فون پشه های خاکی (Diptera; Psychodidae: Phlebotomine)، در استان البرز

محورهای موضوعی : حشره شناسی و سایر بندپایان

طاهره نوروزی کوه ¹ , ناصر حقوقی راد ² , شاهرخ نویدپور ³ , سالومه شیرعلی ⁴ , کسری اسمعیل نیا ⁵

1 - گروه پاتوبیولوژی ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، گروه پاتوبیولوژی، تهران، ایران
3 - موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، کرج، ایران
4 - گروه پاتوبیولوژی ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران و گروه بیوتکنولوزی واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
5 - موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، کرج، ایران

تاریخ دریافت : 1402/09/24 تاریخ پذیرش : 1402/10/22 تاریخ انتشار : 1401/09/01

کلید واژه: البرز, Alborz, leishmaniasis, لیشمانیوز, واژه های کلیدی: ناقلین, Phlebotomus, Sergentomyia, Keywords: Vectors,

چکیده مقاله :

پشه خاکی های زیر خانواده Phlebotomine ناقلین اصلی لیشمانیوز (سالک) و برخی بیماری های دیگر در سراسر جهان هستند. سالک یک بیماری بومی در بسیاری از نقاط ایران است. با توجه به اینکه در سالهای اخیر شاهد بروز سالک در استان البرز بوده ایم، واز آنجا که ارائه یک برنامه عملیاتی موثر جهت کنترل بیماریهای ناقل زاد، مستلزم شناخت فون ناقلین می باشد، مطالعه حاضر با هدف شناسایی فون این پشه خاکی ها در استان البرز انجام شد. جمع آوری پشه خاکی ها در طی ماه های مرداد، شهریور و مهر 1400 هر دو هفته یکبار، توسط تله های چسبان، از مناطق تعیین شده صورت گرفت. در این بررسی تعداد 1157 پشه خاکی جمع‌آوری و شناسایی شد. تعداد پشه خاکی های شکار شده از مکان های داخلی و خارجی به ترتیب 72/31 % و 28/68 % بودند. در مجموع، شش گونه از جنس Phlebotomus (Raynal, 1937) شامل (Scopoli, 1786) P. papatasi 695(07/60%)، (Shchurenkova, 1926) P. kandelakii 13(12/1%)،P. sergenti (Parrot, 1917) 232(05/20 %)،P. major (Annandale, 1910) 14(21/1%)،P. caucasicus (Marzinowsky,1917) 4(35/0%)، P. alexanderi (Alexandri Sinton, 1920) 18(56/1%)، و چهار گونه از جنس Sergentomyia (Artemiev, 1978) شامل S. tiberiadis (Adler, Theodor & Lourie, 1930) 109(42/9%)، S. Baghdadis (Adler & Theodor, 1929) 53(58/4 %)، S. sintoni (Sintoni Pringle, 1933) 14(21/1%)، S. clydei (Sinton, 1922) 5(43/0%)، بودند. این مطالعه نشان داد که P. papatasi (Scopoli, 1786) و P. sergenti (Parrot,1917) فراوان‌ترین گونه‌ها هستند و به نظر می‌رسد، می‌توانند ناقل بالقوه لیشمانیوز جلدی (سالک) در منطقه باشند. شناخت فون و جنبه های اکولوژیکی پشه خاکی ها می تواند به کنترل بیماری کمک کند.

چکیده انگلیسی:

Sand flies of the Phlebotomine family are the main vectors of leishmaniasis (salak) and some other diseases all around the world. Salak is endemic disease in many parts of Iran. Due to the fact that in recent years, we have witnessed the occurrence of salak in Alborz province, and since providing an effective control strategy for vector- borne diseases, requires identification of the fauna of their vectors, the present study was carried out with the aims of identifying the fauna of these sand flies in Alborz province. Sand flies were collected biweekly during the months of August, September and October 2021, from designated areas, using sticky traps. In this study, 1157 sand flies were collected and identified. The number of sand flies caught from indoor and outdoor places was respectively 31.72% and  68.28%. Overall, Six of which were of genus Phlebotomus (Raynal, 1937), including P. papatasi (Scopoli, 1786), 695(60.07%), P. kandelakii (Shchurenkova, 1926), 13(1.12%), P. sergenti (Parrot, 1917), 232(20.05%), P. major (Annandale, 1910), 14(1.21%), P. caucasicus (Marzinowsky,1917), 4(0.35%), P. alexandri (Alexandri Sinton, 1920), 18(1.56%), and four were of the genus Sergentomyia  (Artemiev, 1978), including S. tiberiadis (Adler, Theodor & Lourie, 1930), 109(9.42%), S. baghdadis (Adler & Theodor, 1929), 53(4.58%), S.sintoni (Sintoni Pringle, 1933), 14(1.21%), S. clydei (Sinton, 1928), 5(0.43%).  This study has shown that, P. papatasi (Scopoli, 1786) and P. sergenti (Parrot, 1917) are the most abundant species, and it seems these could be the potential vectors for cutaneous leishmaniasis in the region. Understanding fauna and ecological aspects of sand flies can help to control of disease.