند (بریتون و مک گلینچی43، 2020). این بزرگنمایی و واکنش هیجانی میتواند توانایی فرد برای حل اختلافات و تعارضات بین فردی معمول را کاهش داده و زمینهساز تعارضات شدید در تعاملات بین فردی گردد (گرینفیلد، گانترت و فوراند44، 2014). همچنین، یافته تحقیق حاضر مبنی بر قدرت پیش بینی صفت روانرنجوری برای واکنش دوریگزینی با ویژگی حساسیت زیاد این افراد نسبت به تقابلهای هیجانی منفی قابل تبیین میباشد. به عبارت دیگر، حساسیت بیش از حد آنها نسبت به موقعیتهایی که مستلزم تقابل هیجانی منفی است، باعث میشود که آنها از مواجهه با چنین موقعیتهایی اجتناب نمایند (ویلیامز و سیمز45، 2016). رابطه منفی بین روان رنجوری و انعطاف پذیری شناختی (یوندا46 و همکاران، 2020) نیز میتواند تبیین کننده واکنشهای انتقام جویی و دوری گزینی افراد روانرنجور باشد، زیرا مواجهه منطقی با تعارضات در روابط بین فردی مستلزم نگاه واقع بینانه و غیر هیجانی، تفکر منطقی، و انعطافپذیری شناختی است که افراد روانرنجور در این موارد دارای ضعف جدی میباشند.
هرچند مطالعه حاضر به دلیل محدود بودن به جامعه آماری دانشجویان و نیز طرح تحقیقی همبستگی، با محدودیت استنباط علی یافتهها و تعمیمپذیری مواجه میباشد، ولی یافتههای جامعی را در خصوص پیشبینی نوع واکنش به خطا در روابط بین فردی بر اساس صفات شخصیتی ارائه نموده است. یافتههای تحقیق حاضر زمینه ساز تحقیقات تجربی معطوف به بررسی مداخلات روانشناختی به منظور کاهش واکنشهای ناسازگارانه و تقویت واکنشهای سازگارانه در تعارضات بین فردی میباشد.
منابع
بلالی دهکری، نجمه؛ و سلیمی بجستانی، حسین (1398). نقش بخشش و جنسیت در پیش بینی پذیری سلامت روان سالمندان شهرستان شهرکرد. نشریه علمی رویش روان شناسی، 8(4)، 200-193.
فتحی آشتیانی، علی.، و داستانی، محبوبه (1392). تست های روانشناسی: شخصیت و سلامت روان. تهران: بعثت، ۴۶.
گروسی فرشی، میر تقی؛ مهریار، امیر هوشتگ و قاضی طباطبایی، محمود (1380). کاربرد آزمون جدید نئو و بررسی تحلیلی ویژگی ها و ساختار عاملی آن در بین دانشجویان دانشگاه های ایران. فصلنامه علوم انسانی دانشگاه الزهرا، 11(39)، 173-98.
Anglim, J., Horwood, S., Smillie, L. D., Marrero, R. J., & Wood, J. K. (2020). Predicting psychological and subjective well-being from personality: A meta-analysis. Psychological bulletin, 146(4), 279.
Akın, U., & Akın, A. (2016). Examining mediator role of the social safeness on the relationship between vengeance and life satisfaction. Social Indicators Research, 125, 1053-1063.
Aquino, K., Grover, S. L., Goldman, B., & Folger, R. (2003). When push doesn't come to shove: Interpersonal forgiveness in workplace relationships. Journal of Management Inquiry, 12(3), 209-216.
Bilali Dehkari, N., & Salimi Bejstani, H. (2019). The role of forgiveness and gender in the predictability of the mental health of the elderly in Shahrekord city. Roish Scientific Journal of Psychology, 8(4), 193-200. (in Persian)
Birditt, K. S. (2014). Age differences in emotional reactions to daily negative social encounters. Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 69(4), 557-566.
Brown, M., Smith, R. A., Reason, R., Grady, K., & Sowl, S. (2022). How constructions of interpersonal responsibility shape undergraduate student networks in times of social distancing. American Behavioral Scientist, 00027642221118291.
Bies, R. J., Barclay, L. J., Tripp, T. M., & Aquino, K. (2016). A systems perspective on forgiveness in organizations. The Academy of Management Annals, 10(1), 245-318.
Birditt, K. S., Polenick, C. A., Luong, G., Charles, S. T., & Fingerman, K. L. (2020). Daily interpersonal tensions and well-being among older adults: The role of emotion regulation strategies. Psychology and Aging, 35(4), 578.
Braithwaite, S. R., Mitchell, C. M., Selby, E. A., & Fincham, F. D. (2016). Trait forgiveness and enduring vulnerabilities: Neuroticism and catastrophizing influence relationship satisfaction via less forgiveness. Personality and Individual Differences, 94, 237-246.
Brudek, P., Steuden, S., Korulczyk, T., & Mącik, D. (2023). Early Maladaptive Schemas as Mediators in the Relationships of Personality Traits and Forgive-ness: A Polish Study. ADVANCES IN COGNITIVE PSYCHOLOGY, 19(2), 138-152.
