رابطه‌ی مؤلفه های رهبری امنیت‌مدار و بهزیستی روان‌شناختی با فرسودگی شغلی معلمان زن مقطع متوسطه‌ی اول شهرستان ساوه

محورهای موضوعی : آموزش و پرورش

اعظم نیکوکار ¹ , سیده عاطفه نعمتی هاشمی ²

1 - استادیار گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساوه، ساوه، ایران
2 - دانش‌آموخته‌ی مقطع کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساوه، ساوه، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/05/21 تاریخ پذیرش : 1401/08/22 تاریخ انتشار : 1401/09/01

کلید واژه: رهبری امنیت‌مدار, بهزیستی روان‌شناختی, فرسودگی شغلی,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه‌ی مؤلفه‌های رهبری امنیت‌مدار و بهزیستی روان‌شناختی با فرسودگی شغلی معلمان زن مقطع متوسطه‌ی اول شهرستان ساوه انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی از نوع همبستگی می‌باشد. جامعه‌ی آماری، معلمان زن مقطع متوسطه‌ی اول شهرستان ساوه (260 نفر) است که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، حجم نمونه 152 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شده‎اند. جمع آوری داده‌ها با استفاده از پرسشنامه‌های استاندارد فرسودگی شغلی مزلاچ (1986) و بهزیستی روان‌شناختی ریف (1989) و رهبری امنیت‌مدار کومب (2011) انجام شد. ضرایب آلفای کرونباخ به دست آمده برای ابزار گردآوری داده‌ها به ترتیب 0.93 ، 0.71 و 0.87 به دست آمد که پایایی مطلوب ابزارها را نشان می‌دهد. همچنین سنجش روایی محتوایی با تحلیل عامل تأییدی و روایی صوری با تأیید متخصصین، نشان از مطلوبیت ابزار داشته است. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار Spss استفاده شد. داده‌ها به کمک آزمون‌های آماری توصیفی و آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه) تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نشان داد همبستگی مشاهده شده بین مؤلفه‎های رهبری امنیت‌مدار و بهزیستی روان‎شناختی با فرسودگی شغلی معلمان، به ترتیب 0.217- و 0.209- برآورد شده که نشان از رابطه‌ی معکوس و معنادار بین آن‎ها دارد؛ پس رهبری امنیت‌مدار و بهزیستی روان‌شناختی می‌توانند نقش مؤثری در کاهش سطح فرسودگی شغلی معلمان زن مقطع متوسطه‌ی اول شهرستان ساوه ایفا نمایند، که در این میان، مؤلفه‎ی مشاهده‎ی پتانسیل و امنیت روانی، سهم بیشتری در کاهش فرسودگی شغلی داشتند. نتایج این پژوهش می‌تواند به آموزش و پرورش در جهت ارتقای سطح بهزیستی روان‌شناختی معلمان، کاهش فرسودگی شغلی در آن‌ها و بهبود کیفیت و عملکرد شغلی معلمان کمک کند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present study was the relationship between the components of security-oriented leadership and psychological well-being with job burnout of female teachers of the first secondary level in Saveh city. This research, it is an applied research type, and in terms of the nature and method of collecting information, it is a description of the correlation type. The statistical population included female teachers of the first secondary level of Saveh city (260 people), using the Karjesi and Morgan table, the sample size was estimated to be 152 people and they were selected by simple random sampling. Data collection was done using Mezlach's standard job burnout questionnaires, Riff's psychological well-being and Coomb's security-oriented leadership. Cronbach's alpha coefficient was used to measure the validity of the questionnaires according to previous professors and researchers, and to measure the reliability of the questionnaires. Cronbach's alpha coefficients obtained for the data collection tool were 0.93, 0.71 and 0.87, respectively, which indicate the good reliability of the tools. Also, measuring the validity of the tool (face validity with the approval of experts) shows the usefulness of the tool. SPSS software was used to analyze the data. The data were analyzed with the help of descriptive statistical tests (frequency, mean and standard deviation) and inferential statistics (Pearson correlation coefficient and multiple regression). examining the desired hypothesis, the relationship between the components of security-oriented leadership and psychological well-being with job burnout showed the opposite and meaningful; Therefore, security-oriented leadership and psychological well-being can play an effective role in reducing the level of job burnout of female teachers of the first secondary level in Saveh city, In the meantime, the potential observation and psychological security components of the security-oriented leadership variable played a greater role in reducing job burnout. This research can help education in order to improve the level of psychological well-being of teachers and reduce their job burnout and take steps to improve the quality and job performance of teachers.

