واکاوی تاریخی -انتقادی دستور ممکن اشرف

محورهای موضوعی : فقه و تاریخ تمدّن

مجید احسان فر ¹ (گروه فلسفه دین و مسائل جدیدکلامی ،واحد اصفهان،(خوراسگان)دانشگاه آزاد اسلامی،اصفهان ، ایران)
حسین فلسفی ² (استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، واحد خرم آباد،دانشگاه آزاد اسلامی ،خرم آباد، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/12/09 تاریخ پذیرش : 1401/02/19 تاریخ انتشار : 1401/04/01

کلید واژه: " سهروردی ", " فلسفه اشراق", " دستور ممکن اشرف ",

چکیده مقاله :

چکیده: یکی از دبستان‌های فلسفی در ایران، فلسفه اشراق است که سهروردی آن را بنیان گذاشته است. سهروردی نخست روش‌شناسی و برخی از بنیادهای فلسفه مشایی را به‌نقد می‌کشد و کنار می‌گذارد و دوم خود اندیشه‌های را پیشنهاد می‌دهد که یا در بنیاد نو است و یا مایه‌ای در اندیشه گذشتگان دارد و سهروردی آن را می‌پروراند و نو می‌گرداند. یکی از آن اندیشه‌ها دستور ممکن اشرف است که مایه آن از پیشینیان است و سهروردی با نگاهی دوباره از آن بهره‌های فراوان می‌برد و به‌روزرسانی‌اش می‌کند. در این مقاله با روش توصیفی –تحلیلی دستور ممکن اشرف بازخوانی و ارزیابی می‌گردد و روشن می‌شود این دستور به‌راستی از کیست و سهروردی و دیگر اندیشمندان به‌ویژه صدرا چه برداشتی از آن دارند و برداشت‌های نادرست از آن بر آفتاب افکنده می‌شود؛ نامیدن آن به نام دستور، امکان اشرف درست نیست، آن شاخه‌ای از دستور الواحد نیست، نشان دادن نادرستی نشاندن برهان به‌جای این دستور، بیان گزارش‌های نادرست از آن، تفاوت میان امکان و ممکن، خرده‌گیری‌های نادرست بر آن، نبودن این دستور از ارسطو... .