بررسی کاربردشناسی کنش های گفتاری در بابِ شیر و گاوِ کلیله و دمنه بر اساس نظریۀ پلاچیک

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

مهدی طاهری اصل ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه قم، قم، ایران.)
علیرضا نبی لو ² (استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه قم، قم، ایران.)

تاریخ دریافت : 1399/08/30 تاریخ پذیرش : 1399/08/30 تاریخ انتشار : 1399/04/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

در این مقاله به بررسی و تحلیل کاربردشناسیِ کنش های گفتاری باب شیر و گاوِ کلیله و دمنه و رابطۀ آنها با احساسات و عواطف بر اساس نظریۀ پلاچیک (غم و شادی، خشم و ترس، اعتماد و تنفر، تعجب و پیش بینی) پرداخته شده است کهبرای رسیدن به اهداف منظورشناسانۀ این اثر، بسیار مفید است. نویسندگان ضمن بیان مقدماتی دربارۀ کاربردشناسی،کنش های گفتاریِ دیالوگ های چهار شخصیت اصلی را با رویکرد پلاچیک (Plutchick) مورد بررسی قرار داده اند.یافته ها حاکی از آن است که علی رغم بسامد بالای کنش های اظهاری و ترغیبی، هیجانات و احساسات متنوع دیگری به خواننده انتقال پیدا می کند. در این بین، اکثر پاره گفتارهای دمنه در قالب کنش گفتاری ترغیبی بیان شده استکه با هیجان امید آغاز می شود و با ریا ادامه پیدا می کند و با انزجار پایان می یابد. پاره گفتارهای کلیله بیشتر در قالب کنش های ترغیبی مطرح شده است که با احساسِ احتیاط آغاز می شود و با هیجان غم پایان می یابد. همچنین پاره گفتارهای شیر در قالب کنش های اظهاری بیان شده است که با احساسِ هراس آغاز می شود و با هیجان احساسِ گناه پایان می یابد و در نهایت پاره گفتارهای گاو است که در قالب کنش های اظهاری مطرح شده و در قالب هیجان ترس آغاز می شود و با تقدیرگرایی پایان می یابد.

چکیده انگلیسی:

Pragmatism is subfield of linguistic which studies the implied meaning and the hidden intentions. Speech act is one of the main pragmatic theories that impacts on the both philosophy and literature.In the same line, speech act can be interpreted based on the useful theories.So, Authors suggest Plutchik's theory to do the exact interpret of speech acts. He considered there to be eight primary emotions—anger, fear, sadness, disgust, surprise, anticipation, trust, and joy. This article poses the relation between speech act and its characters emotions.The largest chapter Kalia and Dimna is Lion and Ox whose number of dialogues are striking. Explaining the history of pragmatic and speech act, Authors analyze the main four characters dialogues based on Plutchik's.The results show that in spite of high frequency of the directive and representative speech act,the different emotions are transmitted from Abulmaa'li to reader.Thus,while starting in hope and continues in prudishness, Dimna’s speech acts is finished with anger.  Also,As Kalila's speech acts are started in caution ، his emotions continued in expectancy   and finished with sorrow.  Moreover, triggered with fear, lion's speech acts are continued with anger and gets finished with guilt. Finally,Ox's speech acts are started with fear and continued with submission and finished with fatalism.

منابع و مأخذ:

کتاب ها

استرول، اورام (1392) فلسفۀ تحلیلی در قرن بیستم، ترجمه فریدون فاطمی، تهران: نشر مرکز.

پلاچیک رابرت (1371) هیجان­ ها، حقایق، نظریه­ ها و یک مدل جدید، ترجمه محمود رمضان زاده مشهد : موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.

تفتازانی، مسعود بن عمر(سعدالدین) (1371) شرح مختصر المعانی، تالیف احمد امین،چ 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

شمسیا، سیروس(1375) معانی، چ ۴، تهران: نشر میترا.

رجایی، محمد خلیل (1379) معالم البلاغه، چ 5، شیراز: دانشگاه شیراز.

رض‍ان‍ژاد، غ‍لام‍ح‍س‍ی‍ن‌ (1331)  اصول علم بلاغت، در زبان فارسی، قم: انتشارات فاطمه زهرا.

صفوی کوروش (1375) معنی­شناسی، تهران: سا‌زما‌ن‌ تبلیغا‌ت‌ اسلامی‌، حوزه‌ هنری، پژوهشگا‌ه‌ فرهنگ‌ و هنر اسلامی‌ سوره‌ .

