کاربرد ارسال المثل(مثل) در حکایات هزار و یک شب

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

مهدی خلیفه ¹ ( دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران. )
قربانعلی ابراهیمی ² ( گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد ، ایران )
مهرداد چترایی ³ ( گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران )

تاریخ دریافت : 1400/11/14 تاریخ پذیرش : 1400/11/14 تاریخ انتشار : 1401/01/01

کلید واژه: فرهنگ عامه, popular culture, هزارو یک شب, One Thousand and One Nights, ارسال المثل(مثل), Gnomic Verse (proverbs),

چکیده مقاله :

مثل‌ها در زبان و ادبیات فارسی دارای جایگاهی ارزشمند هستند. گاه یک ضرب المثل در عین اختصار به اندازه‌ی یک کتاب حکمت آمیز، در بر گیرنه مطالب مهم و عمیقی از حکمت و دانش است. ضرورت و اهمیّت مثل‌ها از آن روی است که آن‌ها بیان کننده‌ی شیوه زندگی اجتماعی، طرز اندیشیدن و عادات و رسوم ملت‌ها هستند و بررسی آن‌ها شناخت عمیق‌تری از باور‌ها و اعتقادات نیاکان در قرون گذشته را نشان می‌دهد. در خصوص کاربرد، نقش و چگونگی مثل‌ها در متون نظم و نثر فارسی پژوهش‌های مختلفی صورت گرفته است. این مقاله به روش کتابخانه‌ای و شیوه تحلیلی-توصیفی فراهم آمده است و هدف آن بررسی نقش، چگونگی و تأثیر ارسال المثل در داستان‌های هزار و یک شب است. نتایج نشان می‌دهد که در کتاب هزار و یک شب به تناسب از ارسال المثل (مثل/ضرب المثل)‌های رایج در زبان و ادب فارسی و به روش غیر مستقیم جهت تقویت و غنای بیشتر کلام استفاده شده است.

چکیده انگلیسی:

Proverbs have a valuable place in Persian language and literature. Sometimes a very short proverb, is like a book of wisdom replete with important and profound contents of prudence and knowledge. The necessity and importance of proverbs is due to the fact that they express the social way of life, way of thinking and customs of nations; and their study shows a deeper understanding of the beliefs and conventions of our ancestors in the past. Various researches have been done regarding the use, role and quality of proverbs in Persian poetry and prose. This article has been carried out using analytical-descriptive method and for gathering data library method is used. The purpose is to study the role, quality and effect of gnomic verse in the stories of One Thousand and One Nights. The results show that in the book One Thousand and One Nights, Gnomic verse (i.e. proverbs) in Persian language and literature are used proportionately and indirectly to further strengthen and enrich the words.

منابع و مأخذ:

1. قرآن کریم.


2. اسماعیل زاده، خاطره، صادقی نژاد، رامین، محمدزاده، مریم(1399). تحلیل ساختار ضرب المثل های برساخته از سفالینة (سبو) در غزلیات صائب، فصل نامة تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی بوشهر، شماره 47، ص 1-16، بهار 1400


3. برقی، خالد(1395). المحاسن، ترجمه محمد مرادی، قم: موسسه فرهنگی دار الحدیث


4. بشیری، رضا«مودب»(1375). امثال موزون در ادب فارسی، تهران: ناشر سازمان میراث فرهنگی.


5. بهمنیار، احمد(1381). داستان نامه ی بهمنیاری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.


6. پورنامداریان، تقی(1396). رمز و داستان های رمزی در ادب فارسی، تهران: علمی فرهنگی


7. حمیدیان،سعید (1383)، شاهنامه فردوسی،تهران: قطره.


8. خجسته، فرامرز و رنجبر، فروغ (1396)، بررسی تطبیقی داستان‌های ایرانی و مصری هزار و یک‌شب، پژوهش عامه فرهنگ و هنر هرمزگان بهاره 12، بهار و تابستان.


9. خطیب رهبر، خلیل (1375). بوستان سعدی (شرح اشعار و حواشی از محمدعلی ناصح)، تهران: صفی علیشاه.


10. ------------ (1380). دیوان حافظ( با معنی واژه ها و شرح ابیات)، تهران: صفی علیشاه.


11. خواجه نظام الملک(1340). سیاست نامه، به اهتمام هربرت لارک، تهران بنگاه ترجمه و نشر کتاب.


12. داد، سیما (1382). فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: نشر مروارید.


13. دهخدا، علی اکبر (1377). لغت نامه، تهران: بنیاد دهخدا.


14. ذوالفقاری، حسن(1390). کاربرد ضرب المثل در شعر شاعران ایرانی، پژوهش نامه ادب فارسی«گوهر گویا»، سال ششم، پیاپی 21، بهار 91.


