مدل تأثیر علّی سبک فرزندپروری و الگوهای ارتباطی خانواده، تعهد به مدرسه و حرمت خود در آمادگی اعتیاد دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه شهر آبادان

محورهای موضوعی : تربیتی

شهلا ذهبیون ¹ , محبوبه سادات حسینی سلطان نصیر ²

1 - مدرس دانشگاه فرهنگیان اصفهان، اصفهان، ایران
2 - کارشناس ارشد مشاوره، اصفهان، ایران

تاریخ دریافت : 1396/07/25 تاریخ پذیرش : 1396/07/25 تاریخ انتشار : 1396/03/01

کلید واژه: آمادگی به اعتیاد, دانش‌آموزان دختر, الگوهای ارتباطی, تعهد به مدرسه, حرمت خود, سبک‌های فرزندپروری, دوره متوسطه,

چکیده مقاله :

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر مدل علّی خانواده، مدرسه و حرمت خود با آمادگی اعتیاد در میان دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه در سال تحصیلی 93-1392 انجام شده است. شرکت‌کنندگان شامل 518 دانش‌آموز دختر دوره متوسطه شهر آبادان هستند که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل 5 پرسشنامه آمادگی به اعتیاد زرگر (1385)، شیوه‌های فرزندپروری والدینی ادراک‌شده (EMBU-S) دیریک، یورولماز و کارانسی، 2014، الگوهای ارتباطی خانواده فیتزپاتریک و ریچی (1990)، حرمت خود و تعهد به مدرسه روزنبرگ (1965) بوده است. از روش تحلیل مسیر برای ارزیابی مدل علّی با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و AMOS استفاده شد. نتایج نشان داد که مؤلفه‌های متغیر شیوه‌های فرزندپروری شامل گرمی (12-درصد)، فزون حمایتگری (13درصد) و طرد (21درصد) با آمادگی به اعتیاد رابطه دارند (01/0 >P < /span>). به‌علاوه، در الگوهای ارتباطی خانواده بعد گفت‌وشنود (15-درصد) و بعد همنوایی (02%) با آمادگی به اعتیاد ارتباط دارند (01/0 >P < /span>). همچنین تعهد به مدرسه نیز به‌صورت مستقیم (14درصد) و غیرمستقیم (01%-) با آمادگی به اعتیاد ارتباط دارد (01/0 >P < /span>). با توجه به نتایج عنوان‌شده، طراحی مداخلات پیشگیرانه برای بهبود روابط نوجوانان و والدین و تقویت پیوند عاطفی بین آنان و همچنین ایجاد تعهد و تعلق بیشتر به مدرسه در نوجوانان می‌تواند آمادگی به اعتیاد را در آن‌ها کاهش داده و از بروز آن جلوگیری کند.

چکیده انگلیسی:

This study aimed to investigate the causal relationships between family, school and self-esteem on potential to addiction among first grade high school female students In the academic year 93-1392. Research statistical population was consisted of female students in Abadan high schools which among them 518 persons were selected multi-stage cluster sampling method as a sample. The instruments consisted of 5 questionnaires Potential to addiction Zargar (2006), Perceived parenting styles ((EMBU-S Dirik, Yorulmaz & Karanci (2014), Patterns of family communication Fitzpatrich & Ritchie (1994), Self-esteem Rosenberg (1965) and Commitment to school Mohammad khani (2007). SPSS and AMOS software were used for path analysis to assess the causal modeling. The results showed that there was a direct relationship < /font> between the components of the parenting style of warmth, overprotection and rejection with potential to addiction. In addition, conversation of the family communication patterns have direct and conformity have indirect relationship < /font> with potential to addiction. As well, There was direct and indirect relationships between school's commitment with potential so as to addiction. According to the results, designed preventive interventions can prevent potential to addiction to improve relations among family and adolescents and to strengthen the emotional bond between parents and adolescents and to create belonging and commitment to school in adolescents.

منابع و مأخذ:

باران اولادی، ص.، نویدیان، ع.، و کاوه فارسانی، ذ. (1392). بررسی رابطة اعتیادپذیری با ویژگی‌های شخصیت، همنوایی و جنسیت دانش‌آموزان پیش‌دانشگاهی. مجلة دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، 15(2): 42-33.