Berry, J. W., Worthington Jr, E. L., O'Connor, L. E., Parrott III, L., & Wade, N. G. (2005). Forgivingness, vengeful rumination, and affective traits. Journal of personality, 73(1), 183-226.
Brown, R. P., & Phillips, A. (2005). Letting bygones be bygones: Further evidence for the validity of the Tendency to Forgive scale. Personality and individual differences, 38(3), 627-638.
Brereton, A., & McGlinchey, E. (2020). Self-harm, emotion regulation, and experiential avoidance: A systematic review. Archives of suicide research, 24(sup1), 1-24.
Bajwa, M. J., & Khalid, R. (2015). Impact of personality on vengeance and forgiveness in young adults. Psychology & Clinical Psychiatry, 2(5), 00088.
Brudek, P., & Kaleta, K. (2023). Marital offence-specific forgiveness as mediator in the relationships between personality traits and marital satisfaction among older couples: Perspectives on Lars Tornstam's theory of gerotranscendence. Ageing & Society, 43(1), 161-179.
Cordova, J., Cautilli, J., Simon, C., & Sabag, R. A. (2006). Behavior analysis of forgiveness in couples therapy. International Journal of Behavioral Consultation and Therapy, 2(2), 192.
Choe, E., McLaughlin, A., McElroy-Heltzel, S. E., & Davis, D. E. (2019). Forgiveness and religion/spirituality. Handbook of forgiveness, 107-116.
Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1992). Neo personality inventory-revised (NEO PI-R). Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
Coelho, G. L., Monteiro, R. P., Hanel, P. H., Vilar, R., Gouveia, V. V., & Maio, G. R. (2018). Psychometric parameters of an abbreviated vengeance scale across two countries. Personality and Individual Differences, 120, 185-192.
Cota‐McKinley, A. L., Woody, W. D., & Bell, P. A. (2001). Vengeance: Effects of gender, age, and religious background. Aggressive Behavior: Official Journal of the International Society for Research on Aggression, 27(5), 343-350.
Chung, M. S. (2014). Pathways between attachment and marital satisfaction: The mediating roles of rumination, empathy, and forgiveness. Personality and Individual Differences, 70, 246-251.
Dahiya, R., & Rangnekar, S. (2020). Relationship between forgiveness at work and life satisfaction: Indian manufacturing organisations. International Journal of Business Excellence, 21(3), 359-377.
Fincham, F. D., Hall, J., & Beach, S. R. (2006). Forgiveness in marriage: Current status and future directions. Family Relations, 55(4), 415-427.
Fathi-Ashtiani, A., & Dastani, M. (2013). Psychological tests: Personality and mental health. Tehran: besat, 46. (in Persian)
Friedman, H. S., & Schustack, M. W. (1999). Personality: Classic theories and modern research (p. 576). Boston, MA: Allyn and Bacon.
Grossi Farshi, M. T., Mehriar, A. H., & Ghazi Tabatabai, M. (2001). The application of the new NEO test and the analytical examination of its characteristics and factor structure among Iranian university students. Al-Zahra University Humanities Quarterly, 11(39), 173-98. (in Persian)
Greenfield, M. F., Gunthert, K. C., & Forand, N. R. (2014). Sex Differences in the Effect of Neuroticism on Interpersonal Interaction Quality. Individual Differences Research, 12(2).
Giammarco, E. A., & Vernon, P. A. (2014). Vengeance and the Dark Triad: The role of empathy and perspective taking in trait forgivingness. Personality and individual differences, 67, 23-29.
Huang, C. (2019). Social network site use and Big Five personality traits: A meta-analysis. Computers in Human Behavior, 97, 280-290.
Hodge, A. S., Captari, L. E., Mosher, D. K., Kodali, N., Hook, J. N., Davis, D. E., & Van Tongeren, D. R. (2019). Personality and forgiveness: A meta-analytic review. In Handbook of forgiveness (pp. 97-106). Routledge.
Huang, C. (2019). Social network site use and Big Five personality traits: A meta-analysis. Computers in Human Behavior, 97, 280-290.
Klinkosz, W., Iskra, J., & Artymiak, M. (2021). Interpersonal competences of students, their interpersonal relations, and emotional intelligence. Current Issues in Personality Psychology, 9(2), 125-134.
Kaleta, K., & Mróz, J. (2019). Personality traits and two dimensions of forgivingness. Roczniki Psychologiczne, 21(2), 147-162.
Lacey, N., & Pickard, H. (2015). To blame or to forgive? Reconciling punishment and forgiveness in criminal justice. Oxford Journal of Legal Studies, 35(4), 665-696.
Lee, K., & Ashton, M. C. (2012). Getting mad and getting even: Agreeableness and Honesty-Humility as predictors of revenge intentions. Personality and Individual Differences, 52(5), 596-600.
McCullough, M. E. (2001). Forgiveness: Who does it and how do they do it?. Current directions in psychological science, 10(6), 194-197.
