اثر روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی و مرسوم در تاریخ و تراکم کاشت مختلف بر بهبود عملکرد گندم

محورهای موضوعی : فناوری های تولید پایدار

نصرت الله حیدرپور ¹ (استادیار، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گچساران، ایران.)
رهام محتشمی ² (مربی، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد، سازمان تحقیقات آموزش)
امین نامداری ³ (استادیار، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گچساران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1401/04/11 تاریخ پذیرش : 1401/06/31 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: بارش پاییزه, مصرف بذر, زمان کاشت,

چکیده مقاله :

برنامه‌ریزی و تولید در سطوح زیر کشت دیم، همواره با محدودیت‌هایی همراه بوده که در آن‌ها تغییرات میزان بارش و دمای هوا، از سالی به سال دیگر گسترده و غیرقابل ‌کنترل است. از طرفی در سال‌های با بارندگی زیاد، مدیریت منابع تولید از جمله کود و بذر نیز تأثیرگذار هستند. از این رو به‌منظور بررسی اثر سیستم‌های کشت حفاظتی و مرسوم بر عملکرد گندم در قبل و بعد از بارندگی مناطق دیم گرمسیری، این آزمایش به‌صورت اسپلیت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 1396 تا 1398 اجرا شد. تیمارها شامل کرت اصلی زمان کاشت با دو سطح: D1 قبل از بارندگی و D2 بعد از بارندگی، کرت فرعی روش کشت با دو سطح: T1 حفاظتی و T2 مرسوم و کرت فرعی فرعی مصرف بذر در 3 سطح:S1 ، S2، وS3 به‌ترتیب به‌میزان 200، 300 و 400 دانه در مترمربع، بود. نتایج نشان داد که در اثر عوامل زمان کاشت و تراکم بذر، هیچ یک از صفات، اختلاف معنی‌داری نداشته؛ ولی مقادیر حاصل از کشت تیمارها قبل از بارندگی در تراکم‌های 300 و 400 دانه بالاتر بودند. اعمال روش کشت نیز ضمن ایجاد اختلاف معنی‌دار در عملکرد دانه و زیست توده، موجب شد که کشت حفاظتی به‌ترتیب با 3634 و 8394 کیلوگرم در هکتار نسبت به حالت مرسوم با 2819 و 6114 کیلوگرم در هکتار، افزایش نشان دهد. همچنین این روش قبل از بارش پاییزه در تراکم 300 دانه، بیش‌ترین مقادیر تعداد بوته، تعداد سنبله بارور و وزن هزار دانه را داشت. بنابراین به‌لحاظ کاهش هزینه تولید، در مجموع، روش کشت حفاظتی پیش از بارش پاییزه با تراکم 300 دانه در مترمربع برای تولید گندم دیم در منطقه قابل توصیه است.

چکیده انگلیسی:

Production in areas under rainfed cultivation is always associated with different constraints that among them, changes in precipitation and air temperature from year to year are widespread and uncontrollable. In this regard, the current study was conducted in order to compare conservation and conventional tillage methods on wheat yield in sowing dates before and after effective autumn rainfall. The experiment was carried out as split-split plots based on a randomized complete block design with 3 repetitions in two years 2018 to 2020. Experimental treatments included planting time as main plots with two levels D1= before rainfall and D2= after rainfall tillage method as sub-plots including T1= conservative and T2= conventional and seeding rate as sub-sub-plots including S1= 200, S2=300 and S3= 400 seeds. The results demonstrated that although the planting date and seeding rate had no significant effect on the studied traits, the values obtained from the cultivation before rainfall and under 300 and 400 seeding rates were remarkably better. Tillage method caused a significant difference in grain yield and biomass of treatments 3634 and 8394 kg. ha-1, respectively, whereas conventional tillage the values were 2819 and 6114 kg. ha-1. Conservation tillage and cultivation before rainfall associated by using 300 seeds/m2 led to the highest values in number of plants, spikes, and 1000-grain weight compared to conventional method and cultivation before rainfall. Consequently, considering the cost of production, pre-autumn rainfall sowing under conservation tillage and with a 300 seeds/m2 is recommended for Gachsaran region.