اثربخشی فعال‌سازی رفتاری بر ترس از ارزیابی منفی و استگیمای درونی شده مادران دارای فرزند اتیسم

محورهای موضوعی : روان شناسی

سید مهران میربد ¹ (دانشگاه علامه طباطبائی تهران، گروه روانسنجی، تهران، ایران.)
محمدرضا مرادی ² (موسسه آموزش عالی دانش پژوهان پیشرو اصفهان، گروه روان شناسی کودکان با نیازهای خاص، اصفهان، ایران.)

تاریخ دریافت : 1399/06/18 تاریخ پذیرش : 1399/10/15 تاریخ انتشار : 1400/01/01

کلید واژه: اوتیسم, ترس از ارزیابی منفی, فعال‌سازی رفتاری, استیگمای درونی شده,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر تعیین میزان اثربخشی فعال‌سازی رفتاری بر ترس از ارزیابی منفی و استگیمای درونی شده ماداران دارای فرزند اتیسم می‌باشد. جامعه پژوهش شامل مادران دارای فرزند طیف اوتیسم شهر اصفهان بود. آزمودنی ها 28 نفر بودند که به‌ شیوه نمونه‌‌گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 14 نفری آزمایش و کنترل جایگزین شدند. طرح پژوهش آزمایشی از نوع پیش آزمون‌ پس آزمون با گروه کنترل و مرحله پیگیری بود. آزمودنی‌ها به پرسشنامه‌های ترس از ارزیابی منفی لری (1983) و استیگمای درونی شده مک و ووک (2010) پاسخ دادند. افراد گروه آزمایش به مدت 8 جلسه 90 دقیقه‌‌ای در دوره فعال‌سازی رفتاری به شیوه گروهی شرکت کردند؛ اما برای گروه کنترل، مداخله‌‌‌‌ای صورت نگرفت و یک ماه و نیم بعد مرحله پیگیری انجام شد. داده‌‌های پژوهش با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چند متغیره و یک راهه تحلیل شدند. نتایج نشان داد که مداخله فعال‌سازی رفتاری بر ترس از ارزیابی منفی و استگیمای درونی مادران دارای فرزند اتیسم اثربخش است و این نتیجه در مرحله پیگیری تداوم داشت.

چکیده انگلیسی:

The aim of this study was to determine the effectiveness of behavioral activation on fear of negative evaluation and internalized stigma of mothers with autistic children. The study population included mothers with children suffering of autism spectrum disorders in Isfahan that of these, 28 mothers were selected by purposive sampling method based on inclusion criteria and randomly assigned to two groups of experimental and control, 14 subjects each. The experimental research design was pre-test, post-test with control and follow-up groups. Subjects responded to the research questionnaires, including Larry (1983) Fear of Negative Evaluation Questionnaire and McVeok (2010) Internalized Stigma Questionnaire. The experimental group participated in a group behavioral activation course for 8 sessions of 90 minutes; but for the control group, no intervention was performed and a month and a half later, the follow-up stage was performed. The data were analyzed using one way and multi varriate analysis of covariance in. The results showed that behavioral activation was effective on fear of negative evaluation and internal astigma of mothers with autistic children. The results were consistent in follow-up.

منابع و مأخذ:

- ابهر زنجانی، فرناز، توزنده­جانی، حسن، امیری، مهدی. (1397). اثربخشی درمان فعال‌سازی رفتاری گروهی بر علایم شناختی هیجانی اختلال اضطراب اجتماعی. مجله اصول بهداشت روانی،20(4)، 294-301.

- احمدنیا، شیرین، شرافت، شمیم، تقی‌خان، کیانا، توکلی، سینا. (1396). تجربه استیگما و هویت مخدوش‌مادران دارای فرزند اتیسم. نشریه دانشگاه تهران، 8 (5)، 103-117.

- بهشتیان، الهه، توزنده­جانی، حسن، صفاریان طوسی، محمدرضا. (1398). مقایسه اثربخشی درمان شناختی- رفتاری واحد پردازه‌ای و فعال‌سازی رفتاری بر ترس از ارزیابی منفی در مبتلایان به اختلال اضطراب فراگیر. پژوهش‌های کاربردی روانشناختی،10(4)، 109-101.

- تقوی، رامین، کاظمی، رضا. (1397). اثربخشی درمان فعال‌سازی رفتاری کوتاه‌مدت بر نشخوار فکری و اجتناب تجربی جانبازان مبتلا به اختلال استرس ‌پس از سانحه. طب جانباز،۱۱(۱) ،۱-۶.

- رضایی­دهنوی، صدیقه. (1394). استیگما (داغ اجتماعی) در مادران کودکان با اختلال طیف اتیسم. تعلیم و تربیت استثنایی، ۷ (۱۳۵)، ۷۲-۸۳.

- رضایی دهنوی، صدیقه، نوری، ابوالقاسم، جعفری، محبوبه، فرامرزی، سالار. (1388). بررسی پدیده استیگما (داغ اجتماعی) در مادران دارای فرزند با نشانگان داون در شهر اصفهان، رویکردی روانی ـ اجتماعی. فصلنامه خانواده پژوهی، 5(19)، 401- 416.

- سلیمانی، فرین، ساجدی، فیروزه، علی­اکبری، صدیقه. (1394). تاخیر تکاملی کودکان و عوامل مرتبط با آن. نشریه دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی. 24(85)، 61-70.

