شناسایی وضعیت موجود و اعتبارسنجی چارچوب بکارگیری تخیل در برنامه آموزش فلسفه دانش آموزان

محورهای موضوعی : آموزش عالی

فاطمه سادات نجم‌‌الهدی ¹ , یحیی قائدی ² , صادق رضایی ³

1 - دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم وتربیت، دانشکده علوم انسانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار، گروه فلسفه تعلیم و تربیت، واحد تهران، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
3 - استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه علوم انتظامی امین، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/08/01 تاریخ پذیرش : 1402/11/10 تاریخ انتشار : 1402/06/01

کلید واژه: تخیل, اعتبارسنجی, آموزش فلسفه,

چکیده مقاله :

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی وضعیت موجود و اعتبارسنجی چارچوب بکارگیری تخیل در برنامه آموزش فلسفه دانش آموزان انجام شد. روش: پژوهش به لحاظ هدف، بنیادی-کاربردی و همچنین، به لحاظ نوع داده ها، از نوع کیفی بود. جامعه آماری پژوهش خبرگان دانشگاهی بودند. روایی فرم مصاحبه به صورت روایی محتوایی توسط 30 نفر از متخصصان رشته مدیریت آموزشی با استفاده از نظرات اساتید راهنما و روایی سازه (تحلیل عاملی تاییدی) مورد تایید قرار گرفت. پس از دریافت و جمع آوری داده ها در مورد متغیرهای مورد نظر نسبت به نظم، دسته بندی و کدگذاری پاسخ ها و شناخت مولفه های تخیل در برنامه آموزش فلسفه برای دانش آموزان از طریق استنتاج از مفاهیم و مضامین مرتبط و بررسی شده، اقدام شد که در نهایت ابعاد و مولفه های تخیل در برنامه آموزش فلسفه به دانش آموزان نیز احصا گردید. برای ارزیابی روایی این پژوهش کیفی از چهار معیار قابل قبول بودن، انتقال پذیری، قابلیت اطمینان و تایید پذیری استفاده شد. یافته ها: سطح معناداری در هر مولفه (بغیر از مولفه‌های آموزشی و فناورانه) کمتر از 0.05 می باشد، بنابراین فرض صفر با 95 درصد اطمینان برای این مولفه‌ها رد و فرض پژوهش تأیید می‌شود. به عبارت دیگر، وضعیت این مولفه‌ها در حد مطلوب (با توجه به اختلاف میانگین که اعدادی مثبت هستند) ارزیابی شد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج، جایگاه تخیل در اهداف فلسفه برای دانش آموزان شامل جایگاههای فردی، اجتماعی و آموزشی است و لازم است در مقوله اهداف به بازسازی الگوهای ذهنی توسط دانش آموزان و همچنین تفکر انتقادی در ایشان توجه گردد.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The current research was conducted with the aim of Identifying the current situation and validating the framework of using imagination in the philosophy education program for students. Method: The research was fundamental-applied in terms of purpose and qualitative in terms of the type of data. The statistical population of the research was university experts. The validity of the interview form was confirmed in the form of content validity by 30 experts in the field of educational management using the opinions of supervisors and construct validity (confirmatory factor analysis). After receiving and collecting data about the desired variables in relation to the order, categorization and coding of the answers and recognition of the components of imagination in the philosophy education program for students through inference from the related and examined concepts and themes, it was done that in The maximum dimensions and components of imagination were also counted in the program of teaching philosophy to students. To evaluate the validity of this qualitative research, four criteria of acceptability, transferability, reliability and confirmability were used. Findings: The significance level in each component (except educational and technological components) is less than 0.05, so the null hypothesis is rejected with 95% confidence for these components and the research hypothesis is confirmed. In other words, the condition of these components is optimal (according to the average difference, which are positive numbers). Conclusion: According to the results, the place of imagination in the goals of philosophy for students includes individual, social and educational positions, and it is necessary to pay attention to the reconstruction of mental patterns by students as well as their critical thinking in the category of goals.

