کارآمدی اقتصادی سه پیشه (نساخ، کتابت و صحافی) در متون ادبی عهد اول و دوم عباسی درعراق
محورهای موضوعی : فقه و تاریخ تمدّن
فاطمه اخروی هدایت اباد
1
,
شهربانو دلبری
2
,
طاهره عظیم زاده طهرانی
3
1 - دانشجوی گروه تاریخ و تمدّن ملل اسلامی ، واحد مشهد ، دانشگاه آزاد اسلامی ، مشهد ، ایران
2 - استادیار گروه تاریخ و تمدّن ملل اسلامی، واحد مشهد ، دانشگاه آزاد اسلامی ، مشهد ، ایران . نویسنده مسئول
3 - دانشیار گروه تاریخ و تمدّن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی ، مشهد ، ایران
کلید واژه: "کتابت", "پیشه", "نساخ", "عباسیان", "صحافی",
چکیده مقاله :
چکیده : تاریخ اجتماعی اسلام به عنوان گرایشی نو در بررسی تاریخ گذشته ، تلاش می کند تا به دوران زندگی مردم و گرایش های فکری آن ها توجه کند . در این گرایش برای بررسی زندگی اجتماعی مردم از دانش هایی مانند تاریخ اقتصادی ، تاریخ مشاغل ، تاریخ فرهنگی و غیره در جامعه بهره گرفته می شود . در این مطالعات مؤلفه، پیشه مردم و مشاغل آن ها به عنوان رکن اصلی حیات اجتماعی و اقتصادی در جامعه ، از اهمیت خاصی برخوردار است . روش این جستار به صورت تاریخی ، توصیفی - تحلیلی می باشد . پرسش اصلی این تحقیق مبنی بر این مطلب است که سعی دارد ، ضمن بررسی این مقوله ، از تاریخ اجتماعی دولت عباسیان ، به عنوان بخش مهمی در امور دیوانی ، اهمیت سه پیشه ( کتابت ، نساخ و صحافی ) و مشارکت شیعیان در رونق و شکوفایی مشاغل اداری ، فرهنگی و علمی در اقتصاد جهان اسلام در عهد اول و دوم دولت عباسی در عراق تا چه حدی بوده است ؟ نتایج این بررسی با توجه به منابع موجود نشان می دهد که در دوران عباسیان ، پایگاه اجتماعی نساخان و کاتبان شیعه در دربار تقریبأ فزونی گرفت و گذشته از نفوذ در امور مالی ، به تدریج آن ها توانستند به درون دربار خلافت نیز راه یابند . در فاصله وزارت فضل بن سهل ، وزیر مأمون تا دوران مقتدر ( 295 – 320 هـ ) کاتبان شیعه شایسته ای اداره امور را به دست گرفتند و در این میان عده ای پیشه و شغل کتابت و وزارت را حتی با هم انجام می دادند . خاندان فرات و ابن جراح کاتبان شیعه عراق و خاندان وهب ، آل حبیب و ابن واضح یعقوبی در سده های سوم و چهارم هجری از آن جمله هستند .
