تحلیل و بررسی تاثیر نوسانات اقلیمی بر کوچ عشایر فارس (مطالعه موردی طایفه عمله)

محورهای موضوعی : کالبدی

حسن لشکری ¹ , محمد ابراهیم عفیفی ² , زهرا پربار ³

1 - دانشیار گروه جغرافیا طبیعی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
2 - استادیار دانشگاه آزاد لارستان
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی لارستان

تاریخ دریافت : 1398/05/12 تاریخ پذیرش : 1398/05/12 تاریخ انتشار : 1392/04/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

چکیده آب و هوا یکی از عوامل اساسی تاثیرگذار در زیست انسان و همه جانوران و شکل دهنده چهره طبیعت است. همه فعالیت‌های روزانه ما انسان‌ها از عناصر سازنده جو تاثیر پذیرفته و متقابلا فعالیت‌های ما بر آب و هوای اطراف ما اثر می‌گذارد. غلبه و تاثیر عوامل و عناصر جوی به گونه‌ای بوده است که بشر از ابتدای پیدایش در تلاش سازگاری خود با این پدیده مهم طبیعی بوده است. در این میان جانوران و گیاهان بدلیل عدم برخورداری از قوه تعقل آسیب‌پذیرتر از انسان‌ها می‌باشند. در نتیجه مجبور هستند از تا سرحد امکان، خود را با شرایط اقلیمی محیط اطراف خود سازگار نمایند. به همین دلیل جانوران و حیات وحش در طول سال در انطباق با تغییرات فصلی و دوره‌ای آب و هوا دست به مهاجرت زده‌اند. انسانها نیز که اقدام به نگهداری وپرورش جانوارن اقدام نموده برای جلوگیری از آسیب دام‌هایی خود و از طرفی بهره‌برداری مناسب از شرایط اقلیمی همراه دام خود در طول سال اقدام به کوچ نموده‌اند. حرکت بین ییلاق و قشلاق در واکنش طبیعی انسان و دام به شرایط اقلمی محیط است. در این تحقیق جهت بررسی نقش اقلیم در زمان‌بندی حرکت عشایر طایفه عمله بین ییلاق و قشلاق در نوسانات اقلیمی، با استفاده از شاخص SPI یک نمونه از خشکسالی شدید (2001) و‌تر سالی شدید (2004) در یک دوره آماری پانزده ساله انتخاب و تحلیل شده است. ملاحظه شد که در خشکسالی‌های شدید عشایر یک ماه تا 45 روز زودتر از قشلاق حرکت کرده و روزانه 40 کیلومتر و مسافت 900 کیلومتری بین قشلاق و ییلاق را در مدت زمان 20 روز طی کرده است. در حالی که در ترسالی‌های شدید مسیر فوق را در 45 تا 50 روز طی کرده و به طور متوسط روزانه 18 تا 20 کیلومتر حرکت کرده است.

منابع و مأخذ:

- منابع

اداره امور عشایر استان فارس.

افراخته، حسن(1386). بررسی خشکسالی و تحول معیشت نیمه کوچ نشینان در تفتان، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیا، شماره 5، صفحه 107.

افشار سیستانی، ایرج(1366). ایل ها، چادرنشینان و طوایف عشایری ایران، نشر مولف.

افخم ابراهیمی، آ، حسینی، م، 1386، بررسی اثرات زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی خشکسالی و راههای مقابله با آن در جامعه عشایری، اولین همایش سازگاری با کم آبی، ماهنامه مهرآب.

امان اللهی، اسکندر(1374). کوچ نشینی در ایران، تهران، انتشارات آگاه.

بهمن بیگی، محمد(1388). عرف و عادت در عشایر فارس، چاپ اول، انتشارات نوید شیراز.

پویا منش، داریوش(1384). پوشش گیاهی زیست بوم طایفه عمله.

حبیبیان، سید محمود و همکاران(1386). مقایسه عشایر اسکان یافته خودجوش و هدایت شده در ترسالی و خشکسالی از نظر درصد وابستگی دام به علوفه مرتعی، نشریه منابع طبیعی ایران، شماره 25، ص 682 – 665.

