اثر مقادیر مختلف کود نیتروژن و تراکم بذر در کشت مستقیم دو رقم گندم بهاره

محورهای موضوعی : بوم شناسی علف‌های هرز

داود امیدی نسب ¹ , محمدحسین قرینه ² , عبدالمهدی بخشنده ³ , مهران شرفی ‏زاده ⁴ , علی‏رضا شافعی‏ نیا ⁵

1 - دانشجوی سابق کارشناسیارشد زراعت، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین
2 - دانشیار، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین
3 - استاد، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین
4 - کارشناس ارشد واحد کنترل و گواهی بذر استان خوزستان
5 - دانشیار، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین

تاریخ دریافت : 1392/03/07 تاریخ پذیرش : 1393/03/27 تاریخ انتشار : 1393/12/01

کلید واژه: weed, عملکرد دانه, کشت مستقیم, Direct seeding, علف‌هرز, بقایای ذرت, بی‏خاک‌ورزی, Corn straws, No tillage, Yield grain,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی تراکم علف های هرز در کشت مستقیم گندم در بقایای ذرت (بی خاک ورزی گندم)، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و با سه عامل رقم، در 2 سطح (بهرنگ و چمران)، تراکم بذر در 5 سطح (50، 100، 150، 200 و 250 کیلوگرم در هکتار) و کود نیتروژن از منبع اوره در 6 سطح (0، 50، 100، 150، 200 و 250 کیلوگرم در هکتار) در پائیز سال 1391 – 1390 در مزرعۀ کشاورزی واقع در 30 کیلومتری جنوب دزفول به اجرا در آمد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات رقم، بذر مصرفی و کود نیتروژن بر روی تراکم و وزن خشک علف های هرز و عملکرد و اجزای عملکرد دانه در سطح احتمال 1% معنی دار می باشد. کمترین میزان علف‌هرز با میانگین 1 عدد علف‌هرز در هر مترمربع مربوط به تراکم 250 کیلوگرم بذر در هکتار بود. مصرف بیشتر کود نیتروژن باعث افزایش وزن خشک علف های هرز در واحد سطح شد، به‌طوری‌‌که سطح کودی 250 کیلوگرم نیتروژن در هکتار با میانگین 9/9 گرم در هر مترمربع بالاترین وزن خشک علف‌هرز در واحد سطح را داشت. کشت به صورت بی خاک ورزی باعث افزایش علف های هرز باریک برگ، نسبت به علف های هرز پهن برگ گردید. مصرف بذر بیش از 100 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه را کاهش و افزایش مصرف نیتروژن تا سطح 150 کیلوگرم در هکتار موجب افزایش معنی دار در عملکرد دانه گردید. رقم چمران با میانگین عملکرد دانه 70/413 کیلوگرم در هکتار نسبت به رقم بهرنگ برتری داشت.

چکیده انگلیسی:

To investigating the density of weeds in direct seeding wheat in the corn straws (no tillage wheat), a split factorial experiment  was carried out in randomized complete block design with four replications and three factors including cultivar at 2 levels, (Chamran and Behrang), seed density at 5 levels (50, 100, 150, 200 and 250 Kg/ha) and nitrogen fertilizer from urea source at 6 levels (0, 50, 100, 150, 200 and 250) in fall of 2011 – 2012  in an agricultural farm located 30 km south of Dezful. The result of analysis of variance revealed that the effects of cultivar, seeding and nitrogen fertilizer on weed density and dry weight of weeds and yield and grain yield components were significantly different at 1% level. The least weed density was observed at 250 Kg/ha, with one weed per square meter. Results showed that greater consumption of nitrogen fertilizer will increase the dry weight of weeds per area unit, so that the fertilizer level of 250 kg nitrogen per hectare with an average of 9.9 grams in the square meter had the highest dry weight of weeds per area unit. The no tillage seeding caused increasing the grassy weeds. Using seeds over 100 Kg/ha which decreases yield grain and increases nitrogen consumption to the level 150 (Kg/ha) resulted in significant increase in grain yield. Chamran cultivar, with grain yield average of 413.70 (kg/ha) was preferd to Behrang cultivar.

منابع و مأخذ:

- اسداله‏زاده، ر.، ا. نادری و ا. لک‏زاده. 1389. اثر تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ژنوتیپ‏های گندم در الگوهای مختلف کاشت. فصلنامه فیزیولوژی گیاهان زراعی، 2 (1): 4 تا 6.

2- اشتون، اف. ام. و تی. ‏جی. موناکو. 1992. دانش علف‏های هرز. ترجمه غدیری، ح. 1386. انتشارات دانشگاه شیراز. 700 ص.

3- امام، ی. و م. نیک‏نژاد. 1384. مقدمه ای بر فیزیولوژی عملکرد گیاهان زراعی. انتشارات دانشگاه شیراز. چاپ دوم. 551 ص.