فتوحی، محمود (1391) سبک شناسی، نظریه ­ها، رویکردها و روش­ ها، تهران: سخن.

کزازی، میرجلال‌الدین (1373) زیباشناسی سخن.معانی، چ 3، تهران: کتاب ماد.

 نصرالله‌ بن‌محمد، منشی (1382) ‌کلیله و دمنه، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی طهرانی، تهران: انتشارات امیر کبیر.

 وفایی عباسعلی،سمیه آقابابایی (1395)  زبان فارسی علم معانی و دستور، تهران: علمی.

 یول، جرج (1391) کاربردشناسی زبان، ترجمۀ محمد عموزاده وایرج توانگری، تهران: سمت.

کتاب لاتین

Abrams.M.H, 2000. A Glossary Of Literary Terms.Pubby Holt.Rinehart.NewYork

Abdul Raof, Hussein. 2006. Arabic Rhetoric,A pragmatic Analysis.Routledge.

Allot, Nicholas. 2010.Key Terms In pragmatics. Continuum International Publishing Group.

Archer, Drawn. Aijmer, Anne Wichmann 2012. Pragmatics. ThoughtCo. Retrieved. 

Austin, John. 1962.  How to Do Things With Words. Cambridge (Mass.) paperback. Harvard University Press.

Black, Elizabeth. 2006. Pragmatic Stylistics.Edinburg University Press.

Burke .Michael.2014.The Routledge Handbook Of Stylistics.Routledge.LO AND NEWYORK

Huang, Yan. 2017. The Oxford Handbook of Pragmatics.Oxford press.

Nogaard, Nina.Beatrix Busse,Rocio Montoro.2010. Key Terms in Stylistics.Continuum International Publishing Group.

Sperber, Dan. Wilson. Deirdre.1995. Relevance Theory: Communication and Cognition. Wiley-Blackwell.

مقالات

امینی، محمد رضا ( 1388) بازنگری مبانی علم معانی و نقد برداشت­ های رایج آن ، دوره شماره 3، پاییز، صص 59-76.

پهلوان نژاد  محمد رضا، لیدا اصطهبانانی.(1385) بررسی کنش ­های گفتار در سخنرانی­ های روسای جمهور ایران و آمریکا نشریه دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، سال 51، پاییز و زمستان، صص1-22.

رضی احمد و حاجتی سمیه (1391) تحلیل رفتار متقابل شخصیت­ ها در داستان شیر و گاو از کلیله و دمنه، پژوهش­های زبان و ادبیات فارسی، دورۀ چهارم بهار، شمارۀ 1، صص39-56.

شیبانی مقدم و زهرا بیگم محسنی پور کلهرود (1394) تحلیل سبک عبارت­های فعلی کلیله و دمنه با رویکرد کاربردگرا .پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی،شماره22،صص163-188.

شیبانی مقدم.(1394) بررسی تأثیر تعلیمی معنای ضمنی و صریح افعال در کلیله و دمنه و مقامات حمیدی پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال هفتم زمستان،شماره ۲۸،صص165-188.

عمار مقدم داوود. (1396) آسیب­شناسی کاربرد نظریه­ های مدرن در تدوین درسنامه­ های بلاغی، ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال هفتم، شماره 1، بهار 29-46.

صیادکوه، اکبر(1385) جایگاه رعایت مقتضای حال و مخاطب در نظریه‌های ادبی سنتی و نوین،  مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز،  دوره بیست و پنجم پاییز،  شماره3، پیاپی 48، صص117-132.

قهرمانی علی وتواضعی رضا (1396) بررسی منظورشناختی افعال کنشی و قطعی در نهج­ البلاغه، فصلنامه علمی –پژوهشی پژوهش­های نهج البلاغه، سال شانزدهم، صص9-32.

مقالات لاتین

Mazid, Baha-Eddin,M. 2009. Date-palms, language and the power of knowledge,An analysis of a fable from Kalila and Dimna.Journal of pragmatics.Volume 41.issue12.2515-2534.

Searl, John,R. 1976.A classification of illocutionary acts.Language in society. Vol 5,No 1,April.PP1-23.

Van Dijk, Teun. 2006. A Toward an empirical Pragmatics .some social psychological speech acts.philosophical, (27) 1:127_138.