Maltby, J., Macaskill, A., & Day, L. (2001). Failure to forgive self and others: A replication and extension of the relationship between forgiveness, personality, social desirability and general health. Personality and Individual Differences, 30(5), 881-885.
McCullough, M. E., Root, L. M., & Cohen, A. D. (2006). Writing about the benefits of an interpersonal transgression facilitates forgiveness. Journal of consulting and clinical psychology, 74(5), 887.
McCullough, M. E., Kurzban, R., & Tabak, B. A. (2013). Cognitive systems for revenge and forgiveness. Behavioral and Brain Sciences, 36(1), 1-15.
Oostenbroek, J., & Vaish, A. (2019). The benefits of forgiving: Young children respond positively to those who forgive. Journal of Experimental Psychology: General, 148(11), 1914.
Ormel, J., Bastiaansen, A., Riese, H., Bos, E. H., Servaas, M., Ellenbogen, M., ... & Aleman, A. (2013). The biological and psychological basis of neuroticism: current status and future directions. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 37(1), 59-72.
Ross, S. R., Kendall, A. C., Matters, K. G., Mark S. Rye, M. S. R., & Wrobel, T. A. (2004). A personological examination of self-and other-forgiveness in the five factor model. Journal of personality assessment, 82(2), 207-214.
Satici, S. A., Uysal, R., & Akin, A. (2014). Forgiveness and vengeance: The mediating role of gratitude. Psychological reports, 114(1), 157-168.
Ripley, J. S., & Worthington Jr, E. L. (2002). Hope‐focused and forgiveness‐based group interventions to promote marital enrichment. Journal of Counseling & Development, 80(4), 452-463.
Seto, E., & Davis, W. E. (2021). Authenticity predicts positive interpersonal relationship quality at low, but not high, levels of psychopathy. Personality and Individual Differences, 182, 111072.
Thompson, E. R. (2008). Development and validation of an international English big-five mini-markers. Personality and individual differences, 45(6), 542-548.
Uyun, Q., Kurniawan, I. N., & Jaufalaily, N. (2019). Repentance and seeking forgiveness: the effects of spiritual therapy based on Islamic tenets to improve mental health. Mental Health, Religion & Culture, 22(2), 185-194.
Van Tongeren, D. R., Green, J. D., Hook, J. N., Davis, D. E., Davis, J. L., & Ramos, M. (2015). Forgiveness increases meaning in life. Social Psychological and Personality Science, 6(1), 47-55.
Worthington, E. L., & Scherer, M. (2004). Forgiveness is an emotion-focused coping strategy that can reduce health risks and promote health resilience: Theory, review, and hypotheses. Psychology & Health, 19(3), 385-405.
Wang, T. W. (2008). Forgiveness and Big Five personality traits among Taiwanese undergraduates. Social Behavior & Personality: An International Journal, 36(6).
Williams, T. F., & Simms, L. J. (2016). Personality disorder models and their coverage of interpersonal problems. Personality Disorders: Theory, Research, and Treatment, 7(1), 15.
Yoneda, T., Rush, J., Terrera, G. M., Kok, A., Johansson, B., Hofer, S., ... & Piccinin, A. (2020). Inter-Individual and Intra-Individual Relationships Between Neuroticism and Cognition: A Coordinated Analysis. Innovation in Aging, 4(Supplement_1), 387-388.
Záhorcová, L., & Dočkal, V. (2022). Slovak Validation of the Transgression-Related Interpersonal Motivation Inventory (TRIM-18). Studia Psychologica, 64(4), 390-404.
[1] Klinkosz, Iskra, Artymiak
[2] Cordova, Cautilli, Simon, Sabag
[3] Huang
[4] Seto, Davis
[5] Birditt
[6] Brown
[7] Bies
[8] Birditt
[9] Oostenbroek, Vaish
[10] Choe
[11] McCullough, Kurzban, Tabak
[12] Ripley, Worthington Jr
[13] Zahocova, Dockal
[14] Fincham, Hall, Beach
[15] Bajwa, Khalid
[16] Worthington, Scherer
[17] Dahiya, Rangnekar
[18] Uyun, Kurniawan, Jaufalaily
[19] Van Tongeren
[20] Brudek, Kaleta
[21] Berry
[22] Brown, Phillips
[23] Maltby, Macaskill, Day
[24] Hodge
[25] Kaleta, & Mróz
[26] Ross
[27] Wang
[28] Lacey, Pickard
[29] Aquino
[30] Coelho
[31] Satici, Uysal, Akin
[32] Cota‐McKinley, Woody, Bell
[33] Akın, Akın
[34] Lee, Ashton
[35] Giammarco, Vernon
[36] McCullough, Root, Cohen
[37] Thompson
[38] Chung
[39] Anglim
[40] Friedman, Schustack
[41] Braithwaite
[42] Ormel
[43] Brereton, McGlinchey
[44] Greenfield, Gunthert, Forand
[45] Williams, Simms
[46] Yoneda