بشارت، م.ع.، غفوری، ب.، و رستمی، ر. (1390). مقایسة سبک‌های دلبستگی بیماران مبتلا به اختلال مصرف مواد و افراد غیر مبتلا. پژوهش در پزشک، 31: 271-265.

پشت مشهدی، م.، احمدآبادی، ز.، پناغی، ل.، زاده محمدی، ع.، و رفیعی، ح. (1388). نقش مدرسه در گرایش به سوءمصرف سیگار، الکل و مواد در نوجوانان دبیرستانی شهر تهران. تحقیقات علوم رفتاری، 8(1): 56-46.

پورعبدلی، م.، کدیور، پ.، و همایونی، ع. (1387). ارتباط بین شیوه‌های فرزندپروری مادر و فرزندپروری ادراک‌شده با مکان کنترل و خودپنداره فرزندان. دانش و پژوهش در روانشناسی، 37: 128-107.

چیریلو، ا.، برینی، ر.، کامبیازو، ج.، و مازا، ر، (1379). اعتیاد به مواد مخدر در آیینة روابط خانوادگی. ترجمه سعید پیرمرادی، چاپ دوم، اصفهان: همام. (سال انتشار به زبان اصلی 1998).

حسینی، م.، بیات، ر.، یغمایی، ف.، حسین زاده، ص.، و نصیری، ن. (1391). بررسی میزان همبستگی ابعاد عملکرد خانواده و خودپنداره نوجوانان پسر سیگاری شهر زنجان. مدیریت ارتقاء سلامت، 1(4): 68-61.

رجبی، غ.، و بهلول، ن. (1386). سنجش پایایی و روایی مقیاس عزت نفس روزنبرگ در دانشجویان سال اول دانشگاه شهید چمران اهواز. پژوهش‌های تربیتی و روان‌شناختی دانشگاه اصفهان، 2(8): 48-33.

زرگر، ی.، نجاریان، ب.، و نعامی، ع. (1387). بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی (هیجان‌خواهی، ابراز وجود، سرسختی روان‌شناختی)، نگرش مذهبی و رضایت زناشویی با آمادگی به اعتیاد به مواد مخدر. مجلة علوم تربیتی و روان‌شناختی دانشگاه شهد چمران، 1(3): 120-99.

زینالی، ع.، وحدت، ر.، و قره دینگه، خ. (1389). رابطة سبک‌های والدینی بااستعداد اعتیاد در فرزندان. خانواده پژوهی، 6(23): 352-335.

سرمد، ز.، حجازی، ا.، و بازرگان، ع. (1388). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگه.

شومـاخـر، ر.ا.، و لـومکس، ر.ج. (1388). مقدمه‌ای بـر مدل‌سازی

                       

                          

1. Hirschi

    

 

 

معادلات ساختاری. ترجمة وحید قاسمی، چاپ اول، تهران: جامعه‌شناسان (سال انتشار به زبان اصلی 2004).

فروع‌الدین، ع.ا.، و صدرالسادات، ج. (1381). بررسی رابطة بین خودپنداره و گرایش به اعتیاد در جوانان. طب و تزکیه، 46: 66-74.

کرمی، ا.، شهرستانی، م.، توانایی یوسفی، س.، و آسیابی، م. (1391). الگوهای ارتباطی خانواده و مهارت‌های مقابله با استرس به‌عنوان پیش‌بین‌های استعمال دخانیات در نوجوانان پسر سیگاری و غیرسیگاری 13 تا 18 سال شهر مشهد. مطالعات روا‌‌‌‌ن‌شناسی بالینی، 7(2): 144-121.

کشتکاران.، ط. (1388). رابطة الگوهای ارتباطی خانواده با تاب‌آوری دانشجویان دانشگاه شیراز. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان، 39: 88-69.

کلاین، پ. (1380). راهنمای آسان تحلیل عاملی. مترجم صدرالسادات سید جلال، تهران: انتشارات سمت.

کوروش نیا، م.، و لطیفیان، م. (1386). بررسی روایی و پایایی ابزار تجدیدنظر شدة الگوهای ارتباطات خانواده. خانواده پژوهی، 3(12): 855-875.

