اثربخشی آموزش معنویت برتاب‌آوری، عزت ‌نفس و خوداتکایی زنان سرپرست خانوار مطلقه

محورهای موضوعی : روان شناسی

رضا سلطانی ¹ (دانشگاه آزاد اسلامی واحد نایین، گروه روان شناسی اسلامی مثبت گرا، نایین، ایران.)
جلال وهابی همابادی ² (دانشگاه آزاد اسلامی واحد نایین، گروه معارف اسلامی، نایین، ایران.)
شهناز خالقی پور ³ (دانشگاه آزاد اسلامی واحد نایین، گروه روان شناسی، نایین، ایران.)

تاریخ دریافت : 1396/10/26 تاریخ پذیرش : 1397/03/08 تاریخ انتشار : 1397/07/01

کلید واژه: معنویت, عزت نفس, تاب ‌آوری, خوداتکایی, زنان سرپرست خانوار مطلقه,

چکیده مقاله :

هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش معنویت بر تاب آوری، عزت نفس و خوداتکایی زنان سرپرست خانوار مطلقه تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) در شهرستان نایین بود. از جامعه مذکور نمونه ‌ای به حجم 30 نفر به روش تصادفی ساده انتخاب و در دو گروه آزمایش(15 نفر) و کنترل(15 نفر) جایگزین شدند. طرح پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. ابزار پژوهش مقیاس تاب آوری کونور و دیویدسون (2003)، مقیاس عزت نفس روزنبرگ (1965) و پرسشنامه خوداتکایی محقق ساخته مبتنی بر زمینه یاب ارزشی شوارتز(2004) بود. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه 90 دقیقه ‌ای تحت مداخله آموزش معنویت قرار گرفتند. داده‌ ها با استفاده ازآزمون تحلیل کواریانس چند متغیری تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نشان داد معنویت بر تاب آوری، عزت نفس و خوداتکایی زنان سرپرست خانوار مطلقه اثربخش است.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to determine the effectiveness of spirituality training on resilience, self-esteem and Self-reliance in the in the family caretaker divorced women who was covered by the Imam Khomeini Relief Committee. 30 women were randomly selected among the population via simple sampling method. They were assigned in two experimental and control groups 15 each. The research design was semi-experimental, Pre-test and post-test were conducted on the participants. The instruments used in the research study were Connor and Davidson Resilience Scale (2003), Rosenberg Self-esteem Scale (1965) and a Self-reliance Questionnaire adapted based on the value system proposed by Schwartz (2004. The experimental group was exposed to eight ninety-minute sessions of spirituality instruction. Control group received none. Data were analyzed by using multivariate covariance analysis. The results of data analysis showed that spirituality training program had influenced resilience, self-esteem and self-reliance of women who were family caretakers and this effect for each of the variables of the study was significant. 

منابع و مأخذ:

- اسکافی، مریم، و ترکمان، فرح. (1394). سنجش و سنخ شناسی طلاق عاطفی در شهر مشهد، پژوهشنامة زنان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی6(4) 19-36.

- اصلانی فر، عصمت، بهرامی، هادی، و اسدزاده، حسن. (1397). اثربخشی گروه درمانی مثبت نگر در ارتقای تاب آوری و عزت نفس زنان مطلقه. مجله تربیتی و فرهنگی زنان و خانواده. 42. 97-111.

-بشارت، محمدعلی، و عباس پوردوپلانی، طاهره. (1390). رابطه راهبردهای فراشناختی و خلاقیت با تاب آوری در دانشجویان. یافته های نو در روان شناسی، 5(14)،111- 124.

- پسندیده، عباس. (1396). رضایت از زندگی. قم، انتشارات دارالحدیث.

-حجتی حمید، شریف نیا،حمید، حسینعلی پور، سمانه، آخوندزاده، گلبهار، و  آسایش، حمید. (1390). بررسی تأثیر خاطره‌گویی گروهی بر میزان عزت نفس و رضایت از زندگی سالمندان. مجله پرستاری و مامایی ارومیه.9(5).

- حورایی، سید مجتبی.(1397). اعتماد به نفس کلید موفقیت. تهران، انتشارات مولف.

- خالقی پور، شهناز، مسجدی، محسن، و احمدی، زهرا. (1395). اثربخشی معنویت درمانی اسلامی برسبک زندگی و گلبول های سفید خون محیطی. فصلنامه پژوهش در سلامت روانشناختی. 10 (3).1- 14.

- خلیلیان جلال.(1393). اسلام و توسعه. تهران. انتشارات کتاب سبز.

- دل پیشه، علی؛ ویسانی،یوسف؛ سایه میری،کوروش؛ شهبازی،نسرین؛ نادری، زهراو سهراب نژاد،علی.(1393). ارتباط وضعیت اقتصادی – اجتماعی با کیفیت زندگی در زنان سرپرست خانوار. فصلنامهمددکاری. 1(3). 27-33.

-فیض الاسلام اصفهانی، علی نقی.(1368). ترجمه و شرح نهج البلاغه. تهران، انتشارات فقیه.

- معید فر، سعید؛حمیدی، نفیسه(1386). زنان سرپرست خانوار: نگفته ها و آسیب های اجتماعی ،نامه علوم اجتماعی. 15(33).131-158.  

- Aburn G Gott M, Hoare K.(2016). What is resilience? An   Integrative Review of the empirical literature. Journal of Advanced Nursing; 72(5):980-1000.

