وام‌واژگان در دو اثر محمدرضا شفیعی‌کدکنی (موسیقی شعر و ادوار شعر فارسی)
محورهای موضوعی : تطبیقی (با ویژگی ادبی و هنری)
طاهره خراط طاهردل
1
,
منوچهر اکبری
2
,
علی محمد موذنی
3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، پردیس البرز، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران،تهران،ایران.
کلید واژه: واژه, خانواده واژگان, وام‌واژه, موسیقی شعر, ادوار شعر فارسی, محمدرضا شفیعی کدکنی.,
چکیده مقاله :
بی‌شک یکی از تأثیرگذارترین و پرکارترین نویسندگان دانشگاهی چند دهه اخیر در رشته زبان و ادبیات فارسی محمدرضا شفیعی کدکنی است. این مؤلف دارای سبکی خاص در نگارش کتاب‌های خویش است که تا حدودی با نویسندگان همعصر او تفاوت دارد. این تفاوت علاوه بر نگرش و تفکر به نوع ترکیب واژگان و اسلوب بهره‌مندی ایشان از انواع واژگان؛ چه واژگان فارسی و چه غیرفارسی و تألیف این عناصر نیز ارتباط تام دارد. بخشی از این واژگان، لغات دخیل یا وام‌واژگان است. هدف اصلی از انجام چنین تحقیقاتی واکاوی عناصر و اجزای اثر تألیفی شاخص و اثرگذار است تا با بهره‌گیری از این داده‌ها به‌گوشه‌ای از ابعاد و علل تأثیرگذاری آن اثر نزدیک گردد. این پژوهش با استفاده از روش تحقیق آماری و کمی به بررسی دو کتاب موسیقی شعر و ادوار شعر فارسی و عناصر سازنده آن‌ها یعنی واژگان و تعیین ملیت واژگان در حد وسیع می‌پردازد. ازآنجا‌که بخش‌های مختلف این دو کتاب در زمان‌ها و مکان‌های مختلف نوشته‌شده‌است. این مسأله به‌صورت معناداری بر یافته‌ها اثرگذار بوده‌است. یعنی زمان‌ها و مکان‌های متفاوت بر نوع و حتی تعداد بهره‌گیری از وام‌واژه تأثیر گذاشته‌است. وام‌واژگان عربی در رتبه نخست وام‌واژگان در 4 مقوله تقسیم‌بندی شدۀ: اصطلاحات علوم ادبی، مصادر، قیود و حروف قرار دارد.
Undoubtedly, one of the most influential and prolific academic writers in recent decades in the field of Persian language and literature is Mohammad Reza Shafiei Kadkani. This author has a special style in writing his books that is somewhat different from contemporary writers. This difference, in addition to the attitude and thinking to the type of word combination and the way they use different types of words, both Persian and non-Persian, and the composition of these elements is also fully related. Parts of these vocabulary is the involved words or loan words. The main purpose of such research is to analyze the elements and components of a significant and effective authorial work and using this data to approach a corner of the dimensions and causes of its impact. This research uses statistical and quantitative research method to study two books: Poetry Music and Persian poetry Periods and its constituent elements, that`s mean, words, and to determine the nationality of words to a large extent. Also, different parts of these two books have been written at different times and places. This issue has significantly affected the findings. That is, different times and places have affected the type and even the number of loan terms used. Arabic loan words (first lank loan words) is divided into 4 categories: literary terms, sources, constraints and letters.
کتاب¬ها
احمدی گیوی، حسن و انوری، حسن. (1368). دستور زبان فارسی 1، تهران: فاطمی.
باطنی، محمدرضا. (1348). توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی، تهران: امیرکبیر.
باطنی، محمدرضا. (1371). پیرامون زبان و زبان‌شناسی، تهران: فرهنگ معاصر.
پورداوود، ابراهیم. (1386). فرهنگ ایران باستان، تهران: اساطیر.
حسابی، محمود. (1372). فرهنگ حسابی فرهنگ واژگان انگلیسی– فارسی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خرمشاهی، بهاء‌الدین. (1387). از واژه تا فرهنگ، تهران: ناهید.
خطیبی، حسین. (1390). فن نثر در ادب پارسی، تهران: زوار.
دهخدا، علی اکبر. (1377). لغت‌نامه، تهران: دانشگاه تهران.
زرین‌کوب، عبدالحسین. (1373). نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1387). ادوار شعر فارسی، تهران: سخن.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1391). موسیقی شعر، تهران: آگه.
صفوی، کورش. (1390). از زبان‌شناسی به ادبیات، جلد1، تهران: سوره مهر.
معین، محمد. (1364). فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.
ناتل خانلری، پرویز. (1347). زبان‌شناسی و زبان فارسی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
نجفی، ابوالحسن. (1390). مبانی زبان‌شناسی و کاربرد آن در زبان فارسی، دستنویس نویسنده، تهران.
همایی، جلال‌الدین. (1375). فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: هما.
یاسمی، رشید و همکاران. (1380). دستور زبان فارسی (پنج استاد)، تهران: فردوس.
مقالات
نجفی عرب، ملاحت و بهمنی مطلق، یدالله. (1393). کاربرد واژگان در رمان شازده احتجاب از منظر زبان و جنسیت. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 6(20)، 121-132.
References
Books
Ahmadi Givi, H. & Anuri, H. (1989). Persian Grammar 1, Tehran: Fatemi. [In Persian]
BatEni, M. R. (1992). About language and linguistics, Tehran: Contemporary Culture. [In Persian]
Bateni, M. R. (1969). Description of the grammatical structure of the Persian language, Tehran: Amirkabir. [In Persian]
Pordawood, E. (2006). Ancient Iranian Culture, Tehran: Asatir. [In Persian]
Hasabi, M. (1993). Arithmetic dictionary of English-Persian vocabulary, Tehran: Printing and Publishing Organization of the Ministry of Culture and Islamic Guidance. [In Persian]
Khorramshahi, B. (1993). From word to culture, Tehran: Nahid. [In Persian]
Khatibi, H. (2011). Prose technique in Persian literature, Tehran: Zovar. [In Persian]
Dehkhoda, A. A. (1998). Dictionary, Tehran: University of Tehran. [In Persian]
Zarinkoob, A. H. (1994). Literary criticism, Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
Safavi, K. (2010). From linguistics to literature, C. 1. Tehran: Surah Mehr. [In Persian]
Shafi'i Kadkani, M. R. (2008). Periods of Persian poetry, Tehran: Sokhan. [In Persian]
Shafi'i Kadkani, M. R. (2011). Poetry music, Tehran: Ad. [In Persian]
Moin, M. (1985). Persian culture, Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
Natal Khanleri, P. (1968). Linguistics and Persian language, Tehran: Iran Culture Foundation. [In Persian]
Najafi, A.H. (2011). Fundamentals of Linguistics and its Application in Persian Language, author's manuscript, Tehran. [In Persian]
Yasmi, R. et al. (2011). Persian grammar (five teachers), (under the supervision of Cyrus Shamisa), Tehran: Ferdous. [In Persian]
Homai, J. (1996). Rhetoric techniques and literary industries, Tehran: Homa. [In Persian]
Articles
Najafi Arab, M., & Bahmani Motlaq, Y. (2013). the use of words in the novel Shahzade Ehtjab from the perspective of language and gender. interpretation and analysis of Persian language texts and literature (Dehkhoda), 6(20), 121-132. [In Persian]
