اثربخشی آموزش مبتنی بر رویکرد روایت‌درمانی گروهی بر الگوهای ارتباطی در زوجین دانشجو

محورهای موضوعی : تربیتی

مریم مسلمی ¹ ( کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، شاهرود، ایران. )
حکیمه آقایی ² ( استادیار روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، شاهرود، ایران. )
زهرا شعبانی ³ ( استادیار روان‌شناسی، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، تهران، ایران. )

تاریخ دریافت : 1394/12/11 تاریخ پذیرش : 1395/09/03 تاریخ انتشار : 1396/06/01

کلید واژه: روایت‌درمانی گروهی, الگوهای ارتباطی, زوجین دانشجو,

چکیده مقاله :

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش مبتنی بر رویکرد روایت‌درمانی گروهی بر الگوهای ارتباطی در زوجین دانشجو انجام گرفت. پژوهش نیمه تجربی از نوع پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری دانشجویان متأهل دانشگاه آزاد شاهرود در سه‌ماهه اول 1394 بودند. نمونه شامل 16زوج دانشجو (8 زوج گروه آزمایش و 8 زوج گروه کنترل، متغیر وابسته از مجموع نمرات زن و شوهر تشکیل شده است) بودند که به روش نمونه‌گیری داوطلبانه با جایگزینی تصادفی انتخاب شدند. گروه آزمایش در 9 جلسه روایت‌درمانی گروهی شرکت کردند، درحالی‌که گروه کنترل تحت هیچ مداخله‌ای قرار نگرفت. ابزار پژوهش پرسشنامه الگوهای ارتباطی (کریستنسن و سالاوی، 1984) بود. به‌منظور بررسی فرضیه‌های پژوهش از روش تحلیل کوواریانس چند متغیره استفاده شد. نتایج نشان داد که در مقایسه با گروه کنترل روایت‌درمانی گروهی خرده مقیاس الگوی ارتباطی سازنده / متقابل زوجین دانشجو را در گروه آزمایش پس از اجرای متغیر مستقل به‌طور معناداری افزایش داد (01/0>P) و خرده مقیاس‌های الگوی ارتباطی اجتناب/ متقابل، توقع/کناره‌گیر، توقع مرد/ کناره‌گیر زن و توقع زن/ کناره‌گیر مرد زوجین دانشجو را در پس‌آزمون به‌طور معناداری کاهش داد (01/0>P). بر اساس یافته‌های این پژوهش، بررسی تأثیر روایت‌درمانی بر الگوهای ارتباطی زوجین می‌تواند نتایج ارزشمندی را در مورد سلامت روانی زوجین فراهم کند.

چکیده انگلیسی:

This research examined the effectiveness of education training based on group narrative therapy on communicational patterns of students couples. this research,was a semi-experimental study, consisting of pre-test and post-test with control group. Statistical population of this study includes all Shahrood married university student who studies in the first three month of 2015. The sample include 16 couples (8 in control and 8 in experiment group) who were selected based on volunteer sampling. Experiment group passed a 9 sessioned narrative therapy based education, meanwhile the control group did not received any educational interventions. Two questionnaires used in this study were »Communication Patterns Questionnair Christensen & salavy, 1984 «.Mancovaanalysis was used as the statistical methods. results show that compared to control group, the experiment group experienced in element of mutual /constructive communicational pattern improved in the experiement group (P>0/01). Elements of mutual /avoidance communicational pattern, demand /withdraw communicational pattern, women demand / men withdraw communicational pattern, student couples men demand/women withdraw communicational pattern experienced the same decrease in experiemental group as well (P>0/01). On the basise of to find this investigation, could be concluded that narrative therapy has some unique results on the communicational patterns of the couples.

منابع و مأخذ:

اسدی، مسعود؛ نظری، علی‌محمد؛ ثنایی، باقر. (1388). بررسی تأثیر خانواده‌درمانی کوتاه‌مدت ستیر بر الگوهای ارتباطی زوج‌ها. پژوهش در سلامت روان‌شناختی. 3 (1): 76-65.

اسماعیلی نسب، مریم. (1383). مقایسه روایت‌های زندگی افراد افسرده و مضطرب با افراد عادی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده. دانشگاه علامه طباطبایی. دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی.

اعتمادی، عذرا؛ احمدی، سیداحمد؛ رضایی، جواد. (1393). صمیمیت و نقش آن در زندگی زناشویی. چاپ اول. اصفهان: جهاد دانشگاهی واحد اصفهان.

زارعی، اقبال؛ احمدی سرخونی، طاهره. (1391). نقش پیش‌بینی کننده‌های هوش معنوی و الگوهای ارتباطی با میزان رضایتمندی زناشویی زوجین مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره در شهر بندرعباس. پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره. 2 (2): 116- 101.

عبادت‌پـور، بهناز. (1379). هنجاریـابی پرسشـنامة الگوهـای ارتبـاطی زناشویی در شهر تهران در سال 79-78. پایـان‌نامـة کارشناسـی ارشد مشاورة خـانواده، تهـران، دانشـکدة روان‌شناسـی و علـوم تربیتی، دانشگاه تربیت معلم.