- شفیعی، حسن، زارع، حسین، علیپور، احمد، حاتمی، جواد. (1393). ترس از ارزیابی منفی نوجوانان و توجه انتخابی آنها به کلمات تهدیدکننده اجتماعی. تاز­ه­های علوم شناختی، 16(3)، 42-52.

- شکری، امید، گراوند، فریبرز، نقش، زهرا، علی­طرخان، رضا، پاییزی، مریم. (1387). ویژگی‌های روانسنجی فرم کوتاه مقیاس ترس از ارزیابی منفی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، ۱۴(۳)، ۳۱۶-۳۲۵.

- صابری، جواد، بهرامی­پور، منصوره، قمرانی، امیر، یارمحمدیان، احمد. (1394). اثربخشی برنامه گروهی فرزندپروری مثبت بر کاهش استرس والدگری مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 15(56)،69-77.

- قدرتی، سیما، وزیری نکو، رقیه. (1397). اثربخشی فعال­سازی رفتاری بر بهزیستی روانشناختی و انعطاف­پذیری روانشناختی دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهر تهران. مجله سازمان نظام پزشکی ایران، ۳۶ (۴)، ۲۳۳-۲۴۰.

- واقعی، سعید، سالارحاجی، اعظم، اصغری­پور، نگار، چمنزاری، حمید. (1394). تاثیر آموزش روانی بر استیگما در مراقبین خانگی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی: کارآزمایی بالینی. مجله مراقبت مبتنی بر شواهد، 5(3)، ۶۳ -۷۶.

- American Psychiatric Association. Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). (2013). Philadelphia: American Psychiatric Association.

- Beck, A., Dimidjian, S., Sherwood, N., Goodman, S., Welch, S., Ludman, E., Boggs, J., Metcalf, C., & Simon, G. (2014). C4-5: behavioral activation therapy for perinatal depression: preliminary results from a multi-site randomized trial. Clinical Medicine & Research, 12(1-2), 103.

- Dahl, J. (2011). Behavioral Activation for Depression: A Clinician’s Guide. Cognitive behavior therapy, 40, 77.

- Dalrymple, K. L., Galione, J., Hrabosky, J., Chelminski, I., Young, D., O’Brien, E., & et al. (2011). Diagnosing social anxiety disorder in the presence of obesity: implications for a proposed change in DSM-5. Depression and Anxiety; 28(5), 377–82.

- Dahne, J., Lejuez, C. W., Kustanowitz, J., Felton, J. W., Diaz, V. A., Player, M. S., & Carpenter, M. J. (2017). Moodivate: A self-help behavioral activation mobile app for utilization in primary care-Development and clinical considerations. The International Journal of Psychiatry in Medicine, 52(2), 160-175.

- Dimidjia, S., Goodman, SH., Sherwood, N. E., Simon, G. E., Ludman, E., Gallop, R., & Beck, A. A. (2017). pragmatic randomized clinical trial of behavioral activation for depressed pregnant women. Journal of consulting and clinical psychology, 85(1), 26-36.

- Kaczkurkin, A. N., & Foa, E. B. (2015). Cognitive-behavioral therapy for anxiety disorders: an update on the empirical evidence. Dialogues in clinical neuroscience, 17(3), 337–346.

- Karst, K. J., & Van Hecke, A. (2104). Parent and Family Impact of Autism Spectrum Disorders: A Review and Proposed Model for Intervention Evaluation. Literature Review in Clinical Child and Family Psychology Review, 15(3),247-77.

- Kim, S. H., & Lord, C. (2016). Restricted and repetitive behaviors in toddlers and preschoolers with autism spectrum disorders based on the autism diagnostic observation schedule (ADOS).  Journal of the International Society for Autism Research, 3(4), 162–173.

- Leary, R. M. (1983). A brief version of the Fear of Negative Evaluation Scale. Personality and Social Psychology Bulletin,9, 371-375.

- Mak, W. S., & Kwok, Y, T. Y. (2010). Internalization of stigma for parents of children with autism spectrum disorder in Hong Kong. Social Science & Medicine,70,2045-2051.

- Martell, C. R., Dimidjian, S., & Herman-Dunn, R. (2010). Behavioral activation for depression: A clinician's guide. Guilford Press.

- Morin, L., & Franck, N. (2017). Rehabilitation Interventions to Promote Recovery from Schizophrenia: A Systematic Review. Frontiers in Psychiatry, 8:10.

- Murias, M., Major, S., Davlantis, K., Franz, L., & Harris, A. (2018). Validation of eye-tracking measures of social attention as a potential biomarker for autism clinical trials. Autism Res. 11(1): 166-74.

- Nieto Fernández, E., & Barraca Mairal, J. (2017). Behavioral activation versus cognitive restructuring to reduce automatic negative thoughts in anxiety generating situations. Psicothema, 29(2), 172-177.

- Rivard, M., Terroux, A., Parent-Boursier, C., & Mercier, C. (2014). Determinants of stress in parents of children with autism spectrum disorders. J Autism Dev Disord, 44(7), 1609–20.

- Ungar, T., Knaak, S., & Szeto, A. C. (2015). Theoretical and practical considerations for combating mental illness stigma in health care. Community mental health journal, 52(3), 262-71.

- Wongkitti rungrueang, S. (2016). Mental health of parents who have children with Autism. J Health Edu Res Dev, 4:176.