4- جوانمرد، ح.ر.، م.ح. شاهرجبیان، ک. مرادی، ق. فتحی و ع. سلیمانی. 1389. بررسی اثرات کاربرد کود نیتروژن در زمان‏های مختلف بر جمعیت علف‏های هرز گندم. پنجمین همایش ملی ایده‏های نو در کشاورزی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان).

5- خواجه‏پور، م.ر. 1385. اصول و مبانی زراعت. انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان. نگارش دوم. 386 ص.

6- راشدمحصل، م.ح.، ح. رحیمیان و م. بنایان. 1385. علف‏های هرز و کنترل آنها (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. چاپ ششم. 575ص.

7- رحیمی‏زاده، م.، ع. کاشانی و ا. زارع فیض‏آبادی. 1389. اثر زراعت پیش‏کاشت، کود نیتروژنه و برگشت بقایای محصول بر رشد و عملکرد گندم. نشریه پژوهش‏های زراعی ایران، 8 (1): 98 تا 110.

8- زند، ا.، م.ع. باغستانی و ف. میقانی. 1387. مدیریت پایدار علف‏های هرز. چاپ شده در کتاب زراعت نوین (کوچکی، ع و خواجه‏حسینی، م). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

9- سحری، م. و ف. شریعتمداری. 1381. ترکیبات ضد مغذی (در خوراک انسان، دام، طیور و آبزیان). انتشارات اندیشمند تهران. 208 ص.

10- سلیمانی‏فرد، ع.، ر. ناصری، ه. ناصری‏راد، ا. میرزایی و ک. نظرعلیزاده. 1388. اثر مقادیر کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد، ارقام گندم در استان ایلام. همایش ملّی علوم آب. خاک. گیاه و مکانیزاسیون کشاورزی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول. ص 2 تا 4.

11- صالحی، ف.، س. سفری و م. رفیعی‏الحسینی. 1384. اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد و اجزاء جو بدون پوسته. ششمین همایش زراعت و اصلاح نباتات ایران. ص 654.

12- عبدالهی، ع. و ر. محمدی. 1386. ارزیابی ژنوتیپ‏های گندم نان از لحاظ پاسخ به تداخل علف‏های‏هرز در شرایط دیم. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. 42: 93 تا 102.

13- فرخجسته، م. 1390. بررسی تأثیر مبارزه شیمیایی بر کنترل علف‏های هرز گندم در روش بی‏خاک‏ورزی. مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‏آباد دزفول.

14- فعله‏کری، ح.، م. اقبال‏قبادی و ع. خزایی. 1391. تغییر پذیری سنبله گندم تحت آبیاری تکمیلی و مقادیر نیتروژن. دوازدهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج. ص 1 تا 6.

15- قرینه، م.ح. 1377. مقایسه اثر تراکم بوته و ارقام مختلف، روی عملکرد دانه گندم آبی در استان خوزستان. پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. کرج. ص 361.

16- قلمباز، س.، ا. آینه‏بند و ع. معزی. 1392. بررسی رابطه بین خصوصیات جمعیتی علف‏های هرز و کارایی استفاده از نیتروژن در گندم (Triticum aestivum L.) تحت تأثیر مدیریت تلفیقی کود. نشریه بوم‌شناسی کشاورزی، 5 (4): 473 تا 482.

17- کافی، م.، ا. جعفرنژاد و م. جامی‏الاحمدی. 1383. اکولوژی، فیزیولوژی و برآورد عملکرد گندم. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. 478 ص.

18- متّقی، س.، غ. ع. اکبری، م. مین‏باشی، ا. اله‏دادی، ا. زند و ا. لطفی‏فر. 1390. بررسی وفور علف‏های هرز باریک‏برگ غالب در مزارع گندم آبی کشور و تعیین عوامل محیطی عمده تأثیرگذار بر تراکم آنها. دو فصلنامه فن‌آوری تولیدات گیاهی، 3 (2): 13 تا 24.

19- ملکوتی، م.ج. 1372. روش جامع تشخیص نیاز گیاهان و توصیه مصرف کودهای شیمیایی در اراضی زراعی ایران (نشریه فنی). چاپ دوّم. انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. ص 2 تا 35.

20- ملکی، ع.س.، پ. منصوری، م. سیدان. حیدرنژاد و م. جعفرزاده. 1391. ارزیابی سطوح مختلف تراکم بوته بر روی ارقام قدیم و جدید گندم نان. دوازدهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج. ص 5.

21- نجفیان، م.، م.ج. نجفیان و پ. عزیزی. 1392. مزایای استفاده از خیش در کاهش مصرف نهاده‌های شیمیایی تولید و افزایش تولید محصول پاک در مقایسه با گاوآهن برگردان‌دار. اولین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار. تهران.

22- نواب‏پور، س.ن.، س. لطیفی، ح. حسینی و گ. کاظمی. 1390. ارزیابی عملکرد دانه با توجه به تغییرات اجزای عملکرد و شاخص‏های رشد در گندم. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی، 4 (3): 157 تا 173.

23- نورمحمدی، ق.، س. ع. سیادت و ع. کاشانی. 1389. زراعت غلات. انتشارات دانشگاه شهید چمران. چاپ نهم. 446 ص.