عباسی، مرتضی؛ مدنی، یاسر؛ غلامعلی لواسانی، مسعود. (1393). اثربخشی آموزش گروهی برنامه کاربرد عملی مهارت‌های ارتباط صمیمانه بر الگوهای ارتباطی زوج‌های در آستانه ازدواج. مشاوره و روان‌درمانی خانواده. 4 (2): 246- 227.

غلامزاده، مریم؛ عطاری، یوسفعلی؛ شفیع‌آبادی، عبدالله. (1388). اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی بر کارایی خانواده در زوجین مراجعه‌کننده به مرکز بهزیستی شهر اهواز. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی.41: 11- 87.

کشاورز افشار، حسین؛ اسدی، مسعود؛ جهان بخشی، زهرا؛ خاص محمدی، مهدی. (1390). تأثیر آموزش حل مسئله مبتنی بر نظریة انتخاب بر الگوهای ارتباطی زوج‌ها. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی. 12(2): 28-.20.

محمودی، فاطمه. (1392). بررسی تأثیر روایت‌درمانی بر میزان امید به زندگی 4CD افراد مبتلا به عفونت اچ‌آی‌وی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد مشاوره خانواده. دانشگاه علامه طباطبایی. دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی.

میلر، شراد؛ میلر، فیلیس؛ نانالی، الام و واکمن، دانیل ب. (1385). آموزش مهارت‌های ارتباطی زناشویی، حرف زدن و گوش دادن به همدیگر، ترجمة فرشاد بهاری تهران: رشد (انتشار به زبان اصلی: 2001).

نریمانی، محمد؛ عباسی، مسلم؛ بگیان کوله مرز، محمدجواد؛ بختی، مجتبی. (1393). مقایسة اثربخشی دو رویکرد مبتنی بر آموزش پذیرش و تعهد و روایت‌درمانی گروهی بر تعدیل طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه در مراجعان متقاضی طلاق. مشاوره و روان‌درمانی خانواده. 4 (1): 28-1.

ویسی، اسدالله. (1391). طراحی و مقایسة اثربخشی دو برنامة درمانی مبتنی بر اصول درمان روایتی و درمان مبتنی بر آموزه‌های قرآنی در کاهش تعارض‌های زناشویی. مشاوره و روان‌درمانی خانواده. 2 (3): 357- 340.

هال، پائولا. (1392). بهبود روابط زناشویی به زبان آدمیزاد. ترجمة لیلا رسولی. چاپ اول. تهران: هیرمند. (انتشار به زبان اصلی:2010).

Ball, J: Mitchell, P. malhi.GSkillecorem, A & smith, M. (2011). Co-constructing a Marriage:Analyses of Young Couples' Relationship Narratives Monographs of the Society forResearch in Child Development, 12 (2), 37-51.

Blanchard.V.l. (2008).“Does marriage and relationship education improve couples’communication?A meta- analytic study”.Unpublished MA Thesis, Brig am Yong University.

Fiese, B.H., Grotevant, H.D. (2001). Introduction to special issue on narratives in and about relationships. Journal of Social and Personal Relationships, 18: 579-581.

Frost, D.M. (2012). The narrative construction of intimacy and affect in relationship
stories: Implications for relationship quality, stability, and mental health. Journal of Social and Personal Relationships, 30(3): 247–269..

Josselson, R., Lieblich, A., & McAdams D. P. (2007). The meaning of others: Narrativestudies of relationships. Washington, DC: American Psychological Association

Lopes, R.T., Gonçalves, M.M., Machado, P.P.P., Sinai, D., Bento, T., & Salgado, J. (2014). Narrative therapy vs.cognitive-behavioral therapy for moderate depression: empirical evidence from a controlled clinical trial. Psychotherapy Research, (aheadof-print), 1-13.

Malcolom L, Ramsey J. (2010) “on forgiveness and healing:  Narrativev therapy and the Gospel story. Word & World. 30(1): 23-32.

Sanford. K. (2010). Assessing conflict communicationin couples comparing the validity of self-report, partner-report, and observer ratings. Journal of Family Psychology, 24(2):165-174.

Siffert A & Schwarz B. (2011). Spouses’ demand and with drawal during marital
conflict in relation to well-being. Journal of Social and Personal Relationships, 28(2): 262-277.

Smith, K. M., Freeman, P. A., &Zabriskie, R. B. (2009). An examination of family communication within the core and balance model of family leisure functioning.Family Relations, 58(1): 79–90.

Payne, Martin. (2006). Narrative (An Introduction for consellors ). London: Sage Publication.

Ryan, Fion.,O’Dwyer, Mary. & Margaret, M. Leahy (2015). Separating theProblem and the Person: Insights From Narrative Therapy With People Who Stutter. Journal of  Top Lang Disorders, 35(3): 267-274.

White, M., Epston, D. (1990). Narrative means to therapeutic ends. 1st ed. New York: Norton.