اثربخشی آموزش راهبردهای حافظه فعال بر بهبود عملکرد خواندن دانش‌آموزان نارسا‌خوان

محورهای موضوعی : تربیتی

طاهره رحیمی پور ¹ , فیروزه غضنفری ² , عزت اله قدم پور ³

1 - دانشجو دکتری روان‌شناسی تربیتی، گروه روان‌شناسی، دانشگاه لرستان
2 - دکتری روان‌شناسی، دانشیار گروه روان‌شناسی دانشگاه لرستان
3 - دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشیار گروه روان‌شناسی دانشگاه لرستان

تاریخ دریافت : 1395/08/12 تاریخ پذیرش : 1396/12/29 تاریخ انتشار : 1396/12/01

کلید واژه: دانش‌آموزان, نارساخوانی, حافظة فعال, عملکرد خواندن,

چکیده مقاله :

پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای حافظة فعال بر بهبود عملکرد خواندن دانش‌آموزان نارساخوان اجرا شد. پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون و گروه گواه بود. جامعة آماری شامل تمامی دانش‌آموزان نارسا خوان مقطع ابتدایی مراجعه‌کننده به مراکز ناتوانی یادگیری شهر کرمان در سال تحصیلی 96-1395 بود که 30 نفر از آن‌ها به شیوة نمونه‌گیری تصادفی چندمرحله‌ای انتخاب و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گواه (15 نفر) قرار گرفتند. آموزش راهبردهای حافظة فعال طی 14 جلسه روی گروه آزمایش اعمال شد. ابزارهای سنجش شامل آزمون خواندن و نارساخوانی (نما) (کرمی نوری و مرادی، 1384) و مقیاس هوش کودکان وکسلر (شهیم،1387) بود. داده‌های پژوهش با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس (آنکوا) مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. طبق نتایج پژوهش آموزش راهبردهای حافظة فعال در سطح معنی‌داری عملکرد خواندن دانش‌آموزان نارساخوان را بهبود بخشید (001/0=P).

چکیده انگلیسی:

The goal of the study was to investigate the effectiveness of working memory strategies training on improvement of reading performance in dyslexic students. In this quasi-experimental study, a pre-test, post-test, with control group design was applied. The statistical population included all the elementary students with dyslexia who referred to Kerman learning disability centers in 2015-2016 academic year. Among these students,30 students were selected through multistage random method and were randomly allocated in in one experimental and one control group (each 15 students). The assessment tools included Reading & dyslexia test of Kormi Noori & Moradi(2005) & Wechsler Intelligence Scale for Children (Shahim,2008).Working memory strategies training were performed during14 sessions on the experimental group. The obtained data were analyzed statistically by using of analysis of covariance (ANCOVA). The results showed that training of working memory strategies improved reading performance of dyslexic students (p=0.001).

منابع و مأخذ:

آناستازی، ان. (1379). روانآزمایی، ترجمة محمدنقی براهنی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

ارجمند نیا، ع.آ و سیف نراقی، م.(1388). تأثیر راهبرد مرور ذهنی بر عملکرد حافظة فعال دانش‌آموزان نارساخوان، مجله علوم رفتاری،3، 178-173.

انجمن روان‌پزشکی آمریکا. (1393). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویراست پنجم، ترجمه یحیی سید محمدی، تهران: انتشارات روان.

حسین خانزاده، ع؛ لطیف زنجانی، م و طاهر، م. (1395). تأثیر توان‌بخشی شناختی رایانه یار بر بهبود کنش‌های اجرایی و عملکرد خواندن دانش‌آموزان مبتلا به نارساخوانی، فصل‌نامه عصبروان‌شناسی، (2)2، 44-24.

حسینی، م؛ مرادی، ع؛ کرمی نوری، ر؛ حسنی، ج و هادی، پرهون. (1395). بررسی اعتبار و روایی عاملی آزمون خواندن و نارساخوانی (نما)، فصل‌نامه تازه‌های علوم شناختی، (1)18، 34-23.

خرمایی، ف؛ عباسی، م؛ رجبی، س. (1390). مقایسة کمال‌گرایی و تعلل ورزی در مادران دانش‌آموزان با و بدون ناتوانی یادگیری،مجلةناتوانی‌هاییادگیری، (1) 1، 77-60.