منابع و مأخذ:

احمدی  زمانی، زهرا. گودرزی، اکرم و دیالومه، نیکو. (1398). مرور سیستماتیک عوامل مؤثر بر مسئولیت پذیری دانش­آموزان با تأکید بر نقش مدرسه، علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 7(3): 78-47

برنجکار، میلاد. احقر، قدسی و انصاریان، فهمیه. (1397). اثربخشی آموزش فلسفه به دانش آموزان بر راهبردهای یادگیری دانش‌آموزان و پایداری آن در طول زمان، تفکر و کودک، 9(1): 94-73

بحرینی زاده، آناهیتا. سیف نراقی، مریم و نادری، عزت‌الله. (1395). طراحی و اعتباربخشی الگوی مطلوب برنامه درسی با تأکید بر پرورش ذهنیت فلسفی دانش‌آموزان در درس ریاضی دبستان، رهبری و مدیریت آموزشی،10(4): 46-31

برهمن، مریم و خدابخشی صادق‌آبادی، فاطمه. (1396). آموزش فلسفه به دانش آموزان، مجله پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، 9 (2): 104-90

جمیلی، میلاد. (1400). بررسی مفهوم تخیل و تبیین جایگاه آن در برنامه درسی، هفتمین کنفرانس بین المللی دانش و فناوری علوم تربیتی مطالعات اجتماعی و روانشناسی ایران، تهران.

حسینی امین، حسین. کهنوجی، مرضیه و ایران نژاد، سید جواد. (1397). تأثیر آموزش فلسفه به دانش آموزان بر رفتار اجتماعی دانش آموزان پسر پایه های پنجم و ششم ابتدایی شهر سرچشمه، مجله سلامت جامعه، 12(1): 48-41

حسینی، عبدالله. اشکوری، عدنان و مجیدی، نفیسه. (1399). اثربخشی آموزش مبتنی بر بازی بر میزان یادگیری و انگیزه دانش‌آموزان در زبان عربی، جستارهای زبانی، 11(2): 56-23

رحمت زهی، خدانظر و کیخایی، اکرم (1397). نقش بازی در آموزش فلسفه به دانش آموزان، کنفرانس ملی دستاوردهای نوین جهان در تعلیم و تربیت، روانشناسی، حقوق و مطالعات فرهنگی - اجتماعی، خوی.

رضایی، شهلا. بیگلری، فائزه و دژداری، زهرا. (1401). بررسی خیال پردازی و تأثیر آن بر زندگی فردی و اجتماعی دانش آموزان و روند تحصیلی آن‌ها، رهیافت‌های نوین در مطالعات اسلامی، 4 (3): 434- 421.

زارعی زوارکی، اسماعیل. کبیری، علی‌اکبر. قائدی، یحیی. دلاور، علی و نیلی، محمدرضا. (1401). اثربخشی آموزش مبتنی بر «مدل به‌کارگیری فناوری در برنامه فلسفه برای دانش آموزان» بر تفکر انتقادی دانش‌آموزان بااستعداد دوره دوم ابتدایی، تفکر و کودک. مقاله آماده انتشار.

سیاح، علی. مصطفوی، شمس الملوک و داوری، رضا. (1400). فارابی و نقش تخیل در تحصیل سعادت، حکمت معاصر، 12(2): 218-189.

عابدی، منیره. نوروزی، رضاعلی. مهرابی، حسینعلی و حیدری، محمد حسین. (1398). شناسایی مؤلفه‌های فلسفه برای دانش آموزان در آموزه‌های امام علی علیه السلام. تربیت اسلامی، 14(2): 137-115

کنعانی، ستاره. نوریان، محمد. نوروزی، داریوش و عبایی، محمود. (1400). تأثیر برنامه درسی فلسفه برای دانش آموزان بر رشد خلاقیت دانش‌آموزان، تفکر و کودک، 12(1): 230-203

ماهری، ساناز. عراقیه، علیرضا. قائدی، یحیی. مهدی زاده، امیرحسین و سوسهابی، پری. (1400). بررسی شناسایی چالش‌های آموزش فلسفه برای دانش آموزان از نظر مربیان پیش‌دبستانی (یک مطالعه پدیدارشناسانه)، تفکر و کودک، 12(1)، 287-259

واحدی، مهدی و کبیری، علی‌اکبر. (1401)، اثربخشی برنامه فلسفه برای دانش آموزان با غنی‌سازی فناوری بر شاد زیستی و نشخوار فکری دانش آموزان دختر بی‌سرپرست و بد سرپرست، فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 12 (3): 193-162

