بررسی تطبیقی چهرۀ منصور حلاج در تذکرة الأولیاء و کشفالمحجوب از منظر عرفانی
محورهای موضوعی : عرفان اسلامی
حمید عالی کرد کلایی
1
(
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. نویسنده مسئول: h.aali13992020@gmail.com
)
حسین فامیلیان سورکی
2
(
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
)
کلید واژه: عطار, هجویری, حلاج, Attar, تذکرهالاولیا, کشفالمحجوب, Al-Hallaj, Tazkirat al-Awliya, Hujwiri, Kashf ul,
چکیده مقاله :
حسین بین منصور حلاج - عارف دلسوختۀ قرن سوم هجری- در ادبیات تصوف جایگاه والایی دارد. در بیشتر رساله ها و کتاب های عرفانی، سخنان، حالات و آرای وی ذکر شده و عمدتاً به دلیل بیان شطح گونه اش- اناالحق- مورد انتقاد قرار گرفته است. هجویری در کشف المحجوب و عطار نیشابوری در تذکره الاولیا فصلی از کتاب هایشان را به ذکر او اختصاص داده اند. این مقاله سعی دارد با شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با نگرش تطبیقی چهرۀ حلاج را در این دو کتاب بررسی کند. پژوهش حاضر به این نتیجه دست یافته است که هجویری با توجه به اعتقاد به صحو چهره ای از حلاج ترسیم می کند که با تأیید کلّی همراه نیست. او تنها دیندار بودن و کرامات حلاج را تأیید می کند و می پذیرد که او حلولی نبوده و سخنانش قابل تأویل است. در مقابل، عطار به دلیل تمایل قوی خود به تصوف و عرفان، چهرۀ مقدسی از وی ترسیم می کند و تلویحاً تنها ایراد وی را فاش کردن اسرار الهی می داند.
Hussein ibn Mansur al-Hallaj –bereaved mystic of 3rd (A.H.) century- has a high position in Sufism. In some Sufism books and treatises, have mentioned his sayings, spirits, and ideas and he has been criticized because of his Shath-like words –An al-hagh (means: I’m God)- commonly. Hujwiri in Kashf ul Mahjoob and Attar in Tazkirat al-Awliya have devoted one chapter of their books to his mention. This article tries to explore al-Hallaj portrait in these two books by the descriptive-analytical method and also a comparative point of view. This research concludes that Hujwiri has depicted the portrait of al-Hallaj which is not confirmed completely by him, because of his approach of Sahv. He just confirms al-Hallaj’s religion and miracles and believes that he isn’t Hululi and his sayings are capable of interpretation. On the contrary, Attar depicts the sacred portrait of al-Hallaj, because of his strong tendency to Sufism. He implicitly declares that al-Hallaj’s mistake is to make public God’s secrets.
_||_
