تحلیل ژئوپلیتیکی سیاست خارجی کشور عراق در قبال کشورهای همجوار(در دوران جمهوری فدرال عراق)

محورهای موضوعی : کالبدی

مصطفی رشیدی ¹ , محمد صادق یحیی پور ² , محمد نصیری ³

1 - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران
2 - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران

تاریخ دریافت : 1398/03/19 تاریخ پذیرش : 1398/03/19 تاریخ انتشار : 1392/12/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

چکیده سیاست خارجی هر کشوری تا حدود بسیار زیادی ریشه در مشخصه‌های ژئوپلیتیکی آن کشور دارد. برخی از کشورها بواسطه‌ی وسعت زیاد، شکل خاص و یا موقعیت ژئوپلیتیکی منحصر به فرد دارای اهمیتی بالاتر نسبت به کشورهای دیگر هستند. این موقعیت ژئوپلیتیکی می‌تواند در قالب استقرار یک کشور در سرزمین مرکزی یک منطقه و حتی جهان و یا قرار گیری یک کشور در منطقه‌ حایل بین قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی باشد. گاهی ادامه‌ی فضایی قومیت‌ها و مذاهب در درون چند کشور همسایه و سیاسی شدن آن‌ها نیز باعث شرایط فوق العاده‌ی یک کشور می‌شود. در اینجا نگارندگان درصدد هستند تا رفتارهای کشور عراق در قبال همسایگانش را از سال 2003 به بعد را براساس عوامل ژئوپلیتیکی مورد تحلیل قرار دهند. در این راستا این سوال اساسی مطرح می‌گردد که چه عوامل ژئوپلیتیکی و چگونه سبب شکل دادن به رفتارهای سیاست خارجی عراق در قبال کشورهای همسایه از سال 2003 به بعد می‌شوند؟ این مقاله به شیوه ای تحلیلی- توصیفی نگاشته شده است.

منابع و مأخذ:

منابع

احمدی، حمید، (1379)، «قومیت و قوم گرایی در ایران ؛ افسانه یا واقعیت»، نشر نی.

اسماعیلی، حمیدرضا، (1385)، «پیامد سلفی‌گری القاعده در جهان اسلام»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال هفتم، شماره 28، زمستان.

افشین، یداله، (1373)، رودخانه‌های ایران، تهران: وزارت نیرو.

بزوتنه وه ی گوران، ئیمه کیین؟http://gorran.net/Content.aspx?LinkID=112&Action=2.

بیگدلی، علی، (1368)، تاریخ سیاسی- اقتصادی عراق، موسسه مطالعات و انتشارات تاریخی میراث ملل.

حافظ نیا، محمدرضا، (1385)، تاثیر خود گردانی کردهای شمال عراق بر کشور‌های همسایه، فصلنامه تحقیقات جغرافیای، شماره 83.

حیدری، محمد شریف، (1388)، سلفی گری نوین در تقابل با راهبرد وحدت اسلامی، مجله‌ی طلوع، سال هشتم، شماره 27.

دهشیار، حسین و دیگران، (1382)، مسائل ایران و عراق، تهران ، موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات ابرار معاصر.

راوه، (1381)، فصل نامه سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی شماره سوم ، تابستان.

روحی، نبی اله، (1385)، سیاست خاورمیانه‌ای رژیم صهیونیستی و کردستان عراق، فصلنامه سیاست دفاعی، شماره 56-57 ، پائیز و زمستان.

زیباکلام، صادق و محمد رضا عبدالله پور، (1388)، بررسی نقش همگرایی کردها و شیعیان عراق در موفقیت سیاست گذاری‌های امنیتی ایران در قبال عراق، فصلنامه‌ی سیاست، مجله‌ی دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی، دوره‌ی 39، شماره‌ی 4، زمستان، صفحات 62-47.

سعیدزاده، محمد رضا، (1389)، نقش هیدروپولیتیکی رودخانه‌های مرزی در چگونگی روابط کشورهای ایران و عراق؛ مطالعه موردی: زاب و سیروان، پایان نامه‌ی کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران.

صادقی، سید شمس الدین، (1376)، هیدروپلیتیک و بحران آب با چالش‌های آینده در خاورمیانه وخلیج فارس، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، سال‌یازدهم، شماره‌های 116-115، فروردین و اردیبهشت 1376.

عبدالله پور، محمد رضا، (1385)، بررسی نقش همگرایی کردها و شیعیان عراق در موفقیت سیاستگذاریهای امنیتی ایران در قبال عراق، پایان نامه کارشناسی ارشد، سیاستگذاری عمومی و ایران، دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.

لیدیا خلیل، (2007)، (دستهای پنهان در شورشهای گروه انصار السلام)، Terrorism Monitors ، سال پنجم، شماره 11، 2007 در سایت اینترنتی.

محمدی، حمیدرضا، طاهره میرزایی پور و رضا حسین پور پویان، (1391)، تحلیل فضایی هیدروپلیتیک حوضه دجله و فرات، فصلنامه علمی-پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران، دوره جدید،شماره 35.

مختاری هشی، حسین، مصطفی قادری حاجت، (1388)، هیدروپلیتیک خاورمیانه در افق سال 2025م مطالعه موردی:حوضه‌های دجله و فرات، رود اردن ورود نیل، فصلنامه ژئوپلیتیک- سال چهارم،شماره اول،بهار 1387 صص 36-74.

مقصودی، مجتبی، (1384)، نقش گروه‌های قومی درشکل دهی به نظام سیاسی عراق با تأکید بر نقش کردها، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.

موسسه پژوهش‌های بازرگانی(1368)، ترکیه، شماره 7، ویرایش دوم،انتشارات وزارت بازرگانی.

نامی، محمد حسن و علی محمد پور، (1389)، بررسی هیدرولیتیکی حوضه‌های غرب کشور؛ نمونه زاب، سیروان و الوند، مجله‌ی جغرافیا و توسعه‌ی منطقه‌ای، شماره‌ی چهاردهم.

نهازی، غلام حسین، (1378)، بحران آب در خاورمیانه، مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه.

Cohen, J.A., "International Low and the water politicsv of Euphrates", Journal of International Low and Politics" , 24, 1991.

Daoudy, Marwa, "Syria and Turkey in water Diplomacy(1962-2003) " , in: water in the Middle East and in North Africa; Resources, Protection and Management,op.cit.,p.323.

Http://loor.ir/archives.aspx?id=16.

Smith, A ,( 1989) , Nation: Old & New: Comments on Anthony Smith the Myth of the Modern Nation & Myths of Nations " Ethnics & Racial Studies, 12 ,July 1989:3320”.

Stansfield, Gareth (2005), Make up or Breakup. Posted on Kurdish Media & Kurdistan Observer, 7, March.

Volkan, F& LKuzum, (2000), GAP Project Ploses the Gap Between Poverty and Welfare, Hydropower & Dams Issue Six.

www.transboundarywaters.orst.edu/pulications/register/tables/IRB_Asia.htm.