بررسی ساختار زبانی سریال هزاردستان علی حاتمی

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

نرگس ایرجی ¹ (زبان و ادبیات فارسی،دانشکده علوم انسانی ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد)
جواد مهربان قزلحصار ² (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی ،واحد مشهد،دانشگاه آزاد اسلامی،مشهد،ایران)
مجید تقوی بهبهانی ³ (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی ،واحد مشهد،دانشگاه آزاد اسلامی،مشهد،ایران)

تاریخ دریافت : 1402/01/28 تاریخ پذیرش : 1402/03/21 تاریخ انتشار : 1402/04/01

کلید واژه: هزار دستان, زبان, ساختار زبان, فیلم نامه,

چکیده مقاله :

مسئلهی پژوهش حاضر، کشف وجوه ادبیت در فیلمنامهی هزاردستان بهعنوان مشهورترین اثر علی حاتمی است. حاتمی یکی از تأثیرگذارترین شخصیتهای سینمای ایران است که روایتها و گفت‌وگوهای منحصربه‌فرد فیلمنامههایش در تاریخ سینمای ایران کمنظیر؛ بلکه بینظیر است. تا جایی که حتی برخی از دیالوگ‌ها (گفتوگوها) و مونولوگها (تک گوییهای) آثار وی به صورت ضربالمثل نیز در آمده است و به وضوح ردپای گفتوگوهای بیهمتا و بیبدیل آثار وی را باید در حوزهی ادبیات کلاسیک ایران جستوجو کرد. به منظور حل مسئله و نیل به هدف آن، با روشی توصیفی-تحلیلی ادبیت دیالوگهای هزاردستان حاتمی از دو جنبه بررسی شده است: نخست جنبههای بهرهمندی نویسنده از فنون بلاغی و زیباییشناسانهی ادبی مورد مطالعه قرار گرفته و از دیگر سو، با استفاده از نظریهی بینامتنیت، جنبههای وامگیری این اثر از ادبیات کلاسیک واکاوی شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که در وهله‌ی نخست، ادبیت متن دیالوگمحور هزاردستان معلول بهرهمندی نویسنده از انواع فنون ادبی لفظی و معنوی؛ همچون استعاره/ جاندارانگاری، تشبیه، کنایه، واجآرایی، سجع و جناس است. در مرحلهی بعد مشخص شد که هزاردستان با استفاده از بینامتنیت صریح و غیرصریح با گنجینهی ادبیات ایرانزمین در پیوند است. نثر هزاردستان، به مانند نثرهای کلاسیک ادبی، خطابگونه است و در عین حال از منظر سبک نگارش یکدست نیست و تحت تأثیر آثار فاخر گوناگون قرار داشته است؛ به نحوی که از نثر بیهقی تا نثردورهی قاجار، از شاهنامه تا اشعار مشروطهخواهان، تا ضربالمثلها و اشعار و ترانه‌های جاری در ادبیات عامه، همه و همه در آثار او قابل رؤیت است.

چکیده انگلیسی:

The problem of the present research is to discover the aspects of literature in the script of Hazardastan as the most famous work of Ali Hatami. Hatami is one of the most influential characters in Iranian cinema whose unique narratives and dialogues in his scripts are unparalleled in the history of Iranian cinema. But it is unique. To the extent that even some of the dialogues and monologues of his works have become proverbs, and clearly the traces of unique dialogues of his works should be searched in the field of Iranian classical literature. In order to solve the problem and achieve its goal, with a descriptive-analytical method, the literature of Hatami's thousand-hand dialogues has been examined from two aspects: firstly, the aspects of the author's use of rhetorical and aesthetic literary techniques have been studied, and on the other hand, using the theory of intertextuality Borrowing aspects of this work from classical literature have been analyzed. The results of the present research show that, first of all, the literature of the dialogue-oriented text of Hazar Dastan is due to the author's benefit from all kinds of verbal and spiritual literary techniques; It is like a metaphor/animation, simile, irony, alliteration, sarcasm and pun. In the next stage, it was found that Hazardastan is connected with the treasure of Iranian literature using explicit and implicit intertextuality.