نمادهای آیینی هوش وجودی در شاهنامه فردوسی

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

زهره حقیقی مبرهن ¹ ()
محمدعلی داوودآبادی ² (استادیار)
محمدرضا اسعد ³ (استادیار و عضوهیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک،اراک،ایران)

تاریخ دریافت : 1399/08/01 تاریخ پذیرش : 1401/03/21 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: شاهنامه فردوسی, هوش وجودی, نماد های آیینی,

چکیده مقاله :

گفته می شود، توانایی بکارگیری نماد ها، یکی از بهترین شاخصه های رفتار هوشمندانه در انسان است(گاردنر،24:1999). نماد، با ضمیر خودآگاه و ناخودآکاه آدمی در ارتباط و سازنده زبان اسطوره و حماسه است؛ و زبان آثار اسطوره ای و حماسی نمادین و رازگونه می باشد. مذاهب بزرگ جهان، به منظور امکان گفتگو در خصوص درون مایه های وجودی با اعضای خود ، به خلق نمادهای آیینی پرداخته اند. سوال اصلی این پژوهش پاسخ به این پرسش است که نقش نمادها در بازآفرینی هوش وجودی در پیکره شاهنامه فردوسی چیست؟ در این مقاله که به روش تحلیلی-توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای نوشته شده است، کوشش شده تا نمادهای آیینی در شاهنامه مشخص و استخراج شود؛ و در پایان می توان دید، هوش وجودی در پرتو نمادهایی چون باژو برسم گرفتن، شکار، ازدواج، دخمه سپاری و جشن و شراب به خوبی توسط حکیم بزرگ طوس بازنمایی شده است. تاکنون از منظر بررسی ارتباط میان نمادها و دامنه هوش های آدمی محل تامل و کاوش نبوده و اغلب پژوهش ها پیرامون بررسی نمادهای موجود در شاهنامه صورت گرفته است؛ از این روی پژوهش حاضر با این نگاه، برای نخستین بار صورت پذیرفته است.

چکیده انگلیسی:

One of the best indicators of intelligent behavior in human is the ability to utilize symbols (Gardner, 1999:24). Symbol is interrelated with the human’s conscious and subconscious mind and creates the language of myth and epic. The language of mythical and epic works is symbolic and mysterious. The major religions of our world have created ritual symbols to be able to set forth arguments in existential themes with their members. This study primarily sought to find out answers for the role of symbols in recreation of existential intelligence in body of Ferdowsi’s Shahnameh. Using an analytical-descriptive method and benefiting from library resources, this study made attempts to identify and extract ritual symbols in the Shahnameh; Finally, it was observed that existential intelligence is well represented in the light of symbols such as barsam and baj, hunting, marriage, burial, and celebration and wine by the Great Sage of Tus (Ferdowsi). No study has investigated the interrelationship among the symbols and the range of human’s intelligences rather the symbols used in Shahnameh have been studied most frequently. Therefore, this study is the pioneer in examining this untouched aspect.