«پژوهشی در آرای عرفانی و سلوک معنوی شیخ نجم‌الدین کبری»
محورهای موضوعی : عرفان اسلامی
ابراهیم باوفای دلیوند
1
(
دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، استادیار گروه ادبیات فارسی، رشت، ایران
)
کلید واژه: اوضاع دینی, خوارزم, فخر رازی, اصحاب طریقت, نجم الدین کبری, عرفان و تصوف,
چکیده مقاله :
ابوالجناب احمد خیوقی، معروف به شیخ نجم الدین کبری، مفسر، محدث و عارف نامور ایران و اسلام بود که بیش از دو دهه از زندگی خویش را به سیر و سیاحت علمی و معنوی در ممالک اسلامی پرداخت و در این سفرها، علوم اسلامی خاصه علم حدیث و طریقت معنوی و عرفانی را از استادان بزرگ عصر، فراگرفت و بعد از تهذیب نفس ، تحصیل علوم معنوی و دریافت مقام ارشادی از سوی شیخ خویش، به زادگاهش، خوارزم بازگشت و در سال های 585 ق، تا 618 ق ، در آن سرزمین به اشاعه آموزه های عرفانی و حمایت از مشتاقان طریقت اهتمام ورزید؛ وی علاوه بر تحریر آثار فراوان در سیر و سلوک ، به پرورش مریدانی از خطه خراسان و ماوراء النهر پرداخت و از این طریق ، علوم عرفانی را علی رغم جوسیاسی و مذهبی حاکم بر دارالملک خوارزمشاهیان،رونق و استمرار داد. در این اثر ، بر آنیم ، پس از ارزیابی حیات علمی و مذهبی شیخ نجم الدین، جو مذهبی و دینی منطقه خراسان، ماوراء النهر و خوارزم، در عصر او، آموزه های عرفانی و معنوی شیخ در گرگانج، مرکز امپراتوری شرق عالم اسلام، خاصه مناظره او به عنوان مدافع طریقت و کشف و شهود با امام فخر رازی، نماینده مشرب کلامی و استدلالی تجزیه و تحلیل نماییم.
Known as Sheikh Najmoddin the Great, Abuljenab Ahmand Kheivi was the famous commentator, relationist, and mystic of Islam and Iran who spent the two decades of his life on scientific and spiritual research in Islamic territories. In his journeys, he learned the special science of relation and mystical and spiritual journeys from the great scholars of his time and then after refining his soul, learning spiritual science, and achieving the ability to teach out of his own sheikh, he went back to his hometown Kharazm. Over there, he began extending his mystical teachings and supporting the enthusiasts. In addition to writing great deal of works on spiritual journeys, he nurtured followers from Khorasan and Mesopotamia, out of which he spread the mystical science despite the prevailing political and religious atmosphere throughout Kharazm kingdom. This paper endeavors to analyze the religious atmosphere of Khorasan , Mesopotamia and Kharazm after evaluating his scientific and religious life, together with his mystical and spiritual teachings in Gorganj, the east empire of the Islamic world, especially his debate as the advocate of Tariqa and intuition with Imam Fakhr Razi, the representative of Sufi and Reasoning school.
