نقش رهبری نظام در بهره‌گیری از شیوه‌‌های ارتباطی دیپلماسی عمومی کشور

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

محمد ستوده ¹ (دانشیار، گروه روابط بین‌‌الملل، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران)
محمدعلی صادق زاده ² (دکتری، مطالعات انقلاب اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، مازندران، ایران )

تاریخ دریافت : 1401/10/06 تاریخ پذیرش : 1401/12/27 تاریخ انتشار : 1402/11/11

کلید واژه: رهبری نظام, دیپلماسی عمومی, قدرت نرم, شیوه‌‌های ارتباطی, امام خمینی, آیت‌الله خامنه‌ای, روابط خارجی.,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سوال اصلی است که نقش رهبری نظام در بهره‌گیری از شیوه‌‌های ارتباطی دیپلماسی عمومی، جهت تأمین منافع ایران و جهان اسلام چیست؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که رهبری نظام با توجه به جایگاه خود در ساختار سیاسی- حقوقی کشور، داشتن مقام مرجعیت دینی در جهان تشیع و ظرفیت‌‌های موجود در ادبیات گفتمانی انقلاب اسلامی ایران، با بهره‌‌گیری از قدرت نرم و شیوه‌‌های ارتباطی در قالب نشست‌‌ها، دیدارها، موضع‌‌گیری‌‌ها، رسانه‌‌های جمعی، نهادهای مرتبط، سازمان‌‌های فرهنگی و آموزشی، ارسال پیام و نامه به مخاطبین، نقش تعیین‌‌کننده‌‌ای در حق‌شناسی و دشمن‌شناسی، احیای تفکر اسلامی، صدور معنوی انقلاب، تقویت قدرت هوشمند جمهوری اسلامی ایران، زمینه‌‌سازی فرهنگ مقاومت و به چالش کشاندن سرشت ناعادلانه نظم بین‌‌المللی در ابعاد تبیینی داشته است.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present study is to answer the main question about the role of the state leader in applying public diplomacy relational methods to fulfill interests of Iran and the Islamic world. The research method is descriptive-analytic and the results showed that with regard to his role in the political-legal structure of the country, having religious authority in the Shi’ite world, and the existing potentials in the discourse literature of the Islamic Revolution of Iran, the state leader by applying soft power and relational methods through gatherings, meetings, approaches, mass media, relevant institutions, cultural and educational organizations, and sending messages and letters to the audience, has an effective role in right detection and enemy recognition, revival of the Islamic ideology, spiritual propagation of the revolution, enforcement of smart power of the Islamic Republic of Iran, preparation of resistance culture, and challenging the unjust nature of the international order in various aspects.

منابع و مأخذ:

اسدی، علی (1371). افکار عمومی و ارتباطات. تهران: انتشارات سروش.
اسکندری فاروجی، ابوالفضل؛ آقاحسینی، علیرضا (1394). کاربست دیپلماسی عمومی در صدور انقلاب اسلامی. مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 43، ص7-26.
بشیر، حسن (1395). دیپلماسی گفتمانی: تعامل سیاست، فرهنگ و ارتباطات. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
بهرامی، محمد (1393). ظرفیت‌های دیپلماسی مردمی جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر دیدگاه امام خمینی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. قم: دانشگاه باقرالعلوم(ع).
جاوید، محمدجواد؛ محمدی، عقیل (1392). نسبت اصل عدم مداخله در حقوق بین‌الملل معاصر و اصل حمایت از مستضعفین در حقوق اسلامی. مطالعات حقوقی، شماره 1، ص49-88.
حسینی‌‌جبلی، سیدمیرصالح (1397). اقتضائات دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران از طریق ارتباط میان فرهنگی نسبت به مسلمین اندونزی. سیاست متعالیه، شماره 22، ص169-188.
خامنه‌ای، سید علی (01/11/1393). پیام مهم رهبر انقلاب به جوانان اروپا و آمریکای شمالی. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=28731
خامنه‌ای، سید علی (02/07/1388). بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=8094
خامنه‌ای، سید علی (03/03/1400). پاسخ رهبر انقلاب به نامه‌های رئیس دفتر سیاسی حماس و دبیرکل جهاد اسلامی فلسطین. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=47895
خامنه‌ای، سید علی (03/08/1389). بیانات در دیدار طلاب غیرایرانی حوزه‌ علمیه‌ قم‌. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=10432
خامنه‌ای، سید علی (05/11/1384). ‌‌بیانات در دیدار روحانیان و مبلغان در آستانه‌ ماه محرم‌. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3329
خامنه‌ای، سید علی (08/05/1396). بیانات در دیدار کارگزاران حج. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=37254
خامنه‌ای، سید علی (08/09/1394). نامه رهبر انقلاب اسلامی به عموم جوانان در کشورهای غربی. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=31536
خامنه‌ای، سید علی (09/04/1390). بیانات در دیدار مسئولان نظام در روز عید مبعث. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=12834
خامنه‌ای، سید علی (10/11/1390). بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در اجلاس جهانی «جوانان و بیداری اسلامی». قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=18871
خامنه‌ای، سید علی (12/02/1400). سخنرانی تلویزیونی خطاب به ملت ایران. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=47776
خامنه‌ای، سید علی (13/08/1399). بیانات در سخنرانی تلویزیونی به مناسبت سالروز ولادت پیامبر اعظم(ص) و امام صادق(ع). قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/print-content?id=46771
خامنه‌ای، سید علی (14/03/1396). بیانات در مراسم بیست و هشتمین سالروز رحلت امام خمینی. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=36745
خامنه‌ای، سید علی (17/02/1400). سخنرانی تلویزیونی به مناسبت روز جهانی قدس. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=47798
خامنه‌ای، سید علی (17/12/1390). حکم تشکیل و انتصاب اعضای شورای عالی فضای مجازی. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/print-content?id=19225
خامنه‌ای، سید علی (19/05/1398). پیام به حجاج بیت‌الله الحرام. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=43199
خامنه‌ای، سید علی (21/09/1391). بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در اجلاس جهانی اساتید دانشگاه‌های جهان اسلام و بیداری اسلامی. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=21741
خامنه‌ای، سید علی (22/05/1393). دیدار مسئولان وزارت خارجه و سفرا و رؤسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور با رهبر انقلاب. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=27180
خامنه‌ای، سید علی (26/05/1394). بیانات در دیدار اعضای مجمع جهانی اهل بیت(ع) و اتحادیه‌ رادیو و تلویزیون‌های اسلامی. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=30524
خامنه‌ای، سید علی (26/09/1399). بیانات در دیدار دست‌اندرکاران مراسم سالگرد شهادت حاج قاسم سلیمانی و خانواده شهید سلیمانی. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=46944
خامنه‌ای، سید علی (27/03/1368). بیانات در دیدار با اقشار مختلف مردم. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2098
خامنه‌ای، سید علی (27/10/1398). خطبه‌های نماز جمعه تهران. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=44695
خامنه‌ای، سید علی (28/02/1383). بیانات پس از بازدید از سازمان صدا‌ و ‌سیما. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3232
خمینی، سید روح‌الله (1369). صحیفه نور. تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی و انتشارات سروش، چاپ سوم، ج11-4، 21، 15، 18.
دادگران، سید محمود (1382). افکار عمومی و معیارهای سنجش آن. تهران: انتشارات مروارید.
دهشیری، محمدرضا (1379). درآمدی بر نظریه سیاسی امام خمینی. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال؛ سروش، علی (1392). سطوح دیپلماسی عمومی در اندیشه سیاسی امام خمینی. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، شماره 7، ص1-17.
رضایی، ناصر (1393). تحلیل جایگاه دیپلماسی عمومی در گردشگری ایران. ژئوپلیتیک، شماره 2، ص160-188.
رفیع، حسین؛ نیک‌‌روش، ملیحه (1392). دیپلماسی عمومی و قدرت نرم با تأکید بر قدرت نرم ایران در عراق. روابط بین‌الملل، شماره 22، ص99-132.
زاهارنا، ار.اس. (1390). ترسیم طیفی از دیپلماسی عمومی. در: مرجع دیپلماسی عمومی. ترجمه روح‌‌الله طالبی‌‌آرانی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
ستوده، محمد (1386). تحولات نظام بین‌الملل و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. قم: بوستان کتاب.
سجادپور، سید محمدکاظم؛ وحیدی، موسی‌‌الرضا (1390). دیپلماسی عمومی نوین: چارچوب‌های مفهومی و عملیاتی. سیاست، شماره 4، ص77-95.
سجادی، سید عبدالقیوم (1381). دیپلماسی و رفتار سیاسی در اسلام (2). علوم سیاسی، شماره20، ص161-183.
سلطانی‌‌فر، محمد؛ خان‌زاده، لیلا (1392). دیپلماسی رسانه‌ای جمهوری اسلامی ایران (فرصت‌ها، چالش‌ها، آسیب‌شناسی و راهبردها). مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، شماره 22، ص181-205.
سمیعی‌‌اصفهانی، علیرضا؛ فتحی مظفری، عبدالرضا (1391). نقش و جایگاه قدرت نرم در دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات خاورمیانه، شماره70، ص145-176.
سیمبر، رضا؛ رضاپور، دانیال؛ دانش، خسرو (1395). مخاطبان، اهداف و تقویت دیپلماسی عمومی از منظر آیت‌الله خامنه‌ای. پژوهش‌های انقلاب اسلامی، شماره 19، ص167-190.
شخصیت‌های جهان درباره نامه امام خامنه‌ای به جوانان غرب چه می‌گویند؟ (11/09/1396). قابل دسترس در:
https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/09/11/1590120
قادری کنگاوری، روح‌الله (1397). نقش مستشاری جمهوری اسلامی ایران در تأمین امنیت منطقه‌‌ای. آفاق امنیت، شماره 40، ص5-37.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
قوام، سید عبدالعلی (1382). جهانی شدن و جهان سوم. تهران: انتشارات وزارت امور خارجه، چاپ دوم.
کیلبان، مارک (1390). عملیات‌‌های روانی نظامی به عنوان دیپلماسی عمومی. در: مرجع دیپلماسی عمومی. ترجمه روح‌الله طالبی آرانی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
گنجی‌‌دوست، محمد (1387). تحولات دیپلماسی در عصر اطلاعات. سیاست، شماره1، ص185-212.
مبینی‌‌مقدس، مجید؛ عبدسرمدی، نرگس (1392). دیپلماسی عمومی نوین و بیداری اسلامی. مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 33، ص103-122.
موسوی‌‌خورشیدی، سید محمدجواد (1394). نقش دیپلماسی عمومی نوین در تأمین منافع ملی جمهوری اسلامی ایران. سیاست، شماره 6، ص69-86 .
نقیب‌‌زاده، احمد (1389). درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: سمت، چاپ هشتم.
هادیان، ناصر؛ احدی، افسانه (1388). جایگاه مفهومی دیپلماسی عمومی. روابط خارجی، شماره 3، ص85-117.