سیف نراقی، م و نادری، ع.(1395). نارسایی‌های ویژه در یادگیری و چگونگی تشخیص و روش‌های بازپروری، تهران: نشر ارسباران.

شهیم، س.(1387). مقیاس تجدیدنظر شدة هوش وکسلر برای کودکان، شیراز: مرکز نشر دانشگاه شیراز.

عابدی، آ و آقا بابایی، س. (1390)، اثربخشی آموزش حافظه‌ی فعال بر بهبود عملکرد تحصیلی کودکان با ناتوانی یادگیری ریاضی، مجلة روا‌ن‌شناسی بالینی، (4)2، 81-73.

عابدی، م؛ صادقی، آ؛ و ربیعی، م.(1390) رواسازی و اعتباریابی چهارمین ویرایش مقیاس هوش وکسلر کودکان، مجله روان‌شناسیتحول،7، 55-47.

عبدی، ر و محمدی، ش. (1392)، تأثیر وجود شاخص‌های فرا گفتمانی بر درک مطلب خواندن انگلیسی دانش‌آموزان دبیرستانی، مجله روان‌شناسی مدرسه، (2)2، 106-93.

علیزاده، ح. (1385). رابطه کارکردهای اجرایی عصبی- شناختی با اختلال‌های رشدی، مجله تازه‌های علوم شناختی، (4)8، 70-57.

قائدی، آ و همتی علمدار لو، ق. (1394)، اثربخشی آموزش حافظة کاری رایانه یار بر عملکرد ریاضی دانش‌آموزان با ناتوانی ریاضی، مجله مطالعات روان‌شناختی، (4)11، 136- 119.

کامیابی، م؛ تیموری، س؛ و مشهدی، ع.(1393). اثربخشی آموزش حافظه کاری بر کاهش مشکلات خواندن و بهبود حافظه کاری دانش‌آموزان نارساخوان، مجله تعلیموتربیتاستثنایی، (2)14، 41-33.

کرمی، ج؛ علیخانی، م؛ زکی یی، ع و خدادادی، ک. (1391)، اثربخشی نقاشی درمانی در کاهش رفتارهای پرخاشگرانة دانش‌آموزان دختر دچار نارساخوانی، مجله ناتوانی‌های یادگیری، (3) 117-105.

کرمی نوری، ر و مرادی، ع. (1384). آزمون خواندن و نارساخوانی (نما)، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی (دانشگاه تربیت‌معلم).

کریمی، س و عسکری، س. (1392). اثربخشی آموزش راهبردهای حافظة فعال بر بهبود عملکرد خواندن دانش‌آموزان نارساخوان، مجلةناتوانی‌هاییادگیری،3(1)،90-79.

کجباف، م. ب؛ لاهیجانیان، ز و عابدی، آ. (1389)، مقایسه نیم‌رخ حافظه کودکان عادی با کودکان دچار ناتوانی‌های یادگیری در املا، ریاضی و روخوانی، مجله تازه‌های علوم شناختی، (1)12، 25-17.

گنجی، حمزه. (1375)، آزمون‌های روانی، چاپ ششم، مشهد: دانشگاه امام رضا (ع).

میرمهدی، ر؛ علیزاده، ح و سیف نراقی، م. (1388). تأثیر آموزش کارکردهای اجرایی بر عملکرد ریاضیات و خواندن دانش‌آموزان دبستانی با ناتوانی‌های یادگیری ویژه. مجله پژوهش در حیطه کودکان استثنایی. (1)9, 12-1.

نریمانی، م و سلیمانی، آ. (1392). اثربخشی توان‌بخشی شناختی بر کارکردهای اجرایی (حافظه کاری و توجه) و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری ریاضی. مجلهناتوانی‌هاییادگیری، (3)2،115-91.

Alloway, T. P. (2009). Working memory, but not IQ, predicts subsequent learning in children with learning difficulties. European Journal of Psychological Assessment, 25.92-98.

Alloway, T. P. (2011). Improving working memory: Supporting students' learning.London: SAGE.

Brooks, A. D. Berninger, V. W. & Abbott, R. D. (2011). Letter naming and letter writing reversals in children with dyslexia: Momentary inefficiency in the phonological and orthographic loops of working memory. Developmental Neuropsychology. 36(7). 847-868.