منابع و مأخذ:

احمدیان، زکریا. (1394). بررسی رابطه‌ی بین مؤلفه ­های رهبری امنیت­مدار با اخلاق کاری در بین کارکنان دانشگاه ارومیه در سال تحصیلی 94-93، پایان­نامه‌ی کارشناسی­ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه ارومیه.

احیاکننده، منیژه. شفیع‌آبادی، عبدالله و سودانی، منصور. (1387). رابطه سلامت و فرسودگی شغلی کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان، نشریه اندیشه و رفتار در روان‎شناسی بالینی (اندیشه و رفتار)، 3 (10): 99-107.

اکبرزاده، مهدی. محمدخانی، کامران. قورچیان، نادرقلی و جمالی، اختر. (1400). شناسایی مؤلفه‌ها و ارائه‌ی مدل کاهش فرسودگی شغلی کارکنان (مورد مطالعه: سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی)، فصلنامه‌ی رهبری و مدیریت آموزشی، 16(1): 111-134.

بهپور، الهام. فراحی، محمدمهدی. کفاش‌پور، آذر و رحیم‌نیا، فریبرز. (1400). ایمنی روان‌شناختی زنان و راهبردهای مدیریت آن: پژوهش کیفی در زنان عضو هیأت علمی دانشگاه‌های ایران، نشریه علمی فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، 16 (55): 191-155.

تلخابی، مصطفی. (1398). رابطه‌ی بین رهبری امنیت‌مدار، هویت سازمانی و حمایت سازمانی با عملکرد کارکنان مدارس ابتدایی شهرستان ساوه، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان ساوه.

جناآبادی، حسین. پیله­چی، لیلا. سلم آبادی، مجتبی و طیرانی­راد، علی. (1395). اثربخشی آموزش مهارت­های ذهن آگاهی بر استرس شغلی و بهزیستی روان­شناختی معلمان زن، دوماهنامه‌ی سلامت کار ایران، 13 (6): 69-58.

حیدری، مرضیه. قربانی دولت‌آبادی، مسعود و محمدجانی، صدیقه. (1396). بررسی روابط چندگانه میان راهبردهای رهبری مثبت‌گرا، اشتیاق شغلی و نشاط اجتماعی در دانشگاه‌های آزاد اسلامی استان فارس، نشریه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 8 (4): 63-43.

خاکپور، عباس. (1398). رابطه رهبری زهرآگین با فرسودگی عاطفی؛ نقش میانجی سکوت سازمانی، پژوهش‎های روان‎شناسی اجتماعی، 8 (3): 103-118.

خلیجیان، صدف. شمس، غلامرضا. پرداختچی، محمدحسن و میرکمالی، سیدمحمد. (1396). بررسی رابطه‌ی بین رهبری پایگاه ایمن و شادی کارکنان مدارس: نقش میانجی امینت روانی، مجله‌ی مدیریت مدرسه، 5 (2): 111-96.

خلیجیان، صدف. (1391). بررسی ارتباط رهبری امنیت‌مدار و اثربخشی رهبری و امنیت روانی و رضایت شغلی کارکنان دانشگاه شهید بهشتی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت آموزشی، دانشگاه شهیدبهشتی.

خمرنیا، محمد. تورانی، سوگند و محمدی، رامین. (1390). بررسی تأثیر ابعاد سرمایه‌ی اجتماعی بر فرسودگی شغلی در پرستاران زن بیمارستان هاشمی‌نژاد. مجله پزشکی هرمزگان، 15 (3): 209-217.

رحیمی کلور، حسین. کاظم‌زاده، رضا. (2019). بررسی رابطه‌ی اشتیاق شغلی و بهزیستی روان‌شناختی با فرسودگی شغلی معلمان (مورد مطالعه معلمان شهر اردبیل)، روان‌شناسی مدرسه، 7 (4): 82-71.