درداری، نوروز(1388). تاریخ اجتماعی سیاسی ایل بزرگ قشقایی، چاپ اول، انتشارات قشقائی.

رحیم پور، پرویز(1377). ارزیابی نظام دامداری عشایر کوچنده کشور، وزارت جهاد سازندگی.

شاهین فر، حسین(1367). شناختی درباره عشایر ایلسون و قره داغ آذربایجان، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی.

صحرا شکاف، پرویز(1384). قانون نانوشته‌های قوم بختیاری خین و چو، انتشارات معتبر.

صمدی، ح، ابراهیمی، ع.(1389). پیامدهای خشکسالی و راههای مقابله با آن در استان چهارمحال و بختیاری، چاپ سروش، مرکز تحقیقات منابع آب شهرکرد.

عزیزی، پروانه(1387). بررسی ساختار اقتصادی – اجتماعی ایل شاهسون، چاپ اول، تهران، نشر قومس.

علیجانی، ب، کاویانی، م.(1371). مبانی آب و هوا شناسی، تهران، انتشارات سمت.

علامه، ح، لولویی، ک.(1387). بررسی مشکلات موجود در زندگی دامداری عشایری، فصلنامه عشایری ذخایر انقلاب، شماره 53 و 54.

قهرمانی ابیوردی، مظفر(1373). تاریخ وقایع عشایری فارس،‌ چاپ اول، تهران، انتشارات علمی.

کیانی، منوچهر(1371). سیه چادرها، پاپ اول، تهران، انتشارات سعید نو.

گزاویه دوپلانول(1383). ترجمه پاپلی یزدی، م. کوچ‌نشینان و شبانان، انتشارات سمت.

مشیری، سید رحیم(1371).جغرافیای کوچ نشینی، مرکز چاپ و نشر دانشگاه پیام نور.

محمدی، حسین(1389). آب و هوا شناسی کاربردی، انتشارات دانشگاه تهران.

Barth، F، Nomads of South Persia، Oslo University Press، 1961، l Vol. 159 pp.، 10 fig.، VIII pl. phot.

Cribier، F، “De Venosc aux Deux Alpes : une station a double saisons “، Revue de Geographoie Alpine، 1961،p. 293 – 318، 2 pl.، 6 fig. voir p. 316.

Castelli Gattinara، Gian Carlo. I nomadi kuci Afghanistan، Rome : 1970، 255 p.، 63 phot، cartes.

Critchefield، J. H. 1983. “ General climatology “، prentice Hall Inc. U. S. A.

Dechamber، E ; Le sahara، centre primitive de domestication، c. r. somm. des séances de la societe de Biogeographie، paris ;1950، p. 141-147..

Eyre، J. D.، “ mountain land use in Gapan “، Geographical Review، 1962، 236 – 252.

Fideisen، H، Die Ackerbaukultur an der Nordhangen des kopet – dagh، 1960 p. 277 – 290.

Ferdin and، Klause، Nomad expension and commerce in central Afghanistan، Folk، 4 1962، p. 123 – 159.

Henderson seller، and Robinson، p، J. 1987. “ contemporary climatology “، Long man، England.

Isnard، H، “ notes sur la transhumance pastorale en Herzegovine، Mediterranee، 1961، p. 37 – 47.

Loup، Jean، “ L exploitation des alpages dans les Alpes “، Revue de Geographic Alpin، 1963، pp. 393 – 428.

Mckee. T B doesken N J. and Kleist J. 1993. The relationship of drought frequency and duration to tim scales. proceeding of the Gighth conference on applied climatology. Americ meteorological، Boston، 179 – 184.

Reinton، saeterbruket i norg / vie pastorale en norvege، t. III، oslo ; 1961، p. 14.

Sandvig، Anders، Seterliv og seterstell / Vie pastorale et travaux pastoraux ; 1942، 275 p.