ارایه مدل علی سازگاری روانی با سرطان بر اساس سبک‌های دلبستگی و میانجی‌گری سبک‌های اِسناد علی در زنان مبتلا به سرطان

محورهای موضوعی : روان شناسی

محرم فتح الهی انویق ¹ , علی خادمی ² , مهین اعتمادی نیا ³ , علی شاکر دولق ⁴

1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه، گروه روان شناسی، ارومیه، ایران.
2 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه، گروه روان شناسی، ارومیه، ایران.
3 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه، گروه روان شناسی، ارومیه، ایران.
4 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه، گروه روان شناسی، ارومیه، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/08/18 تاریخ پذیرش : 1399/12/02 تاریخ انتشار : 1400/01/01

کلید واژه: سبک‌های اِسناد علی, سازگاری روانی, سرطان, سبک‌های دلبستگی,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر ارائه مدل علی سازگاری روانی با سرطان براساس سبک‌های دلبستگی و میانجی‌گری سبک‌های اِسناد علی در زنان مبتلا به سرطان می باشد. جامعه آماری پژوهش کلیه زنان مبتلا به سرطان تحت درمان شهرستان ارومیه درشش‌ماهه اول سال 1398بود. با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند 360 نفر به نمونه انتخاب شدند. طرح پژوهش همبستگی از نوع معادلات ساختاری بود. ابزار اندازه گیری در تحقیق حاضر شامل پرسشنامه فرم کوتاه مقیاس سازگاری روانی با سرطان واتسون و همکاران(1989)، پرسشنامه دلبستگی بزرگسالان هازن و شاور (1987)، پرسشنامه سبک اسنادی پیترسون و همکاران(1983) بود. تحلیل داده‌ها با‌استفاده‌ از روش حداقل مربعات جزئی مدل یابی معادلات ساختاری و نرم‌افزار pls تحلیل گردید. نتایج پژوهش رابطه مستقیم و معنی‌داری را بین سبک های دلبستگی و سبک های اسناد علی نشان داد. هم چنین رابطه مستقیم و غیرمستقیم معنی‌داری را بین سبک های دلبستگی و سازگاری روانی با سرطان به دست آمد و رابطه مستقیم معنی‌داری بین سبک های اسناد علی و سازگاری روانی با سرطان نیز به دست آمد. نتیجه کلی این که مدل دارای توانایی پیش‌بینی و برازش بوده و مناسب ساخته‌شده است.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this research was to propose the causal model of adjustment to cancer based on attachment styles and mediating of causal attribution styles in women with cancer. Statistical population Included women with cancer in Urmia that were treated during the first six months of 2019. 360 patients were selected as sample by using purposive sampling procedure. The research design was a correlation of structural equations. Three questionnaires of Adult Attachment Styles (1987), Causal Attribution Styles (1983) and Mental Adjustment to Cancer (1989) were implemented to collect data. The data was analyzed via Partial Least Squares method for structural equation modeling and PLS software. The research results indicated direct and significant relationship between attachment and causal attribution styles and significant direct and indirect relationships between attachment styles and psychological adjustment to cancer(p < 001). Also, a significant direct relationship and effect was observed between causal attribution styles and psychological adjustment to cancer(p < 001). The overall result of the research showed that the model had the ability to predict and optimum goodness of fit and was well constructed.

منابع و مأخذ:

- امانی، احمد، ثنایی ذاکر، باقر، نظری، علی‌محمد، نامداری پژمان، مهدی.(1390). اثربخشی دو رویکرد طرحواره درمانی و دلبستگی درمانی بر سبک‌های دلبستگی در دانشجویان مرحله عقد. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 1(2)، 171-191.

- بنی اسدی، رضا. (1399). نقش زن در استحکام خانواده با الگوگیری از فرهنگ غنی اسلامی. نشریه علمی زن و فرهنگ، 12، 45، 96-87.

- بیگدلی شاملو، مرضیه بیگم، بهرامی، هادی. (1394). سرطان سینه و سازگاری روانی با آن. چهارمین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی و علوم اجتماعی.

- پاتو، مژگان، مرادی، علیرضا، اللهیاری، عباسعلی، پاینده، مهرداد. (1394). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه کوتاه مقیاس سازگاری روانی با سرطان(Mini-mac) در بیماران سرطانی. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 9(1)، 18-3.

- تیمورپور، نگار، مشتاق بیدختی، نهاله، پورشهباز، عباس. (1389). رابطه سبک‌های دلبستگی، رضایتمندی زناشویی و احساس گناه جنسی با میل جنسی در زنان. مجله روانشناسی بالینی، 2(3)، 1-14.