- Bahlmann, R., & Dinter, L. (2001). Encouraging Self-Encouragement: An Effect Study of the Encouraging-Training Schoenaker-Concept. Journal of Individual Psychology, 57(3), 273-288.

- Ball,J.,Armistead, L., & Austin, B. J. (2003). The relationship between religiosity and adjustment among African-American, female, urban adolescents. Journal Adolescence, 26(4), 431-446.

- Connell J, Brazier J, O’Cathain A, Lloyd-Jones M, Paisley S.(2012). Quality of life of people with mental health problems: a synthesis of qualitative research. Health and Quality Life Outcomes. 22(10), 138.

- Connor, K. M., & Davidson, J. R. (2003). Development of a new resilience scale:The Connor‐Davidson resilience scale (CD‐RISC). Depression and anxiety, 18(2), 76-82.

- Diener, E., Lucas, R., Schimmack, U., & Helliwell, J. (2009). Wellbeing for Public Policy. New York: Oxford University Press .

- Doré C.(2017). Self-esteem: concept analysis. Recherche en soins infirmiers.(129),18-26.

- Elkins, D . N. (2007).Beyond Religion, towards a humanistic Spirituality. New York: kirk.

- Exline,J. J. (2008). Beliefs about God and forgiveness in a Baptist Church sample. Journal of Psychology & Christianity, 27(2).

- Fischer, P., Ai, A. L., Aydin, N., Frey, D., & Haslam, S. A. (2010). The relationship between religious identity and preferred coping strategies: An examination of the relative importance of interpersonal and intrapersonal coping in Muslim and Christian faiths. Review of General Psychology, 14(4), 365.

- Flannelly, K. J. (2017). Belief in Meaning, Other Religious Beliefs, Religious Doubt, and Mental Health Religious Beliefs. Evolutionary Psychiatry, and Mental Health in America. 315-324.

- Godwin, J.L., Neck,C.P.,& D’Intino, R. S. (2016). Self-leadership, spirituality, and entrepreneur performance: a conceptual model. Journal of Management, Spirituality & Religion, 13(1), 64-78.

- Greenberger,E.,Chen, C., Dmitrieva, J., & Farruggia, S. P. (2003).Item-wording and the dimensionality of the Rosenberg Self-Esteem Scale:do they matter? Personality and individual differences, 35(6), 1241-1254.

- Harris, L. S. (2016). Effects of gender and spirituality on adults' resilience to daily non-traumatic stressors. Walden University.  

- Jowkar,B.(2008).The mediating role of resilience in the relationship between general and emotional intelligence and life satisfaction. contemporay psychology, 2(2).

Krautheim,V., Schmitz,A., Benze,G., Standl,T., SchiesslC., Waldyer, W., Hapfelmeier A., Kochs E.F., Schneider G, Wagner K.J., Schulz C.M. (2015). Self-confidence and knowledge of German ICU physicians in palliative care a multicenter prospective study.  European Psychiatry. 30(7):845-51.

- Koenig, H.G.(2012). Religion, Spirituality, and Health: The Research and Clinical Implications. International Scholarly Research Network, Psychiatry, 2-11.

- Lavee, Y. and A. Ben-Ari (2007). Dyadic distance: From the inside story to a conceptual model, Journal of Social and personal relationships, 24.

- Oh E, Song E,. Shin J.(2017). Individual Factors Affecting Self-esteem, and Relationships among Self-esteem, Body Mass Index, and Body Image in Patients with Schizophrenia. Archives of psychiatric Nursing, 31(6):558-595.

- Olson, D. H., Defrain, J., & Skogrand, L.(2011). Marriage and Families, Intimacy, Diversity and Strenghs, Mc Graw-Hill Companies.

- Oman, D., & Thoresen, C. E. (2003). Invited essay. Spiritual Modeling: A Key to Spiritual and Religious Growth?. The International Journal for the Psychology of Religion, 13(3), 149-165.

- Ozawa, C., Suzuki, T., Mizuno, Y., Tarumi, R., Yoshida, K., Fujii, K.,Mimura, M. (2017). Resilience and Spirituality in Patients with Depression and Their Family Members: A Cross-Sectional Study. Comprehensive Psychiatry.

- Pargament K. (2007). Spiritual integrated psychotherapy: understanding and addressing the Sacred, New York: Guilford

- Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image (11): Princeton university press Princeton, NJ.

- Simonic, B. (2017). The challenges of empathetic parenting after divorce and the foundations of religious experience. Paper presented at the International scientific conference proceedings.

- Steensma, H., Den Heijer, M., & Stallen, V. (2006). Research note: effects of resilience training on the reduction of stress and depression among Dutch workers. International Quarterly of Community Health Education, 27(2), 145-159.

- Van der Jagt-Jelsma W, de Vries-Schot M.R, de Jong R, Hartman C.A,. Verhulst F.C,. Klip H,. van Deurzen P.A,. Buitelaar J.K.(2017). Religiosity and mental health of pre-adolescents with psychiatric problems and their parents: the TRAILS study. BMC Palliat Care.16(1):57.

- White, G. M., & Berghuis, D. M. (2016). Self-identified Christian women and divorce: the recovery and discovery of self. Journal of Psychology and Christianity, 35(2), 175-187.

- Whitson H.E,. Duan-Porter W,. Schmader K.E,. Morey M.C,. Cohen H.J,. Colón-Emeric C.S.(2016). Physical Resilience in Older Adults: Systematic Review and Development of an Emerging Construct. The journals of gerontology, 71(4):489-95.