آموزه‌های دینی در رُمان «دخیل عشق»
محورهای موضوعی : داستانی(با ویژگی ادبی وهنری)
احمد حیدری گوجانی
1
,
محسن ذوالفقاری
2
,
حسن حیدری
3
,
حجت اله امیدعلی
4
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران.
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران.
3 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران.
4 - استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران.
کلید واژه: آموزه, دین, مریم بصیری, شخصیت, دخیل‌عشق,
چکیده مقاله :
رویداد انقلاب اسلامی در فضای فرهنگی و سیاسی ایران دگرگونی‌هایی ایجاد کرد و دستاوردهایی به همراه داشت. از این رهگذر، جریانی دینی در ادبیات داستانی پدید آمد. تحلیل عناصر داستانی در ادبیّات انقلاب، هدف و چرایی این پدیده را بازمی‌تاباند. این پژوهش با هدف استمرار گسترۀ پژوهش‌های ادبیات انقلاب در پی واکاوی چگونگی رویکرد مریم بصیری در درون‌مایه و شخصیت‌های رمان دخیل عشق به آموزه‌های دینی است. روش پژوهش، تحلیلی-توصیفی، شیوۀ گِردآوری داده‌ها کتابخانه‌ای است. مبنای تحلیل، طیف واژه‌ها، مفاهیم خاص و پُربسامد مرتبط با آموزه‌های دینی است. بصیری، با طرح و خلق موقعیت دینی، ادامه‌دهندۀ جریان ادبیات دینی بعد از انقلاب اسلامی و در پی تقویت دین‌باوری، گسترش و عمومی¬سازی مبانی اعتقادی است و از طریق شخصیت‌ها و درون‌مایۀ داستانی، رویکردی تعلیمی-ترویجی به اصول و مبانی دین اسلام و القای احساس دینی به مخاطب دارد و از مفاهیم اعتقادی، احکام و اخلاقیات دین اسلام بهره‌ای متغیّر می‌برد. مسئلۀ امامت بیشترین نمود را در این رویکرد دارد. بصیری، از زبان شخصیت‌های نوعی، نگاهی ارزش‌مدارانه به مفاهیم دینی دارد و گزاره‌های تعلیمی دین را به بن‌مایه رمان می‌برد و دست‌یابی به آموزه‌های دینی را با مطالعۀ اثر داستانی برای مخاطب تسهیل می‌کند.
The event of the Islamic Revolution brought about changes in the cultural and political atmosphere of Iran and brought with it achievements. In this way, a religious current emerged in fiction. The analysis of fictional elements in the literature of the revolution reflects the purpose and causes of this phenomenon. The aim of this study is to continue the scope of research in revolutionary literature in order to investigate how Maryam Basiri approaches the theme and characters of the novel involved in the love of religious teachings. The research method is analytical-descriptive, the method of data collection is library. The basis of the analysis is the range of words, specific and frequent concepts related to religious teachings. Basiri, by designing and creating a religious situation, continues the flow of religious literature after the Islamic Revolution and seeks to strengthen theology, expand and generalize the foundations of belief, and through characters and themes, a teaching-promotional approach to the principles and foundations of Islam and induction It has a religious feeling to the audience and benefits from the doctrinal concepts, rules and ethics of Islam. The issue of Imamate is most evident in this approach. Basiri, from the language of typical characters, has a value-oriented view of religious concepts and takes the educational propositions of religion to the basis of the novel and facilitates access to religious teachings by studying the work of fiction for the audience.
کتاب¬ها
قرآن کریم.
نهج البلاغه. (1386). ترجمۀ محمد دشتی، جلد 1، تهران: اعجاز.
اخوّت، احمد. (1392). دستور زبان داستان، اصفهان: فردا.
انوری، حسن. (1388). فرهنگ فشردۀ سخن، جلد 1، تهران: سخن.
براهنی، رضا. (1368). قصّه نویسی، تهران: البرز.
بصیری، مریم. (1396 الف). دخیل عشق، قم: جمکران.
بصیری، مریم. (1396ب). فرایند شکل‌گیری داستان در ادبیات داستانی و دراماتیک، تهران: امیر کبیر.
جعفری، محمد تقی. (1378). فلسفۀ دین، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
حنیف، محمد. (1396). نوشتن در سایه جنگ، تهران: شهرستان ادب.
رستگار فسائی، منصور. (1372). انواع شعر فارسی، شیراز: نوید.
