مقایسه، بررسی و تحلیل دو نامه از قائم مقام فراهانی و امیر نظام گروسی با تأکید بر نظریۀ زبان شناسی اجتماعی راجر فالر

محورهای موضوعی : تطبیقی (با ویژگی ادبی و هنری)

سروناز جاویدان ¹ , محمد علی گذشتی ² , علی اصغر حلبی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/02/08 تاریخ پذیرش : 1401/03/18 تاریخ انتشار : 1402/10/01

کلید واژه: زبان, راجر فالر, امیر نظام گروسی, جامعه‌شناسی, قائم مقام, نامه,

چکیده مقاله :

موضوع مقالۀ حاضر، مقایسه، بحث، بررسی و تحلیل ویژگی‌های زبانی و جامعه شناختی، دو نامه یکی از قائم مقام فراهانی، با موضوعی بین دولتی و دیگری از امیر نظام گروسی، با موضوع مشکلات داخلی کشور، است. از آن جا که این نامه‌ها در چارچوب نظام ارتباطی قابل بررسی اند، آن‌ها را با نظریه ارتباطی یاکوبسن سنجیده‌ایم و از لحاظ پیوند زبان با آگاهی و جامعه، از نظریۀ راجر فالر که در یک نگاه اجمالی رهیافتی نقادانه برای تحلیل متون ادبی با بهره‌گیری از داده‌های دانش زبان شناسی است، استفاده کرده‌ایم. در این نوشته، نامه‌ها از جهات مختلفی با هم سنجیده شده و برخی از مشابهت‌ها و مغایرت‌های آن‌ها، توضیح داده شده است. اطلاعات مربوط به موضوع مقاله با استفاده از روش کتابخانه ای به دست آمده و روش تحلیل این داده‌ها کیفی و تحلیلی بوده‌است. کوشیده ایم داده‌های تحلیل شده را در چارچوبی مشخص و زیر عنوان‌هایی معین قرار دهیم تا دسترسی به آن‌ها آسان‌تر صورت پذیرد. هدف از این بررسی نشان دادن طرز نگارش منشآت عصر قاجاریه و چگونگی محتوای اجتماعی و سیاسی آن‌ها بوده است. مهم‌ترین دستاورد نویسندگان این بوده است که طرز نگاه این دو نویسنده، که البته خود تابعی از طرز نگاه حکومت به مسایل داخلی و جهانی است، بر زبان آنان اثر گذاشته و سبب اختلاف آن دو شده است.

چکیده انگلیسی:

The subject of the present article is the comparison, discussion, study and analysis of linguistic and sociological features of  two letters, one by Ghaem maqam Farahani, and the other by Amir Nezam Grossi, with the subject of internal problems. Since these letters can be examined in the context of the communication system, we have measured them with Jacobsen's theory of communication, and in terms of the connection of language with consciousness and society, Roger Faller's theory which is a new method in the criticism of literary texts. Taking data from linguistic knowledge is what we have used. In this article, the letters are weighed in different ways and some of their similarities and differences are explained. Information about the subject was obtained using the library method and the method of analysis of this data was qualitative and analytical. We have tried to put the analyzed data in a specific framework and under certain headings to make it easier to access. The purpose of this study was to show the writing style of the Qajar era and their social and political content. The most important achievement of the researchers  has been that the way these two writers look, which of course is a function of the government's view of domestic and global issues, has influenced their language and caused a difference between the two.

منابع و مأخذ:

