تبیین جایگاه زن در روایت‌های ازدواج شاهنامه تهماسبی با تکیه بر تحلیل بینامتنیت متن و نگاره
محورهای موضوعی : هنر و معماری
شهره دوستی
1
(دانشگاه نیشابور، گروه نقاشی، نیشابور، ایران.)
فرزانه فرخ فر
2
(دانشگاه نیشابور، گروه پژوهش هنر، نیشابور، ایران.)
آرمان یعقوب پور
3
(دانشگاه نیشابور، گروه نقاشی، نیشابور، ایران.)
کلید واژه: شاهنامة تهماسبی, متن و نگاره, زن در شاهنامه, تحلیل بینامتنیت, روایت‌های ازدواج,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضر تبیین جایگاه زن در روایت‌های ازدواج شاهنامه تهماسبی با تکیه بر تحلیل بینامتنیت متن و نگاره در ایران‌زمین بود. جامعه پژوهش حاضر شامل تمام نگاره‌های شاهنامۀ تهماسبی می باشند. نمونه پژوهش را 29 نگاره تشکیل می‌دهند که در تمام آن‌ها زنان نقش مهم و کلیدی بر عهده دارند. طرح پژوهش توصیفی-تحلیلی است. شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای ـ اسنادی، مشاهده و خوانش بینامتنیت نگاره‌ها و تحلیل عناصر بصری موجود در آثار منتخب بود. داده‌ها با استفاده از مطالعات بینارشته‌ای و روش تحلیل محتوا ارزیابی شدند. نتایج یافته‌ها نشانگر این است که جایگاه زن در روایت‌های ازدواج شاهنامه، ریشه در باورهای اسطوره‌ای ایرانیان دارد و از این حیث، دارای اعتبار ویژه‌ای است؛ چرا که در ساختار اسطوره‌ای شاهنامة فردوسی امانت داری و پای بندی به اصول متون اولیه کاملا واضح و هویداست؛ لیکن در تصویرسازی نگاره‌های شاهنامة تهماسبی به طور آشکار، اختلافاتی با متن دیده می‌شود که منشا این اختلافات، فرهنگ حاکم بر جامعة صفوی و اعتقادات جامعة مردسالار آن دوره است.
The aim of this study was to explain the position of women in the marriage narrations of Shahnameh Tahmaspi based on the intertextual analysis of text and images in Iran. The present study statistical universe included all the drawings of Tahmaspi Shahnameh. The sample subsumed 29 images in all of which women have an important and key role. The research design was descriptive-analytical. The data collecting method was through library documentary, observation and reviewing the intertextual drawings and analyzing the visual elements in the selected works. Data were analyzed using interdisciplinary studies and content analysis methods. The results showed that the position of women in Shahnameh marriage narrations were rooted in the mythological beliefs of Iranians and in this regard, had a special validity. Due to the mythological structure of Ferdowsi's Shahnameh, fidelity and adherence to the principles of the original texts was quite clear. However, in the depiction of the paintings of Tahmaspi Shahnameh, there were obvious differences with the text, the source of which was the culture of the Safavid society and the beliefs of the patriarchal society of that period.
