اعتراض در مثنوی مولانا
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی
صدیقه سجادی راد
1
,
احمد ذاکری
2
1 - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران.
2 - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران.
کلید واژه:
چکیده مقاله :
شعر اعتراض، به عنوان یکی از زیرمجموعه های شعر متعهد، از دیرباز در ادبیات فارسی به اشکال مختلف وجود داشته است. آثار اغلب شعرا و نویسندگان برجستۀ ایرانی از گذشته تا امروز ، آیینۀ تمام نمای محیط و روزگار زندگی آنان بوده است. چنان که بسیاری از آنان در تحلیل و تبیین دشواری های زندگی به مراتب تیز بین تر و حساس تر از سایر دانشمندان اجتماعی بوده اند و نسبت به مسایل و مشکلات جامعه، احساس مسؤولیت می کردند؛ در نتیجه با سرودن اشعار اعتراضی، در برابر ناراستی ها و کج روی های هیأت های حاکمه و اقشار مختلف اجتماع، از نوع سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و ... واکنش نشان می دادند. یکی از این شاعران و اندیشمندان مولانا جلال الدین محمد بلخی می باشد. سخن گفتن از مولانا و اندیشه های سیاسی اجتماعی او کاری بس دشوار است و در این زمینه هر کسی بنا بر ظن خود یار مولانا می شود؛ با این حال، با توجه به شور و حال عرفانی مولوی هرچند که در بادی امر به نظر می رسد که او هیچ توجهی به اوضاع روزگارش ندارد و از سیاست های حاکمان زمانش برکنار است، لیکن با تحقیق در آثارش، دیدگاه های سیاسی اجتماعی و انتقادی او را می توان یافت. همچنین می توان اوضاع روزگارش و مناسبات حاکم بر ضوابط و سیاست عصرش را در جای جای اشعارش باز نمایاند و گوشه هایی از اعمال زور و خشونت حاکمان و وابستگان به جناح حاکم را به تصویر کشید . هدف از این مقاله که به روش توصیفی و نحلیلی انجام پذیرفت، بررسی شعر اعتراض در مثنوی مولانا است؛ به این منظور، اشعار اعتراضی مولانا در مثنوی مولانا مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد.
Protest poetry, as one of the subsets of committed poetry, there has been existed from long ago in various forms in Persian literature. The works of the most of the prominent Iranian poets and writers from past up to now have been a full mirror of their environment and era. As many of them in analyzing and explaining difficulties of life have been far more scrutator and sensitive than the other social scientists and felt responsibility to the social issues and problems; as a result, through composing protest poems reacted to the untruths and misconducts of the ruling board and different classes of society including political, cultural, social …. One of these poets and thinkers is Maulana Jalāl ad-Dīn Muhammad Balkhi. Talking about Maulana and his political and social thoughts is very difficult and in this regard everyone accompanies him by his/her perception; while, in view of Maulana’s mystical passion though initially it seems that he has doesn’t think about his time situation and is away from policies of rulers of that time, but exploring in his works can find his political, social and critical views. Also can represent his time situation and relations governing on the terms and policy of his era everywhere in his poems and illustrate some scenes of the rulers and their relatives’ force and violence. The aim of this article that was carried out by descriptive-analytical method is to review protest poetry in Maulana’s Masnavi; to the end, the protest poems of Maulana in his Masnavi will be reviewed and analyzed.
_||_
