تدبیر منزل در گرشاسب نامه اسدی طوسی

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

زهرا کاظمی پور ¹

1 - دانش آموخته ی دوره دکتری ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج،کرج، ایران.

تاریخ دریافت : 1395/09/30 تاریخ پذیرش : 1395/09/30 تاریخ انتشار : 1395/09/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

ادبیات تعلیمی یک نوع از انواع ادبی است که قدمت زیاد و اهمیت فراوانی دارد. شاعران فارسی زبان از قرن چهارم هجری به بعد، نسبت به بیان اندرزها و حکمت ها در شعرشان همت گماشتند. از جمله شاعران که به حکمت و اخلاق توجه وافر نشان داده اسدی طوسی در گرشاسب نامه است؛ وی توانسته است آموزه های دینی، اخلاقی، اجتماعی، آموزه های تدبیر منزل و سیاست مدن را وارد این متن حماسی کند. در گرشاسب نامه میزان اشعار حکمی و اندرزی برجسته تر از سایر جنبه ها چون حماسه، اسطوره و رزم پهلوانانی مانند گرشاسب و نریمان است. در میان اندرزها و پندهای گرشاسب نامه درباره تدبیر منزل نیز صحبت به میان می آید. وقتی گرشاسب نامه را با کتاب هایی چون گلستان، نفائس الفنون، لطائف الحکمة و اخلاق ناصری که حاوی نکات اخلاقی و حکمی مخصوصا حکمت عملی هستند، مقایسه نمودم، دیدم که اسدی طوسی نیز مانند آنها نکته های اخلاقی و حکمت بار را مد نظر داشته، البته نه با آن شرح و ترتیب که در برخی از این کتاب ها وجود دارد.این پژوهش نشان خواهد داد که تدبیر منزل در گرشاسب نامه چگونه نمایانده شده است.

چکیده انگلیسی:

Didactic literature is an old and significant literary genre. Since 4th century (AH) onward moral lessons and advices have been major themes in the works of numerous Persian poets including Asadī Tūsī, whose Garšāsp-nāma, a long heroic epic, contains religious, ethical and social themes as well as domestic economics and politics teachings. In spite of numerous verses on the epic, mythical and heroic combats between Garšāsp and Nariman, didactic and moral lessons make up the greater part of Garšāsp-nāma.  Among teachings of Garšāsp-nāma one is domestic economy. Compared with such literary works as Golestān, Nafāes Al-fonūn, Latāef Al-hekma and Aklāq-e Nāserī which are mainly concerned with moral lessons and practical philosophy in specific, Garšāsp-nāma focuses on the same subjects too, though not exactly in the same structure and description. This research is to reveal the way the domestic economy is presented in Garšāsp-nāma.

منابع و مأخذ:

1. قرآن کریم


2. ابن ابی الحدید المعتزلی، عبد الحمید ابن محمد المدائنی، شرح نهج البلاغه،(1404 ق) تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، قم.


3. ابن الفتال النیشابوری، محمد بن الحسن، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین،(بی تا)  به تحقیق سید محمد مهدی خراسان، شریف رضی، قم.


4. ابوالفتوح رازی، روض الجنان، (1371) به کوشش دکتر جعفر یاحقی و دکتر محمد مهدی ناصح، ج 1، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد.


5. ابوالمعالی، نصرالله منشی، کلیله و دمنه،(1355)، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی، دانشگاه تهران، تهران.


6. اسدی طوسی، گرشاسب نامه،(1389)، دنیای کتاب، تهران.


7. ارسطو، سیاست، (1381) ترجمه حمید عنایت، انتشارات علمی فرهنگی، چاپ چهارم.


8. امام علی ابن ابیطالب )ع)، نهج البلاغه(1385)، ترجمه محمد دشتی، موسسه فرهنگی تحقیقاتی امیر المومنین، قم.


9. تفضلی، احمد، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام،(1376) به  کوشش دکتر ژاله آموزگار، انتشارات سخن، تهران.


10. حاج سید جوادی، احمد صدر، دایرة المعارف تشیع،(1384)،  انتشارات شهید سعید محبی، تهران.


11. خاقانی، افضل الدین بدیل، دیوان (1375) به کوشش دکتر ضیاء الدین سجادی، انتشارات زوار، تهران.


12. خواجه نصیر الدین طوسی، اخلاق ناصری، (1373) به کوشش مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، انتشارات خوارزمی، تهران،


13. سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن بن ابی بکر، الجامع الصغیر فی احادیث البشیر النذیر،(13401 ق)، دارالفکر، بیروت.


14. شعیری، محمد بن حیدر، جامع الاخبار، (1363)، شریف رضی، قم.


15. شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه القمی، عیون اخبارالرضا (ع)،(1378)،  تصحیح سید مهدی حسینی لاجوردی، جهان، تهران.


16. شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه القمی، من لا یحضره الفقیه،(1413 ق)، تصحیح علی اکبر غفاری، موسسه انتشارات اسلامی، قم.


17. شیخ کلینی، ثقة الاسلام شیخ یعقوب، اصول کافی، (1382)، ترجمه سید جواد مصطفوی، وفا، تهران.


18. شیخ مفید، محمد بن النعمان العکبری، المقنعه(1413 ق )، کنگره شیخ مفید، قم.


19. شیرازی، قطب الدین، درة التاج، (1369)، به کوشش و تصحیح ماهدخت بانو همایی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.


20. القاضی النعمان، نعمان بن محمد التیمیمی المغربی، دعائم الاسلام، (1385 ق)،  دار المعارف، مصر.


21. مولانا، جلال الدین، دیوان کبیر (1363) به کوشش بدیع الزمان فروزانفر، ج 1، چاپ 3، انتشارات امیر کبیر، تهران.


22. میبدی، رشیدالدین، کشف الاسرار (1361) به کوشش علی اصغر حکمت، ج 10، چاپ سوم، انتشارات امیر کبیر، تهران.