شاله، فلیسین. (1355). تاریخ مختصر ادیان بزرگ، ترجمه منوچهر خدایار محبی، تهران: طهوری.
صفی‌پور، عبدالرحمن بن عبدالکریم. (1377 هـ..ق). منتهی‌الارب فی اللغة العرب، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
عنایت، حمید. (1372). اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران: خوارزمی.
فیض، علیرضا. (1378). مبادی فقه و اصول، تهران:دانشگاه تهران.
قدر‌دان قر‌املکی، محمد حسن. (1383). کلام فلسفی، قم: وثوق.
کافی، غلامرضا. (1389). شناخت ادبیّات انقلاب اسلامی، تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس.
مکی، محمد. (1390). تحریرالروضه فی شرح¬اللمه، ترجمه سیدمحمدصدری، تهران: اندیشه‌های حقوقی.
میرصادقی، جمال. (1367). عناصر داستان، تهران: سخن.
میرصادقی، جمال. (1390). راهنمای رمان‌نویسی، تهران: سخن.
مقالات
فیضی نیکچه، شهرزاد، و بشیری، محمود. (1393). تحلیل جایگاه شخصیت زنان در ادبیات پایداری با تکیه بر رمان «دخیل عشق». مطالعات نقد ادبی، 9(36)، 33-66.
مستور، مصطفی. (1384). موقعیت دینی و گونه‌داستان نویسی. ویژه‌نامه روزنامه شرق، 16 بهمن.
سلیمانی دلارستاقی، محمدرضا، و ماهیار، عباس. (1396). تحلیل مرگ و معاد در اسکندرنامه نظامی. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 9(32)، 95-133.
References
Books
The Holy Quran. [In Persian]
Nahj al-Balaghah (2007) Trans. Mohammad Dashti. Miracle. [In Persian]
Anvari, H. (2009). Intensive Culture of Speech, Volume 1. Speech. [In Persian]
Barahani, R. (1989A). Story writing, Tehran: Alborz. [In Persian]
Basiri, M. (2017A). Involved in Love. Jamkaran. [In Persian]
Basiri, M. (2017B). The process of story formation in fiction and dramatic literature. Amir Kabir. [In Persian]
Enayat, H. (1993). Political Thought in Contemporary Islam, Trans. Baha'u'llah Khorramshahi,. Kharazmi. [In Persian]
Feyz, A. R. (1999). Principles of Jurisprudence and Principles. University of Tehran. [In Persian]
Hanif, M. (2017). Writing in the Shadow of War. Shahrestan Adab. [In Persian]
Jafari, M. T. (1999). Philosophy of Religion. Research Institute of Islamic Culture and Thought. [In Persian]
Kafi, Gh. R. (2010). Understanding the Literature of the Islamic Revolution. Foundation for the Preservation of Relics and the Publication of the Values of the Sacred Defense. [In Persian]
Maki, M. (2011). Tahrir al-Rawdha fi Sharh al-Lameh, Trans. Seyyed Mohammad Sadri. Legal Thoughts. [In Persian]
Mir Sadeghi, J. (1988). Elements of the Story. Sokhan. [In Persian]
Mir Sadeghi, J. (2011). Novel Writing Guide, Volume One. Sokhan. [In Persian]
Okhovvat, A. (2013). Grammar of the story. Tomorrow. [In Persian]
Qadrdan Qaramaleki, M. H. (2004). Philosophical Theology. Vosough. [In Persian]
Rastegar Fasaei, M. (1993). Types of Persian poetry. Navid. [In Persian]
Safiapour, A. A.(1998). Ultimate Al Arb in the Arabic language, Abd al-Rahman ibn Abd al-Karim. [In Persian]
Shala, F. (1976). A Brief History of the Great Religions, Trans. Manouchehr Khodayar Mohebbi, Tehran: Tahoori. [In Persian]
Articles
Feizi Nikjeh, S., & Bashiri, M. (2014). Analysis of the position of women in the literature of sustainability based on the novel involved in love, Literary Criticism Studies, 9(36), 33-66. [In Persian]
Mastour, M. (2005). Religious situation and genre of storytelling, special issue of Shargh newspaper, 16 Bahman. [In Persian]
Soleimani Delarestaghi, M. R., & Mahyar, A. (2017). Analysis of Death and the Resurrection in Nezami's Eskandarnameh. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 9(32), 95-133. [In Persian]