Chapman, G. & Tunmer, J. (2004). The effects of mental comprehension strategies in learning disabled student. Journal of Learning Disabilities. 18. 111-122.

Dehn M.J. (2008).Working memory and academic learning. New Jersey: Wiley.

Duff.C & Snowling, M. J. (2016). Learning Disorders and Dyslexia. Encyclopedia of Mental Health. 2(3). 5-11.

Gathercole, S. E. Alloway, T. P. Willis, C. & Adams, A. M. (2006). Working memory in children with reading disabilities. Journal of Experimental Child Psychology.3. 265–281.

Geary, D.C. (2010). Mathematical disabilities:Reflections on cognitive, neuropsychological and genetic components. Learning and Individual Differences, 20(2), 130-133.

Etak, N. Kisac, B. (2008). A descriptive study: Reading comprehension and cognitive awareness skills. Procedia Social and Behavioral Sciences. 1, 834–837.

Jaeggi, S. M. Buschkuehl, M. Jonides, J. & Perrig, W. J. (2008). Improving fluid intelligence with training on working memory. Proceedings of the National Academy of Sciences. 105 (19), 6829-6833.

Kaltner, S & Jansen, P. (2014). Mental rotation and motor performance in children with developmental dyslexia. Research in Developmental Disabilities. 3(35):741-754.

Kartini, A. G. & Susan, E. (2013). Working memory and study skills: a comparison betweendyslexic and non-dyslexic adult learners. Social and Behavioral Sciences, 6(97), 271– 277.

Kibby, M. Y. Marks, W. Morgan, S. & Long, Ch. J. (2004). Specific impairment in developmental reading disabilities: A working memory approach. Journal of Learning Disabilities. 37(4). 349-363.

Klingberg, T. (2010). Training and plasticity of working memory. Trends inCognitive Sciences. 7(14): 317-324.

Milton, H. (2010), Effects of a computerized working memory training program on attention, working memory, and academics, in adolescents with severe ADHD/LD. Journal of Psychology, 1(14). 120 – 122.

Moreno, J. & Saldana, D. (2005). Use of a computer-assisted program to improve metacognition in persons with severe intellectual disabilities. Res Dev Disabil, 26(4), 341-57.

Perrig, J. W. Hollenstein, M. & Oelhafen, S. (2009). Can We Improve Fluid Intelligence With Training on Working Memory in Persons With Intellectual Disabilities? Journal of cofnitive education & psychology. 2 (8). 148-164.

Rosselli, M. Matute, E. Pinto, N. & Ardila, A. (2006), Memory abilities in children with subtypes of dyscalculia. Developmentl neuropsychology. 30(3). 801-818.

Royanto, L. R. M. (2012). The Effect of An Intervention Program Based on Scaffolding to Improve Metacognitive Strategies in Reading: A Study of Year 3 Elementary School Students in Jakarta. Social and Behavioral Sciences, 69, 1601 – 1609.

 Sen, H. S. (2009). The relationsip between the use of metacognitive strategies and reading comprehension. Procedia Social and Behavioral Sciences. 1. 2301–2305.

Shiran, A. & Breznitz, Z. (2011). Cognitive training on recall range and speed of information processing in the working memory of dyslexic and skilled readers. Journal of Neurolinguistics, 24, 524–537.

 

Solaz, J. & Sanjose, V. (2007). Cognitive variable in science problem solving: A review of research. J of Physics Teacher Education, 4(2): 25-32.

 Susanne, M. J. Studer-Luethi, B. Buschkuehl M. Su Y. F. Jonides J. & Perrig W. J. (2010). Relationship between n-back performance and matrix reasoning implications for training and transfer. Intelligence. 38. 625–635.

Swanson, H. Kehler, P. & Jerman, O. (2010). Working Memory, Strategy Knowledge, and Strategy Instruction in Children With Reading Disabilities. Journal of Learning Disabilities. 43(1). 24–47.

Swanson, H.L. & Sachse-lee, C. (2001). Mathematical problem solving and working memory in children with learning disabilities: both executive and phonological processes are importan.Journal of Experimental Child Psychology. 79(3). 294-321.

Walda, S. A. E. Weerdenburg, M. V. Wijnants, M. L. & Bosman, A. M. T. (2014). Progress in reading and spelling of dyslexic children is not affected by executive functioning. Research in Developmental Disabilities, 12(35), 3431-3454.