15. زرین کوب، عبدالحسین (1368). بحر در کوزه، تهران: انتشارات علمی.


16. ستاری، جلال (1368)، افسون شهرزاد (پژوهشی در هزار افسان)، تهران، توس.


17. سعدی، مصلح الدین (1368). گلستان، تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.


18. صائب تبریزی (1345). کلیات صائب با مقدمه ایری فیروزکوهی، تهران: انجمن آثار ملی ایران.


19. طسوجی تبریزی، عباللطیف (1391)،هزار و یک‌شب،تهران: فردوس.


20. عنصر المعالی، کی کاوس بن اسکندر (1368). قابوسنامه، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: انتشارات علمی-فرهنگی.


21. عوضی، رشید (1379). دیوان حافظ، تهران: امیر کبیر.


22. منشی، نصرالله (1384). کلیله و دمنه، تصحیح مجتبی مینوی، تهران: امیر کبیر.


23. نظامی، الیاس ابن یوسف (1383). تصحیح و شرح وحید دستگردی، تهران: طلایه.


24. همایی، جلال الدین (1377). فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: نشر هما.

1. The Holy Quran. (In Persian)


2. Esmailzadeh, Khatereh, Sadeghinejad, Ramin, Mohammadzadeh, Maryam (1399). Analysis of the structure of proverbs made of pottery (Cebu) in Saeb lyric poems, Quarterly Journal of Allegorical Research in Persian Language and Literature, Blusher, No. 47, pp. 1-16- Spring 1400. (In Persian)


3. Barghi, Khalid (1395).Al-Mahasin, translated by Mohammad Moradi, Qom: Dar Al-Hadith Cultural Institute. (In Persian)


4. Bashiri, Reza "Modab" (1375).Rhythmic Proverbs in Persian Literature, Tehran: Publisher of Cultural Heritage Organization. (In Persian)


5. Bahmanyar, Ahmad (1381).Bahmaniari's story, Tehran: University of Tehran Press. (In Persian)


6. Pournamdarian, Taghi (1396). Mysteries and mysteries in Persian literature, Tehran: Scientific and cultural. (In Persian)


7. Hamidian, Saeed (1383), Ferdowsi Shahnameh, Tehran: Qatreh. (In Persian)


8. Khojasteh, Faramarz and Ranjbar, Forough (1396), A Comparative Study of Iranian and Egyptian Thousand and One Nights, Hormozgan Culture and Art Public Research Spring 12, Spring and Summer. (In Persian)


9. Khatib Rahbar, Khalil (1375). Saadi Park (description of poems and margins by Mohammad Ali Naseh), Tehran: Safi Alisha. (In Persian)


10. --------------------------- (1380). Divan Hafez (with the meaning of words and description of verses), Tehran: Safi Alisha. (In Persian)


11. Khwaja Nizam al-Mulk (1340). Policy Letter, by Herbert Lark, Tehran Book Translation and Publishing Company. (In Persian)


12. Dad, Sima (1382). Dictionary of Literary Terms, Tehran: Morvarid Publishing. (In Persian)


13. Dehkhoda, Ali Akbar (1377). Dictionary, Tehran: Dehkhoda Foundation. (In Persian)


14. Zolfaghari, Hassan (1390). The use of proverbs in the poetry of Iranian poets, Journal of Persian Literature "Gohar Goya", sixth year, 21, spring 91. (In Persian)


15. Zarrinkoob, Abdul Hussein (1368). Sea in a jar, Tehran: Scientific Publications. (In Persian)


16. Atari, Jalal (1989), Arson Shahabad (Research in Hazard Ahsan), Tehran, Toos. (In Persian)


17. Saadi, Moslehuddin (1368). Golestan, edited by Dr. Gholamhossein Yousefi, Tehran: Kharazmi. (In Persian)


18. Saeb Tabrizi (1345). Saeb Generalities with Introduction by Eri Firoozkoohi, Tehran: National Art Association of Iran. (In Persian)


19. Tasoji Tabrizi, Abal Latif (1391), One Thousand and One Nights, Tehran: Ferdows. (In Persian)


20. Ansar al-Ma'ali, Ki Kaus bin Iskander (1368). Qaboosnameh, edited by Dr. Gholamhossein Yousefi, Tehran: Scientific-Cultural Publications. (In Persian)


21. Awadi, Rashid (1379). Divan Hafez, Tehran: Amir Kabir. (In Persian)


22. Secretary, Nasrullah (1384). Kelileh and Demneh, edited by Mojtaba Minavi, Tehran: Amir Kabir. (In Persian)


23. Nezami, Elias Ibn Yousef (1383). Correction and explanation by Vahid Dastgerdi, Tehran: Talaieh. (In Persian)


24. Homayi, Jalaluddin (1377). Rhetoric Techniques and Literary Crafts, Tehran: Homa Publishing. (In Persian)