بررسی کارکرد ابزار «تمثیل و حکایت» در مجالس تعلیمی صوفیانه
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
محمد حاجی آبادی
1
(استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد آزادشهر- ایران)
کلید واژه: تمثیل, حکایت, education, مجلس گویی, مجلس گویان, نثر صوفیانه, parliamentary accountability, parable, Anecdote, Sufi unparagraphed prose,
چکیده مقاله :
بخش عمده ای از نثرهای صوفیانه، نثرهای تعلیمی است که دربردارنده ی تعلیم اصول و مبانی اعتقادات دینی و عرفانی از سویی و تبلیغ عرفان و تصوف در میان مردمان عامه و متوسط جامعه از دیگر سو بوده است. به این نکته باید اشاره داشت که یک گونه از نثرهای تعلیمی و تبلیغی مجالس وعظ صوفیانه است. برپایی مجالس وعظ و به تعبیری مجلس گفتن در ایران پس از اسلام از رسم های کهن بوده و به عنوان یکی از راه های فهم تعلیم و تبلیغ اعتقادات دینی و عرفانی به شمار می آمده است. از آن جایی که مخاطبان مجالس وعظ، مردم عوام و متوسط جامعه بوده و آنان را یارای شنیدن استدلال های عقلی آن چنانی نبوده است، گوینده مجلس کوشیده است تا مطالب را برای آنان حسی و ملموس کند و به جای استدلال با مثال و تمثیل و حکایت و جز آن مطالب را تبیین و تشریح نماید. در این پژوهش، نگارنده بر آن است که با نگاهی به نثر عمده ترین مجالس تعلیمی صوفیه، یکی از بارزترین ویژگی های این گونه نثرها - فراوانی حکایت، تمثیل و مثال - را بکاود و اهداف و اغراض گویندگان و نویسندگان این مجالس را از کاربرد این ابزار و عناصر مورد بررسی قرار دهد.
Major part of Sufi unparagraphed prose is educational prose that includes training the principles and basics of the religious beliefs and the mystical on the one hand, and promoting the mysticism and Sufism among the common people and the middle, on the other hand. It should be indicated here that a kind of educational and promotional unparagraphed prose of the gatherings is Sufi preaching. Holding preaching meetings and in a sense, “parliamentary accountability " was an ancient tradition in Iran after Islam and has been considered as a method of understanding the education and promotion of the religious and mystical beliefs. Since the audiences of the preaching assemblies were the common people and the middle and had no ability to perceive the rational arguments like that, eloquent has been attempted to utter the issues in a tangible and perceivable manner for them and was trying to make clear and explain the topics using examples, parables, anecdotes and such cases instead of ratiocinate. In this study, the author, by looking at the prose of Sufi educational assemblies, intends to analyze the plurality of anecdote, parable and allegory, one of the most obvious features such unparagraphed prose and also to investigate of the eloquent and scribes’ objectives and purposes applying these tools and elements in those meetings.
