ثبات سیاسی تاجیکستان پس از فروپاشی شوروی

محورهای موضوعی : کالبدی

فردین باقری ¹ (استادیار و عضو هیئت علمی دانشکده علوم سیاسی واحد تهران مرکز)

تاریخ دریافت : 1398/08/19 تاریخ پذیرش : 1398/08/19 تاریخ انتشار : 1391/08/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

چکیده تجزیه اتحاد جماهیر شوروی و ظهور دولت‌های مستقل مشترک‌المنافع، عدیده‌ای را به طور اعم برای تمامی جمهوری‌های استقلال‌یافته و به طور اخص برای کشورهای جدید‌التاسیس آسیای مرکزی ایجاد نمود و به ناچار هر کدام قدم به راهی گذاشتند که قبلاً تجربه‌ای در آن نداشتند. وابستگی شدید اقتصادی به مرکزیت سابق، فقدان مشکلات سیاسی وهرج و مرج اجتماعی در داخل چنین کشورهایی موجب شده بود تا گروه‌ها و احزاب برای رسیدن به قدرت تلاش نمایند و زمینه را برای تزلزل سیاسی فراهم آورند. تاجیکستان که از نظر جغرافیایی دارای ویژگی‌ها و مختصات خاص خود بوده و این ویژگی‌ها، شرایط متفاوتی را برای این جمهوری در آسیای مرکزی فراهم کرده، مورد کنکاش و تحقیق در این رساله قرار خواهد گرفت. تاجیکستان که از نظر اقتصادی جزء محروم‌ترین جمهوری‌های شوروی بود، با مشکلات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ویژه خود مواجه بود، اما هیچ‌گاه تا قبل از استقلال، ثبات سیاسی کشور دچار تزلزل نگردید. پس از اضمحلال شوروی همه چیز به ناگهان دستخوش تحول شد. گروه‌های قومی- محلی و احزاب ملی، مذهبی و دمکرات به مبارزه با نخبگان کمونیست سنتی سابق پرداختند و همین امر موجب شد تا نزاع‌ها و کشمکش‌های داخلی در نقاط مختلف تاجیکستان با انگیزه‌های ملی، مذهبی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بوجو آید. به طور کلی، نزاع‌های مذکور نه تنها به ثبات سیاسی دولت کمک ننمود بلکه موجب افزایش مشکلات شد. به طوری که برخی از تحلیل‌گرایان مطرح نمودند که با استحکام نهضت‌های مخالف و مهم‌تر از همه با رادیکالیزه شدن اسلام در تاجیکستان، نه تنها کشور مذکور بلکه منطقه، دستخوش بی‌ثباتی خواهد گشت.

منابع و مأخذ:

منابع

- ابوالحسن شیرازی، حبیب‌اله، سیاست و حکومت در آسیای مرکزی، تهران: قومس، 1382.

- آیدین، مصطفی، ریشه‌های داخلی بی‌ثباتی در آسیای مرکزی و قفقاز، فصل‌نامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ش36، زمستان80، ص162-160

- باقری، فردین؛ ابوالحسن شیرازی، حبیب‌اله، تحولات فرهنگی آسیای مرکزی، انتشارات جهاد دانشگاهی،1388.

- برزآبادی فراهانی، مریم. همگرایی در حوزة خزر ـ موانع و راه‌کار‌ها، خبرگزاری ج.1، 1، ش4، ص47.

- بورخارد کونراد، مسئله سلاح‌های کوچک وسبک در تاجیکستان فصل‌نامه آسیای مرکزی وقفقاز، ش34، تابستان1380، ص141.

- شادمان، یوسف، تاجیکستان بهای آزادی، انتشارات فرهنگ اسلامی،1373.

- عبدالکریم، محمد، اسلام ستیزی و ناپایداری امنیتی در آسیای مرکزی و قفقاز، شماره31، پاییز1379، ص109

- علیزاده، علی. نگاه امنیتی به مباحث حوزة دریای خزر، فصل‌نامة مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ش35، پاییز1380.

- عطایی، فرهاد، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، بهار1372، سال اول

- مجیدی، حمیدرضا، سیاست و حکومت در آسیای مرکزی، تهران: انتشارات قومس، 1382.

- منتظمی، رویا، تاجیکستان، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزرات امور خارجه، سال1374.

 

- See Central Survey. Vo1. 17. No2. 1988. P. 278