خودشناسی، ضرورت و راه‌های دستیابی به آن از منظر علامه طباطبایی(ره)

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

اکرم رضایی ¹ , مریم بختیار ² , سیدجاسم پژوهنده ³

1 - دانشجوی دکتری گروه عرفان اسلامی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
2 - استادیار گروه عرفان اسلامی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]
3 - استادیار گروه ادبیات عرب، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/10/06 تاریخ پذیرش : 1399/10/06 تاریخ انتشار : 1399/10/01

کلید واژه: recognition, خلوت, Self-Knowledge, Self, Allameh Tabatabaei, مراقبه, صمت, جوع, «خودشناسی» عبارت است از نوعی درون نگری و کنکاش در وجود خویشتن, جهت شناخت استعداد‌ها, تمایلات و کشش‌های باطنی و در نهایت دستیابی انسان به کمال حقیقی خود. در خودشناسی, شناخت «خود» حقیقی و ملکوتی انسان, مد نظر است که, حقیقتی غیر مادی, غیر متکثر, بسیار دقیق و پرمحتوا است. این مقاله به روش توصیفی –تحلیلی در آثار ایشان درصدد دست یابی به موضوع فوق الذکر به این نتایج دست یافته است: ایشان, باید از اسباب مذکور در شرع از قبیل: محاسبه, شب زنده داری و دیگر اسباب یاد شده در منابع شرعی مدد گرفت و بر اعمال عبادی مجاهدت نمود . بدین ترتیب در اثر توجه به نفس به تدریج چهار عالم توحی, توحید صفات, توحید اسماء و در پایان توحید در ذات بر شخص سالک منکشف خواهد شد, Spirtual Journey, ثابت و باقی در جمیع حالات و عوارض است, به گونه ای که انسان برای اثبات آن در درون خویش نیاز به هیچ برهان و استدلالی ندارد و با علم حضوری آن را,

چکیده مقاله :

خودشناسی عبارت است از نوعی درون نگری و کنکاش در وجود خویشتن، جهت شناخت استعداد‌ها، تمایلات و کشش‌های باطنی و در نهایت دستیابی انسان به کمال حقیقی خود. در خودشناسی، شناخت خود حقیقی و ملکوتی انسان، مد نظر است که، حقیقتی غیر مادی، غیر متکثر، ثابت و باقی در جمیع حالات و عوارض است؛ به گونه ای که انسان برای اثبات آن در درون خویش نیاز به هیچ برهان و استدلالی ندارد و با علم حضوری آن را شهود می‌کند. دانشمندان بسیاری در حوزه‌های مختلف معرفتی به طور مستوفی در این زمینه سخن گفته اند لیکن نوع نگرش عارف سالک علامه طباطبایی(ره) در این باب (خودشناسی)، بسیار دقیق و پرمحتوا است. این مقاله به روش توصیفی –تحلیلی در آثار ایشان درصدد دست یابی به موضوع فوق الذکر به این نتایج دست یافته است: ایشان طریق معرفت نفس را نزدیک ترین راه به سوی خداشناسی می‌داند و بر این باور است که برای ورود و دستیابی به این طریق، باید از اسباب مذکور در شرع از قبیل: محاسبه، مراقبه، صمت، جوع، خلوت، شب زنده داری و دیگر اسباب یاد شده در منابع شرعی مدد گرفت و بر اعمال عبادی مجاهدت نمود . بدین ترتیب در اثر توجه به نفس به تدریج چهار عالم توحید افعال، توحید صفات، توحید اسماء و در پایان توحید در ذات بر شخص سالک منکشف خواهد شد.

چکیده انگلیسی:

“Self-knowledge” is a kind of introspection and deliberation in the existence of self for recognizing the inner talents, desires and aspirations, and ultimately for achieving one’s true perfection. The aim of self-knowledge is the recognition of the true and celestial “self” of the human being, which is an immaterial, fixed, and remaining truth in all states and effects, in such a way that the human being does not need any proof or reasoning to prove it within themselves and he/she witnesses it with intuitive knowledge. Many scholars have had speeches about elaborating on this important subject in various epistemic areas, but the theory and attitude of mystic Allameh Tabatabaei in this respect (self-knowledge) are very precise and rich. This paper aims to achieve the above-mentioned subject through a descriptive-analytic way in his works. In this paper, we have achieved the following results: He believes that in order to enter and reach this path, one must use religious ways mentioned in religious sources such as self-judgment, meditation, silence, hunger, solitude, night vigil and so on in addition to diligence in worship. This way, because of self-attention gradually the four worlds of monotheism of actions, monotheism of attributes, monotheism of names and at the end monotheism in essence, will be revealed to the mystic.