واکاوی رابطه جوی اروپا-اقیانوس اطلس شمالی و اثر آن بر تغییرپذیری بارش در نیمه غربی ایران

محورهای موضوعی : مقالات تحلیلی جغرافیایی و محيطي

محمد امین حیدری ¹ , فرامرز خوش رفتار ² , مهرداد محمد مرادیان ³

1 - دکترای گروه اقلیم شناسی دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
2 - دانشیار گروه اقلیم شناسی دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
3 - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه اقلیم شناسی دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

تاریخ دریافت : 1401/05/29 تاریخ پذیرش : 1401/05/29 تاریخ انتشار : 1401/08/01

کلید واژه: ناهنجاری بارش, پیوند از دور, رابطه آلاکلنگی جو, شاخص‌سازی, اروپا و اقیانوس اطلس,

چکیده مقاله :

چکیدهدر این پژوهش با استفاده از داده‌های دوره 50 ساله (1961-2010) دو مرکز NOAA و سازمان هواشناسی کشوری و به کارگیری روش همبستگی پیرسون ارتباط ارتفاع ژئوپتانسیل جو در محدوده اروپا و اقیانوس اطلس شمالی در ترازهای 850 ،500 و 300 هکتوپاسکال با تغییرپذیری بارش در نیمه غربی ایران مورد تحلیل قرار گرفت. بر اساس یافته‌های پژوهش ارتباط وارون و به عبارت بهتر آلاکلنگی بین تغییرات ارتفاع ژئوپتانسیل جو در هر سه تراز در محدوده‌های مورد بررسی بین اروپا و شمال اقیانوس اطلس وجود دارد. شبکه قراردادی D شرقی (محدوده کشورهای سوییس و آلمان) و B غربی (محدوده سرزمین‌های جنوب گرینلند) دارای ارتباط بسیار قوی و وارون در ترازهای مورد بررسی هستند. همچنین شاخص‌های اختلاف ارتفاع طراحی شده در فصل پاییز ارتباط بسیار قوی را با ناهنجاری‌های بارش در نیمه غربی ایران نشان می‌دهند، به شکلی که با ایستگاه‌هایی مانند خرم آباد، ارومیه، سنندج، کرمانشاه، اراک و همدان ارتباط معنی دار فراتر از سطح اعتماد 99% را با ضریب همبستگی 0.57 تا 0.47 را به دست داده‌اند. این ارتباط تنها محدود به فصل پاییز بوده و در فصلزمستان ارتباط چندان قوی و قابل‌توجهی دیده نمی‌شود.