24- هاشمی‏نژاد، س.، ا. م. شکرپور.، ع. اسفندیاری و م. زارع. 1391. بررسی روابط بین خصوصیات مورفولوژیک در ارقام مختلف گندم. دوزادهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج. ص 3.

25- هوشمندفر، ع.م.، م. طهرانی و ب. دلنواز هاشملویان. 1387. تأثیر مقدار مصرف نیتروژن بر میزان پروتئین دانه و کارآیی مصرف نیتروژن گندم. مجله علمی پژوهشی گیاه و زیست بوم، 4 (15): 3 تا 6.

26- یزدانی، ع.ح.، غدیری و ع. کاظمینی. 1391. اثر برهم‌کنش علف‏های هرز، تراکم کاشت و تقسیط نیتروژن بر عملکرد گندم دیم. نشریه حفاظت گیاهان (علوم و صنایع کشاورزی)، 26 (2): 152 تا 161.

27- Bavar, M. 2008. Effects of planting date density on growth indecies and yield component of hull-less barley. The Thesis of M.Sc. degree. University of Agriculture Sciences and Natural Resources of Gorgan, 62p.

28- Blackshaw, R. E., J. R. Moyer and R. C. Doram. 2001. Yellow sweet clover, greenmanure, and its residues effectively suppress weeds during fallow. Weed Sci. 49: 406-4013

29- Bond, J. J., J. F. power and W. O. willis. 1971.Tillage and crop eesidue management durhng seedbing  preparation for continuous spring wheat. Agron. J. 63: 789 – 739.

30- Buhler, D. D. 1995. Infuence of tillage systems on weed population dynamic and management in corn and soyabean in the central USA. Crop Sci. 35: 1247-1258.

31- Burgos, N.R. and R.E. Talbert. R. 2000. Differential activity of allelo-chemicals from Secale cereale in seedling bioassays. Weed Sci 48: 302-310.

32- Cox, W. J., D. J. R. Cherny. 2001. Row spacing, plant density and Nitrogen effects on winter wheat. Agron. J. 93: 597 – 602.

33- Derksen, D. A., G. P. Lafond, A. G. Thomas., H. A. Leoppky and C. J. Swanton. 1993. Impact of agronomic practices on weed communities: tillage systems. Weed Sci, 41, pp. 409-417.

34- Donald, C. M. 1986. The breeding of crop ideotypes. Euphytica. 17: 385 – 403.

35- Donaldson, E. W., F. Schilinger and M. S. Dofing. 2001. Straw production and grain yield relationship in winter wheat. Crop Sci. 41: 100 – 106.

36- Duppong, L. M., K. Delate., M. Liebmen., R. Horton., G. Kraus., J. Petrich and P. K. Chowdbury. 2004. The effect of natural mulches on crop performance, weed suppression and biochemical constituents of catnip and St. Crop Sci. 44: 861-869.

37- Gunstone, F. D. 2004. Rapeseed and canola oil production, processing, properties and uses. Black well Publishing, Oxford. 222 p.

38- Haddadi, M. H. and H. Ataei. 2013. The effect of various amounts of seed and nitrogen levels on yield and yield components of winter wheat (Triticumaestivum L.), Int. J. Agri. Crop Sci. 5 (17): 1997-2000.

39- Judice, W. E., J. L. Griffin., L. M. Etheredge and C. A. Jones. 2007. Effects of crop residue management and tillage on weed control and sugarcane production. Weed Technol. 21: 606-611.

40- Maldonado, J. A., J. J. Osornio., A. T. Barragan and A. L. Anaya. 2001. The use of allelopathic legume cover and mulch species for weed control in cropping systems. Agron. J. 93: 27-36.

41- Mallek, S. J., S. Partner and J. Stapleton. 2007. Interaction effects of Allium ssp. residues concentrations and soil temperature on seed germination of four weed plant species. Appl. Soil Ecol. 37: 233-239.

42- Mcneal, F. H., and D. J. Davis. 1954. Effect of nitrogen fertilization on yield, culm number and porotein of certain spring wheat varieties. Agron. J. 46: 375 – 378.

43- Rahman, A. M., J. M. Chikushi., M. Saifizzaman and J. G. Lauren. 2005. Rice straw mulching and nitrogen of no-till wheat following rice in Bangladesh. Field Crops Res. 91: 71-81.

44- Swanton, C. J., A. Shrestha., R. C. Roy., B. A. Ball – Coelho and S. Z. Knezevic. 1999. Effect of tillage ayatems, N and cover crop on the composition of weed flora Weed Sci. 47, pp. 454-461.

45- Vandelook, F. N., A. Bolle and A. Jozef. 2007. Seed dormancy and germination of the European chaerophyllum temulum (Apiaceae), a member of a trans-atlantic genus. Ann. Bot. 100(2): 233-239.

46- Varga, B., I. Svecngak and I. Pospisil. 2001. Winter wheat cultivars performance as affected by production systems in Croatia. Agron. J. 93: 961 – 966.