نگاهی به پارادوکس‌های دیوان خواجوی کرمانی

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

پوران علی زاده ¹

1 - مربی گروه زبان و ادبیات فارسی، واحدرودسر و املش، دانشگاه آزاد اسلامی، رودسر، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/08/06 تاریخ پذیرش : 1400/09/29 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: خواجوی کرمانی, دیوان شعر, پارادوکس, متناقض‌نما,

چکیده مقاله :

پارادوکس یا متناقض‌نما از ترفندهای ادبی است که در کلام شفاهی، فلسفه، منطق و حتی عرصه‌های زندگی انسان‌ها حضور دارد و آن جمع شاعرانۀ دو واژه است که مفهومی متضاد دارد و از نظر عقلی محال و غیرممکن به نظر می‌رسد. در ادبیات این ترفند، از آرایش‌های کلامی زیباست که عامل زیبایی آن در حیرتی است که در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند. خواجوی کرمانی از شاعران توانمند قرن هشتم هجری است که بسیار هنرمندانه از این پارادوکس در انتقال مفاهیم و مضامین سود برده است؛ بنابراین پژوهش حاضر به بررسی پارادوکس در دیوان خواجو اختصاص یافته است. روش انجام این تحقیق توصیفی -تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای است. نتایج نشان می‌دهد که خواجوی کرمانی در دیوان اشعار خود به این پارادوکس‌ها به عنوان یکی از ترفندهای ادبی و شاعرانه نگریسته است و آن‌ها را از زوایای گوناگون مورد توجه قرار داده. همچنین از شگردهای متنوعی در بیان این عناصر متضاد بهره برده و موجبات برجسته‌سازی کلام خویش را فراهم نموده است.

چکیده انگلیسی:

Paradox is one of the literary tricks that is present in oral speech, philosophy, logic and even areas of human life, and it is a poetic combination of two words that have a contradictory meaning and seem intellectually impossible. In literature, this trick is one of the beautiful verbal arrangements that its beauty factor is in the astonishment that it creates in the mind of the audience. Khajoo Kermani is one of the powerful poets of the eighth century AH who has used this paradox very artistically in conveying concepts and themes; Therefore, the present study is dedicated to examining the paradox in Khajoo Divan. The method of this research is descriptive-analytical. The results show that Khajoo Kermani in his poetry collection looked at these paradoxes as one of the literary and poetic tricks and considered them from different angles and used various techniques in expressing these contrasting elements. And has provided the means to highlight his word.