کتاب‌ها آقا گل زاده، فردوس (1394) تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: علمی و فرهنگی. امیرنظام گروسی، حسن علی بن محمد صادق (1385) منشآت، به کوشش علی محمدی برنجه، تهران: سیب سبز. ایگلتون، تری (1368) پیش درآمدی بر نظریۀ ادبی، مترجم عباس مخبر، تهران: مرکز. بهار، محمد تقی (2535) سبک‌شناسی، جلد 3، تهران: پرستو. پین، مایکل، ویراستار (1382) فرهنگ اندیشۀ انتقادی، مترجم پیام یزدان جو، تهران: مرکز. حقیقت، عبدالرفیع (1378) شهیدان قلم و اندیشه، تهران: کوش. خزائل، حسن (1384) فرهنگ ادبیات جهان، تهران: نشر کلبه. دٌرپر، مریم (1396) سبک‌شناسی انتقادی، تهران: نشر علم. رستگار فسایی، منصور (1380) انواع نثر فارسی، تهران: سمت. ساغروانیان، سید جلیل (1369) فرهنگ اصطلاحات زبان‌شناسی، مشهد: نشر نما. شمیسا، سیروس (1378) سبک‌شناسی نثر، تهران: میترا. شمیسا، سیروس (1378) نقد ادبی، تهران: فردوس. عبادیان، محمود (1368) درآمدی بر سبک و سبک‌شناسی در ادبیات، تهران: جهاددانشگاهی. فتوحی رودمعجنی، محمود (1392) سبک‌شناسی، تهران: سخن. قائم مقام فراهانی، ابوالقاسم (1366) منشآت قائم مقام، تهران: شرق. کوش، سلینا (1396) اصول و مبانی تحلیل متون ادبی، مترجم حسین پاینده، تهران: مروارید. گورین، ویلفرد و دیگران (1370) راهنمای رویکردهای نقد اولی، مترجم زهرا میهن خواه، تهران: اطلاعات. سجودی، فرزان (1382) نشانه‌شناسی کاربردی، تهران: نشر قصه. معین، محمد (1371) فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر. مکاریک، ایرناریما (1384) دانش‌نامۀ نظریه‌های ادبی معاصر، مترجمان مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگاه.

_||_

Books Agha Golzadeh, Ferdows (2015) Critical Discourse Analysis, Tehran: Scientific and Cultural. [In Persian] Amir Nezam Grossi ,& Hassan Ali Ibn Mohammad Sadegh (2006) Monshaat, by Ali Mohammadi Baranjeh, Tehran: Green Apple. [In Persian] Bahar, Mohammad Taghi (2535) Stylistics, Volume 3, Tehran: Parasto. [In Persian] Darpour, Maryam (2017) Critical Stylistics, Tehran: Alam Publishing. [In Persian] Eagleton, Terry (1989) Introduction to Literary Theory, Trans. Abbas Mokhber, Tehran: Markaz. [In Persian] Ebadian, Mahmoud (1989) An Introduction to Style and Stylistics in Literature, Tehran: Jihaddaneshgahi. [In Persian] Fotoohi Rudmajani, Mahmoud (2013) Stylistics, Tehran: Sokhan. [In Persian] Ghaem Magham Farahani, Abolghasem (1987) Manshaat Ghaem Magham, Tehran: Shargh. [In Persian] Gorin, Wilfred et al. (1991) Handbook of First Critical Approaches, Trans. Zahra Mihankhah, Tehran: Etelaat. [In Persian] Haghighat, Abd al-Rafi (1999) Martyrs of Pen and Thought, Tehran: Koosh. [In Persian] Khazail, Hassan (2005) World Literature Culture, Tehran: Kolbeh Publishing. [In Persian] Koosh, Selena (2017) Principles and bases of literary texts analysis, translated by Hossein Payendeh, Tehran: Morvarid. [In Persian] Makarik, Irnarima (2005) Encyclopedia of Contemporary Literary Theories, translated by Mehran Mohajer and Mohammad Nabavi, Tehran: Agah. [In Persian] Mohammadi, Farzan (2003) Applied Semiotics, Tehran: Ghesse Publishing. [In Persian] Moin, Mohammad (1992) Farhang-e Farsi, Tehran: Amirkabir. [In Persian] Payne, Michael, Editor (2003) Culture of Critical Thought, Trans. Payam Yazdanjoo, Tehran: Center. [In Persian] Rastegar Fasaei, Mansour (2001) Persian prose, Tehran: Samat. [In Persian] Saghravanian, Seyed Jalil (1990) Dictionary of Linguistic Terms, Mashhad: Nova Publishing. [In Persian] Shamisa, Sirus (1989) Prose Stylistics, Tehran: Mitra. [In Persian] Shamisa, Sirus (1999) Literary Criticism, Tehran: Ferdows. [In Persian] Shamisa, Sirus (1999) Stylistics of prose, Tehran: Mitra. [In Persian]