گلپرور، م.، آتش‌پور، س.ح.، و آقایی، ا. (1381). روان‌شناسی اعتیاد. اصفهان: دانشگاه آزاد خوراسگان.

محمدخانی.، ش. (1386). مدل ساختاری مصرف مواد در نوجوانان در معرض خطر: ارزیابی اثر مستقیم و غیرمستقیم عوامل فردی و اجتماعی پژوهش در سلامت روان‌شناختی دانشگاه تربیت معلم، 1(2): 14-5.

Brook, J. S., Lukoff, I. F., & Whiteman, M. (1980). Initiation into adolescent marijuana use. Journal of Genetic Psychology, 137: 133-142.

Dirik, G., Yorulmaz, O., & Karanci, A. N. (2014). Assessment of Perceived Parenting Attitudes In Childhood: Turkish Form of The S-EMBU for Children. Journal of Psychiatry,????, 1-7.

Emmelkamp, PM., & Heeres, H. (1988). “Drug addiction and parental rearing style: a Controlled Study”. Int J Addict, 23(2):207-16.

Fitzpatrich, M. A., & Ritchie, L. D. (1994). Communication schemata within the family: Multiple perspectives on family interaction. Human Communication Research, 20:275-301.

Fleming, M. F., & Barry, K. L. (1998). Addictive Disorders; Mosby Year Book.

Hawkins, JD., Guo, J., Hill, KG., Battin-Pearson, S., & Abbot, RD. (2001). Long-Term Effects of the Seattle Social Development Intervention on School Bonding Trajectories. Applied Developmental Science, 5(4): 225-36.

Hiroi, N., & Agatsuma S. (2005). Genetic susce-ptibility to substance dependence. J Mol Psychiatry, 10:336-44.

Hirschi T. Causes of delinquency. Berkeley: University of California Press; 1969.

Kia-Keating, M., & Ellis B.H. (2007). Belonging and connection to school in resettlement: Young refugees, school belonging, and psychosocial adjustment. Clinical Child Psychology and Psychiatry; 12(1): 29-43.

Koerner, A. F., & Fitzpatrick M. A. (2002). Understanding Family communication patterns and family functioning: The roles of conversation orientation and conformity orientation. Communication Year Book, 28: 36-68.

Liddle, HA., Rowe, CL., Dakof, GA., Ungaro, RA., & Henderson, CE. (2004). Early intervention for adolescenct substance abuse: pretreatment to post treatment outcomes of a randomized clinical trial comparing multidimentional family therapy and peer group treatment (dagger). Journal of Psychoactive Drugs, 36(1): 49 63.

Millings, A., Buck, R., Montgomery, A., Spears, M., & Stallard, P. (2012). School connectedness, peer attachment, and self-esteem as predictors of adolescent depression. Journal of Adolescence, 35: 1061-1067.

Mohammad Poorasl, A., Vahidi, R., Fakhari, A., Rostami, F., & Dastghiri, S. (2007). Substance abuse in Iranian high school students. Addictive Behaviors, 32: 622 – 627.

Myong-Hune, g., Harold, D., Kennedy, D. P., Pollard, M., & Tucker, J. S. (2010). Peer influence and selectioneffects on adolescent smoking. Drug and alcoholDepevdence, 109: 239-242.

O’Brennan, L. N., & Furlong, M. J. (2010). Relations between students' perceptions of school connectedness and peer victimization. Journal of School Violence, 9: 375-391.

Piko, BF., & Kovács, E. (2010). Do parents and schoolmatter? Protective factors for adolescent substance use. Addictive behaviors, 35(1): 53-56.

Rohner, R. P., Khaleque A., & Cournoyer, D. E. (2007). Introduction to Parental Acceptance- Rejection Theory, Methods, Evidence, And Impliactions. University of Connecticut.

Rosenberg M. (1995). Global Self-Esteem and Specific Self-Esteem, American Sociological Review, 60:141-56.

Zeinali, A., Wahdat, R., & Eisavi, M. (2008). Pre-addiction susceptibility backgrounds in recovered drug users. Iran J Psychiatry ClinPsychol, 14:70-7. (Persian)