کاربرد طرح‌واره‌های تصویری در رباعیات وحشی بافقی از دیدگاه معناشناسی
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
الخاص ویسی
1
(نویسنده)
فاطمه دریس
2
(نویسنده)
کلید واژه: معناشناسی, طرح‌واره‌های تصویری, طرح‌واره‌های حرکتی, طرح‌واره‌های حجمی, طرح‌واره‌های قدرتی, cognitive semantics, Image Schema, path schema, containment,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر بر آن است تا با تحلیل اشعار وحشی بافقی، در چارچوب نظریه معناشناسی، میزان کاربرد هر یک از طرح واره های تصویری حرکتی، حجمی و قدرتی را در شعر این شاعر جهت خلق معنا بررسی کند. به این منظور تعداد 66 رباعی وحشی بافقی گزینش شده و مورد تحلیل قرار گرفته اند. از تعداد 264 مصراع پیکرة برگزیده از مجموع 66 رباعی، در 114 مورد از طرح واره های تصویری جهت مفهوم‌سازی استفاده شده است که بیش‌ترین سهم را نیز طرح‌واره های حرکتی داشته اند. افعالی نظیر گذشتن، شتافتن و رفتن که بر حرکت دلالت داشته و بسته به موضوع سخن شاعر، استفاده شده اند، نشان از اهمیت موضوع مقاله حاضر دارد. پس از آن طرح واره های حجمی با دلالت بر موضوعاتی چون دام و عزلت در مکانی محصور و عمدتاً همراه با غم و اندوه و طرح واره های قدرتی با در بر گرفتن مفاهیمی چون هجران و فراق و آن‌چه از نظر شاعر ممنوع نامیده شده بیش ترین فراوانی را دارند.
One of the principles of cognitive semantics is the corporatization of the concepts. Language users build basic conceptual structures according to their physical experiences in the world through which they can trigger the whole meaning and interpret other more abstract events. Mark Johnson categorized these concrete experiences under the name of “image schema” theory and divided it into 3 subcategories called path schema, containment schema and force schema. Accordingly this paper tries to analyze Vahshiye Bafghi poems to figure out the extent at which this salient poet has used these tools to convey meaning. For this purpose, 66 out of Bafghi’s quatrains which include 264 hemistiches, has been selected. The analyses revealed that 114 cases the poet has used the image schema to convey meaning. In most cases, the path schema has been used with verb like “pass, hasten, and go” which imply some sort of motion. After that, the containment schema, using words such as snare and seclusion, have the most share in meaning construal. And finally the force schema with using expressions which imply separation and banned items, have been used by Bafghi to facilitate the process of decoding and interpretation on his intentions.
منابع و مآخذ
1ـ باقری خلیلی، علی‌اکبر؛ محرابی کاله، منیره، «طرح وارة چرخشی در غزلیات سعدی و حافظ شیرازی»، فصل‌نامه نقد ادبی، سال ششم، شماره بیست و سوم، 1392.
2ـ جلالیان، سارا، «بررسی برخی طرح‌واره‌های تصویری داستان سیاوش شاهنامه بر اساس نظریة جانسون»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، 1394.
3ـ راسخ مهند، محمد. درآمدی بر زبانشناسی شناختی، نظریه‌ها و مفاهیم. تهران: سمت، چاپ چهارم، 1393.
4ـ روشن، بلقیس؛ یوسفی‌راد، فاطمه؛ شعبانیان، فاطمه، «مبتای طرح‌واره‌ای استعاره‌های موجود در ضرب‌المثل‌های شرق گیلان»، زبان شناخت، سال چهارم، شمارة دوم، 1392.
5ـ محمدی آسیابادی، علی؛ صادقی، اسماعیل؛ طاهری؛ معصومه، «طرح‌وارة حجمی و کاربرد آن در بیان تجارب عرفانی»، پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، سال ششم، شماره دوم، پیاپی 22، 1391.
6- Johnson, M. (1987). The body In the Mind: The Bodily Basis of Meaning, Reason and Imagination, Chicago: Chicago University Press.
7- Loebner, S. (2002). Understanding Semantics (Understanding Language), first edition, Rutledge.
8- Saeed, J.I. (2013). Semantics, Oxford: Blackwell.
9- Talmy, Leonard (2000). Towards a Cognitive Semantics, London: Cambridge.
** دانشجوی دوره دکتری زبانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی اهواز.
تاریخ دریافت: 5/2/94 تاریخ پذیرش: 25/4/94