Ahmadi Nia, M. J. (2014). Tahmaspi Shahnameh Paintings: from harvard to the academy of arts. Naqd e Ketab Quarterly, (1 & 2). 54-37. [Persian] URL: https://www.magiran.com/paper/1400518
Amuzegar, J. (2019). Mythological history of Iran. Tehran: Samt Publishing Institute. [Persian] URL: https://www.gisoom.com/book/1380102/
Arabshahi, A. (2016). Cultural symbolism and semiotics. Tehran: Arun. [Persian] URL: https://www.gisoom.com/book/11243954
Azhand, Y. (2013). Iranian Painting (Research in the History and Painting of Iran). Tehran: Samt Publishing Institute. [Persian] URL: https://samta.samt.ac.ir/content/9350/
Azimi Fard, F. (2013). Descriptive culture of semiotics. Tehran: Elmi publication. [Persian] URL: https://www.gisoom.com/book/1984793/
Bahar, M. (1996). Research in Iranian mythology. Tehran: Agah Publications. [Persian] URL: https://www.gisoom.com/book/11315890
Canby, Sh. R. (1999). Iranian painting. Translated by Mehdi Hosseini. (2003). Tehran: University of Arts Publications. [Persian] URL: https://www.gisoom.com/book/1156691/
Canby, Sh. R. (2014). The Shahnama of Shah Tahmasp (The Persian book of kings). New York: The Metropolitan museum of art. URL: https://www.amazon.com/Sheila-Canby-Shahnama-2014-05-14-Hardcover/dp/B017HQ5YPU
Dickson, M. B., & Welch, S. C. (1981). Houghton Shahnameh. Published for the Fogg Art Museum, Harvard University. URL: https://www.christies.com/en/lot/lot-6162888
Ferdowsi, A. (2010). Shahnameh of Abolghasem Ferdowsi; By the effort of Jalal Khaleghi Motlagh. Tehran: The Great Islamic Encyclopedia Center. [Persian] URL: https://opac.nlai.ir/opac-prod/
Ferdowsi, A. (2013). Shahnameh of Shah Tahmaspi. Tehran: Institute for Compiling. Translating and Publishing Text Works of Matn. [Persian] URL: https://opac.nlai.ir/opac-prod/
Kerachi, R. (2003). Banoo Gashsabnameh. Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies. [Persian] URL: https://www.gisoom.com/book/11069694
Khaleghi Motlagh, J. (1999). Transitional and theoretical: A theory about the identity of Siavash's mother. Irannameh. 66(1), 278-273. [Persian] URL: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/354013
Khatibi, A. (2005). Anti-feminist verses in Shahnameh. Knowledge Publishing, 111(1) 26-19. [Persian]. URL: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/47828
Masoumi Dehaghi, A. R. (2005). Marriage in Shahnameh. Development and teaching of Persian language and literature, 73(1), 23-16. [Persian]. URL: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/196826
Mehmandust Ktlar, R. (2013). Shahnameh marriages. Mashhad: Zareh e Aftab Publications. [Persian] URL: http://www.lib.ir/book/65352601/
Namvar Motlagh, B. (2009). From intertextual analysis to interdisciplinary analysis. Academy of Arts, 12(1), 94-73. [Persian] URL: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/540276
Panjeh Bashi, E. (2016). A comparative study of two paintings of women in the Qajar period with an intertextual approach. Women in Culture and Art, 4(1), 472-453. [Persian] URL: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=309264
Ruhalamini, M. (1991). The social structure of Shahnameh marriages. Chista. 78(1), 891-877. [Persian]. URL: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/152840
Sattari, R & Haghighi, M. (2015). Analysis of patriarchy and extramarital affairs in Shahnameh based on the myth of creation. New Literary Essays, 188(2), 108-87. [Persian] URL: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1081870/
Sattari, R & Haghighi, M. (2016). Deepening the myths of patriarchy in the marriages of Iranians with the Niranians in Shahnameh. Mystical and Mythological Literature, 42(1), 152-107. [Persian]. URL: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1124449/
Serami, Q. (1989). From the color of flowers to the suffering of thorns (morphology of Shahnameh stories). Tehran: Scientific and Cultural Publications. [Persian] URL: https://www.gisoom.com/book/1998362
Sharabi, H. (2000). New patriarchy: Theories about distorted change in Arab society. Translated by Seyed Ahmad Movassaghi. (2001). Tehran: Kavir. [Persian] URL: https://www.gisoom.com/book/11294070/
Talkhabi, M. (2005). Shahnameh and Feminism. Tehran: Tarfand. [Persian] URL: https://www.gisoom.com/book/1344578
Zavarehian, P. (2009). Arnavaz and Shahrnaz A search for the origin of these names in Ferdowsi’s Shahnameh. Research Journal of Adab e Hemasi, 5(8), 241-259. [Persian]. URL: https://jpnfa.riau.ac.ir/article_616_5.html