- خجسته مهر، رضا، امان الهی، عباس، زهره‌ای، اسماعیل، رجبی، غلامرضا. (1393). سبک‌های دلبستگی، اسناد علی و اسناد مسئولیت به‌عنوان پیش‌بین‌های خشونت علیه زنان. روانشناسی خانواده، 1، 1، 53-41.

- خجسته مهر، رضا، کوچکی، رحیم، رجبی، غلامرضا. (1391). نقش واسطه‌ای اسنادهای ارتباطی و راهبردهای حل تعارض غیر سازنده در رابطه بین سبک‌های دلبستگی و کیفیت زناشویی. روانشناسی معاصر، 7، 2، 14-3.

- رجبی، غلامرضا، حقیقی، جمال، شهنی‌ییلاق، منیژه، شکرکن، حسین. (1384). بررسی رابطه علی جنسیت، عملکرد قبلی ریاضی، منابع خودکارآمدی ادراک‌شده ریاضی، هدف‌گذاری، باورهای خودکارآمدی ریاضی و سبک‌های اسنادی با عملکرد بعدی ریاضی در دانش آموزان سال دوم دبیرستان‌های شهر اهواز. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، 3(12)، 136–101.

- رنجبر‌نوشری، فرزانه، محدثی، حمیده، اسدی‌ مجره، سامره، هاشمی، سیده‌صغری. (1392). همبسته‌های روان‌شناختی سرطان: نگرانی، سبک زندگی، خودکارآمدی. مجله دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، 11، 9(50)، 698-705.

- سجادیان، اکرم السادات، حقیقت، شهپر، منتظری، علی، کاظم نژاد، انوشیروان، علوی فیلی، افسانه. (1390).  سازگاری در بیماران مبتلا به سرطان پستان قبل و بعد از درمان. فصلنامه بیماری‌های پستان ایران، 3(4)، 52-59.

- سلاجقه، سوزان؛ امامی پور، سوزان، نعمت‌الله زاده ماهانی، کاظم. (1396). تبیین مدل ساختاری روابط بین خود انسجامی و بهزیستی روان‌شناختی بر اساس راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در زنان مبتلا به سرطان پستان. اندیشه و رفتار، 12(46)، 67-89.

- شاهواروقی فراهانی، ندا، اسکندری، حسین، برجعلی، احمد. (1397). بررسی رگه‌های شخصیت در زنان مبتلا به سرطان‌های پیشرفته پستان و رحم و زنان بهبودیافته از سرطان‌های پستان و رحم: یک مطالعه کیفی. مجله علوم پزشکی رازی، 25، 171، 62-52.

- شریفی دروازه، مینو، شیرکرمی، جواد، شریفی دروازه، مرضیه. (1397). مطالعه عوامل مرتبط با عملکرد تحصیلی دانش آموزان بر اساس نظریه اسناد واینر ها. مجله آفاق علوم انسانی، 14، 27-15.

- قائدی، فهیمه، شبانکاره، الهام، مقدم برزگر، مجید. (1395). تمایزیافتگی و تفکر ارجاعی: نقش واسطه‌ای درماندگی آموخته‌شده. دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی شناخت اجتماعی، 5، 1(9)، 35-51.

- قیطاسی، شیدا، عزیزی، نعمت اله. (1399). نقش زنان دانشگاهی در توسعه پایدار و همه‌جانبه. نشریه علمی زن و فرهنگ، 12، 45،109-97.

- محمدامین‌زاده، دانا، اسمری، یوسف، حسین‌ثابت، فریده. (1395). نقش سبک‌های دلبستگی و سبک‌های اسناد در پیش‌بینی رضایت از زندگی در دانشجویان افسرده. پژوهنده(مجله پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی)، 21، 4(112)، 232-224.

- مطلق، علی. (1397). علت افزایش بروز سرطان در ایران. خبرگزاری ایسنا(7 تیر 1397، کد خبر: 97040200448). https://www.isna.ir/news/97040200448/

- مقدم‌تبریزی، فاطمه؛ جاسمی، مدینه؛ سلطانی، حسام و اسماعیلی، رقیه. (1396). بررسی سازگاری اجتماعی زنان مبتلا به سرطان پستان تحت شیمی‌درمانی شهر بوکان. مجله علوم پزشکی رازی. 24(161)، 13-20.

- منفرد، آرزو، پاک‌سرشت، صدیقه، قنبری، عاطفه، عطرکار روشن، زهرا. (1392). کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و عوامل مؤثر بر آن در زنان مبتلا به سرطان پستان. پرستاری و مامایی جامع‌نگر، 23(70)، 52-62.

- موحدی، معصومه. (1397). طراحی و آزمون مدل زیستی-روانی-اجتماعی سازگاری با بیماری سرطان سینه. رساله دکتری تخصصی، رشته روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی.

