شگردهای آشنایی زدایی در اشعار احمد بروجردی با تکیه بر دفتر شعرجایی نه دور

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

شهلا آموزگار ¹ , محتشم محمدی ²

1 - دانش آموخته ی زبان و ادبیات فارسی از گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز.
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی . دانشکده ادبیات و علوم انسانی . دانشگاه سلمان فارسی کازرون. کازرون. ایران.

تاریخ دریافت : 1399/05/26 تاریخ پذیرش : 1399/10/27 تاریخ انتشار : 1399/07/01

کلید واژه: آشنایی زدایی, جایی نه دور, احمد بروجردی,

چکیده مقاله :

کشف شیوه هایِ زیبایی شناختی، در شعر شاعرانِ معاصر، با روش های گوناگونی میسر است، یکی از روش ها، شناختِ شگردهای آشنایی زدایی، در فرم و ساختار است. احمد بروجردی از شاعرانی است که به همان میزان که شعرش از لحاظ محتوا، منشوری و چند لایه‌ای است؛ در برجسته کردن فرم و ساختارِ زبان هم کوشیده است . آشنایی زدایی به چند شیوه در اشعار او به کار رفته است از جمله : .آشنایی زدایی در نامگذاری تازة اشیا، پدیده ها و مفاهیمِ پیرامونِ خود؛ در انسجام و حرکت دایره‌ای شعر؛ درنشانه گذاری‌های پیوسته با استفاده از اضداد و تقابل و تناقض ها؛ در فرمِ نوشتاری؛ در ایجادِ تصاویرِ تو در تو؛ در تکرار حروف در جهت ایجادِ القای مفاهیم گوناگون؛ در ایجادِ تصاویرِ تو در تو همراه با پیوندی انداموار و منسجم، تابلوهایی پر تصویر؛ در انتخابِ واژگان و ترکیبِ تازه‌ی آن‌ها با یکدیگر، تکرارِ اصوات و کلمات، ایهام، تشخیص، کنایه. این پژوهش به بررسی آشنایی زدایی در شعرهای: (طرح 5، شرقی،کیستی، چهار فصل،دلتنگی، مترسک، مور، طرح 8) از دیدگاه فرم و ساختار در کتاب جایی نه دور پرداخته است تا توفیق شاعر را در سپید سرایی و آشنایی زدایی در این فرم دریابد.

چکیده انگلیسی:

The discovery of aesthetic methods in the poetry of contemporary poets is possible with various methods, one of which is to recognize the techniques of de-familiarization in form and structure. Ahmad Boroujerdi is one of the poets who, as much as his poetry is content, prismatic and multi-layered; He has also tried to highlight the form and structure of language. De-familiarization has been used in several ways in his poems, including: De-familiarization in naming new objects, phenomena and concepts around him; In the coherence and movement of the circle of poetry; In continuous markings using contradictions and contrasts; In written form; In creating nested images; In repeating letters in order to induce various concepts; In creating nested images with a cohesive and organic connection, pictures full of pictures; In the choice of words and their new combination with each other, repetition of sounds and words, ambiguity, discernment, irony. This study examines the unfamiliarity in the poems: (Plan 5, Oriental, Who, Four Chapters, Nostalgia, Scarecrow, Ant, Plan 8) from the perspective of form and structure in the book "Somewhere Not Far" to the poet's success in blank verse And find unfamiliarity in this form.

منابع و مأخذ:

منابع و مآخذ

1ـ ایزدیار، محسن. (1396). «آشنایی‏زدایی در ادب معاصر با محوریت احمد رضا احمدی و قیصر امین‏پور» مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه، دوره­ی 3، شماره­ی 4، صص 30-20.

2ـ بروجردی، احمد. (1393). جایی نه دور، تهران: انتشارات هم پا.

3ـ پورنامداریان، تقی. (1381). سفر درمه (تاویل در شعر احمد شاملو)، تهران: نگاه.

4ـ پورنامداریان، تقی. (1381)خانه ام ابری است، چاپ دوم، تهران: سروش.

5ـ حکمت، شاهرخ. ریاضی، سیمین. (1390). «انسان باوری و برخی از کارکردهای آن در شعر احمد شاملو»، مجله عرفانیات در ادب فارسی، دوره 2، شماره 8، صص 140-120..

6ـ ذوالفقاری، محسن. مشیدی، جلیل. کمالی نهاد، علی اکبر. (1394). «فضا‏سازی واژگانی در شعر انقلاب»، نشریه­ی ادبیات پایداری، دانشکده­ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال هفتم شماره دوازدهم،

7ـ زمان احمدی، محمد رضا. نصیری افراپلی، عذرا. علی میرزایی، بهناز.، «برجسته‏سازی نحوی و واژگانی حسین منزوی در شعر»، فصلنامه زیبایی‏شناسی ادبی، سال 16.

8ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1385)موسیقی شعر، چاپ نهم، تهران: آگه.

9ـ صفوی، کورش. (1383). از زبان‏شناسی به ادبیات، جلد 2، تهران: سوره مهر.

10ـ صفوی، کورش. (1383). از زبانشناسی به ادبیات، جلد 1، تهران: سوره مهر.

11ـ طاوسی، سهراب. (1391). تاملی در فرمالیسم و کاربرد آن در شعر، تهران: ققنوس.

12ـ قاری، محمدرضا. احمدی بیدگلی. (1397). «بررسی ارزش تکرار از دیدگاه مکتب صورتگرایی»، مجله فنون ادبی، سال10، شماره 4، صص 104-89.

13ـ نجفی، ابوالحسن. (1378). مبانی زبانشناسی و کاربرد آن در زبان فارسی، چاپ ششم، تهران: نیلوفر.

14ـ نفیسی، آذر. (1368). «آشنایی‏زدایی در ادبیات» ماهنامه­ی. کیهان فرهنگی، سال6، شماره­ی 2،
صص 34 ـ 37.

15ـ وفایی، عباسعلی. نوری زهرا. (1389). «تناسب هنری در دو محور هم‏نشینی و جانشینی شعر قیصر امین‏پور»، پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی، سال دوم، شماره 6، صص 118-99.

16ـ یلمه­ها، احمدرضا. ولی محمدآبادی. (1393). «فصلنامه­ی زیبایی‏شناسی ادبی. بررسی شعر طاهره صفار زاده در دوره دوم شاعری»، دوره پنجم، شماره 22.