هوشمندی، فاطمه. شمشیری، بابک و اب روشن، حسن. (1400). تأثیر برنامة آموزش فلسفه برای دانش آموزان بر مهارت پرسشگری در درس علوم (مورد مطالعه: دانش‌آموزان پایة اول دورة ابتدایی)، مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 22: 192-172

نجفی، حسن و جعفری، رضا. (1398). آموزش فلسفه به کوکان و نوجوانان؛ چالش‌های کنونی و طرح راهکارهایی برای آینده، رشد آموزش قران، 27 (1): 58-54

نقیب زاده، میر عبدالحسین. (1394). نگاهی به فلسفه آموزش‌ و پرورش، تهران: طهوری.

مهرمحمدی، محمود (1389 .(بازشناسی مفهوم و تبیین جایگاه تخیل در برنامه های درسی و آموزش با تأکید بر دوره ابتدائی، مطالعات تربیتی و روان شناسی، 11 (1):20 -5.

Alavitabar, H., & Mohebbati, M. (2012). Meaning of Life from Dostoevsky's Perspective, Philosophy of Religion Research, 10(1): 125-150.

de Araujo, M. D. (2022). Imagination as Spiritual Power: Imagination in IBN SINA (AVICENA). Diálogos com a Arte-Revista de Arte, Cultura e Educação, 131: 1-21.

Del Prete, A. (2021). Descartes et la fabrique du monde: Le problème cosmologique de Copernic à Descartes, written by Édouard Mehl. Early Science and Medicine, 26(4): 404-408.

Drane R, Higham R. (2022). From polite agreement to passionate uncertainty:‘Turning towards difference’in Philosophy for Students (P4C) Lessons, In Unleashing Students's Voices in New Democratic Primary Education (pp. 160-175). Routledge.

Figueiredo F F. (2022). On the theoretical foundations of the ‘Philosophy for Students’programme, Journal of Philosophy of Education, 12 (1): 125-140.

Franzini Tibaldeo R. (2022). Homo Pictor: A Philosophical Enquiry into the Origins of Human Thinking. In Thinking (pp. 95-109). Springer, Cham.

Gustavo, P. (2018). Practical imagination as enabling practical rationality, Revista de Filosofía y Teología, 39: 110 131.

HACIOĞLU, Y., & GÜLHAN, F. (2021). The effects of STEM education on the students’ critical thinking skills and STEM perceptions, Journal of Education in Science Environment and Health, 7(2): 139-155.

Hart, C., Da Costa, C., D'Souza, D., Kimpton, A., & Ljbusic, J. (2021). Exploring higher education students’ critical thinking skills through content analysis, Thinking skills and creativity, 41: 100877.

Hext, K. (2022). The Moment and the Aesthetic Imagination, In Walter Pater (pp. 146-164). Edinburgh University Press.

Lam C M. (2021). The impact of Philosophy for Students on teachers’ professional development, Teachers and Teaching, 27(7): 642-655.

Lipman M. (2017). The Institute for the Advancement of Philosophy for Students (IAPC) program, In History, Theory and Practice of Philosophy for Students (pp. 3-11). Routledge.

Tsarava K, Moeller K, Román-González M, Golle J, Leifheit L, Butz M V, Ninaus M. (2022). A cognitive definition of computational thinking in primary education, Computers & Education, 179: 104425.

Uğraş T, Rızvanoğlu K, Gülseçen S. (2022). New co-design techniques for digital game narrative design with students, International Journal of Child-Computer Interaction, 31: 100441.

Umbrello, S. (2020). Imaginative value sensitive design: Using moral imagination theory to inform responsible technology design, Science and Engineering Ethics, 26(2): 575-595.

Von Wright M. (2021). Imagination and Education, In Oxford Research Encyclopedia of Education

Wang B, Ginns P, Mockler N. (2022). Sequencing tracing with imagination, Educational Psychology Review, 34(1): 421-449.

Wu C. (2022). Can Philosophy for Students improve critical thinking and attainment for Chinese secondary students?. In Making Your Doctoral Research Project Ambitious (pp. 117-128). Routledge.