- موسوی، رقیه، بدیهی‌زراعتی، فرنوش. (1395). بررسی اثربخشی زوج درمانی هیجان مدار(EFT) بر تغییر سبک دلبستگی زوجین. دوفصلنامه علمی - پژوهشی روانشناسی بالینی و شخصیت، 14، 2(27)، 71-78.

- موسوی، طیبه، پورحسین، رضا، بشارت، محمدعلی، غلامعلی لواسانی، مسعود. (1399). پیش‌بینی سازگاری با سرطان در محیط خانوادگی بر اساس سبک‌های دلبستگی، سخت‌کوشی و حمایت اجتماعی. مجله علوم روان‌شناختی، 19،93، 979-969.

- مؤمنی، فرزانه، مولوی، حسین، ملک پور، مختار، امیری، شعله. (1389). مقایسه سبک‌های دلبستگی ناایمن اضطرابی/ اجتنابی، ناایمن اضطرابی/ دوسوگرا و ایمن جوانان دارای نقایص بینایی، شنوایی و جوانان عادی شهر اصفهان. تحقیقات علوم رفتاری، 8(2)، 103-113.

- ولیخانی، احمد، فیروزآبادی، علی. (1395). بررسی اضطراب مرگ در چارچوب الگوهای دلبستگی در بیماران سرطانی: یک مطالعه مقایسه ای. روانشناسی سلامت، 5، 18،140-119.

- Arambasic, J., Sherman, K. A., & Elder, E. (2019). Breast Cancer Network Australia. Attachment Styles, Self-Compassion, and Psychological Adjustment in Long-Term Breast Cancer Survivors. Psychooncology, 20.

- Bowlby, J., & Ainsworth, M. (1992). The Origins of Attachment Theory. Development Psychology, 28, 759-775.

- Bowlby, J. (1969, 1973, 1989). Attachment and loss vo1.2. separation, anxiety and anger. New York, Basic books

- Brogaard, Berit. (2015). Attachment Styles Can’t Change, Can They? Psychology Today.com.

- Graf, J., Junne, F, Ehrenthal, C. J.,  Schäffeler, N., Kiuntke,  J.,Stengel, A., Mehnert-Theuerkauf, A., Marwedel, L., Brucker, Y. S., Zipfel, S., & Teufel, M. (2020). Unmet Supportive Care Needs Among Women With Breast and Gynecological Cancer: Relevance of Attachment Anxiety and Psychological Distress. Front Psychol, 11: 558190.  doi: 10.3389/fpsyg.2020.558190.

- Greer, S., & Watson, M. (1987). Mental adjustment to cancer: Its measurement and prognostic importance. Cancer Surveys, 6, 439–453.

- Hazan, C., & Shaver, P. R. (1987). RomanticLove Conceptualized as an attachment process. Journal of personality and social psychology, 52,511-524.

- Luca, De. R., Dorangricchia, P., Salerno, L., Coco, Lo. G., Cicero, G. (2017).   The Role of Couples' Attachment Styles in Patients' Adjustment to Cancer. Oncology, 92(6):325-334.

- Nicholls, W., Hulbert-Williams, N., & Bramwell, R. (2014).  The role of relationship attachment in psychological adjustment to cancer in patients and caregivers: a systematic review of the literature. Psychooncology, 23(10):1083-95.

- Patoo, M., Allahyari, A. A., Moradi, A. R., Payandeh, M., & Hassani, L. (2018). Studying the Relation between Mental Adjustment to Cancer and Health-Related Quality of Life in Breast Cancer Patients. Int J Cancer Manag, 11(7): e8407. doi: 10.5812/ijcm.8407.

- Pearce, J. Zoe. &  Halford, W. Kim. (2008).  Do attributions mediate the association between attachment and negative couple communication? part of the first author’s doctoral thesis, School of Psychology, Griffith University.

- Peterson, C., Semmel, A., von Baeyer, C., Abramson, L. Y., Metalsky, G.I., & Seligman, M.E.P. (1982). The Attributional Style Questionnaire. Cognitive Therapy and Research, 6, 287-299.

- Porter, L., Keefe, F., Davis, D., Rumble, M., Scipio, C., & Garst, J.(2012). Attachment styles in patients with lung cancer and their spouses: associations with patient and spouse adjustment. Support Care Cancer, 20(10):2459-66.

- Watson, M; Greer, S; & Bliss, J.M. (1989). Mental Adjustmentto Cancer (MAC) Scale User’s Manual. Cancer ResearchCampaign: Sutton.

- Yang, Hua. (2018). Coping: a concept analysis in the cancer context. TMR Integrative Nursing, 2(1), 27-33.