سلیمانی، سجاد. (1401). نقش انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و بهزیستی روان‌شناختی در پیش‌بینی صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان، پایان‌نامه‌ کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساوه.

سوداگر، اسما و ناستی‌زایی، ناصر. (1400). تأثیر رهبری امنیت‌مدار بر نشاط سازمانی با نقش میانجی روحیه در محیط کار، پژوهش‌نامه روان‌شناسی مثبت، 7 (2): 61-72.

صافی، محمدحسین، محمدی، فریما، عموزاده، ایمان و عرشی، شهنام. (1394). بررسی رابطه بین سبک رهبری مدیران با رضایت و فرسودگی شغلی کارکنان در مرکز بهداشت شمال تهران، سلامت اجتماعی، 8 (2): 72-79.

صلاحیان، افشین. عریضی سامانی، سیدحمیدرضا. بابامیری، محمد و عسگری، آزاده. (1390). عوامل پیش‌بینی سندرم فرسودگی شغلی، نشریه پژوهش پرستاری، 6 (4): 23-31.

عریضی، حمیدرضا. نوری، ابوالقاسم. زارع، راضیه و امیری، مولود. (1392). فراتحلیل تحقیقات پیرامون رابطه‌ی فرسودگی شغلی با سلامت روان، نشریه رفاه اجتماعی، 13 (48):110-91.

علیزاده اقدم، محمدباقر. عباس‌زاده، محمد. حبیب‌زاده، اصحاب و عبادی، سارا. (1393). بررسی رابطه‌ی بین شادی و احساس امنیت (ابعاد آن) در افراد (مطالعه‌ی موردی دانشجویان دانشگاه آزاد تبریز)، برنامه‌ریزی رفاه و توسعه‌ی اجتماعی، 5 (3):233-257.

قربانی، رعنا. (1393). بررسی نیازها و عوامل انگیزشی درونی و بیرونی (مطالعه‌ی موردی کارکنان دانشگاه، علوم رفتاری، 2 (4): 118-91.

گروسی فرشی، میرتقی و سوفیانی، حکیمه. (1387). بررسی رابطه‌ی بین ابعاد شخصیت و سلامت عمومی در دانشجویان دانشگاه تبریز، مطالعات تربیتی و روان‌شناسی، 9 (2): 47-63.

نبائم، یاسربشیر. (1391). فرسودگی شغلی (تحلیل رفتگی)، معضل دنیای نوین، منابع انسانی ناجا، 7 (1): 158-133.

Awa, W.L, Plaumann, M., Walter, U. (2010), Burnout prevention: A review of intervention programs, Patient Educational and Counseling, 78: 184-190.

Bernotaite, L., & Malinauskiene, V. (2017). Workplace bullying and mental health among teachers in relation to psychosocial job characteristics and burnout, Int J Occup Med Environ Health, 30 (4): 629-640.

Burke, J, R., & El-kot, G. (2010). work engagement Among Managers and professionals in Egypt, African Journal of Economics and Management Studies, 1:42-60.

Cameron, K, S, (2007). Building relationships by communicating supportively, Developing Management, 28 (3): 237-282.

Chennoufi, L., Ellouze, F., Cherif, W., Mersni, M., & M'Rad M, F. (2012). Stress and burnout among Tunisian teachers, Encephale. 38 (6): 480-487.

Chughtai, A., & Buckley, F, (2011). Work engagement antecedent, the mediating role of learning goal orientation and job performance, Career Development, 16 (7): 684-705.

Frazier, M., Lance, F., Stav, K., Ryan L., Pezeshkan, A. & Vracheva, V, (2017). Psychological safety: a meta-analytic review and extension, Personnel Psychology, 70 (1): 113-165.

Garcia-Arroyo, J. A., Osca Segovia, A., & Peiro, J. M. (2019). Meta-analytical review of teacher burnout across 36 societies: the role of national learning assessments and gender egalitarianism, Psychol Health, 8 (1): 1-21.

Han, J. H. & Roh, Y. S. (2020). Team work, psychological safety, and patient safety competency among emergency nurses, International Emergency Nursing, 51: 141-156.

Kark, R. & Carmeli, A. (2009). Alive and creating: The mediating role of vitality and aliveness in the relation shift between psychological safety and creative work involvement, Journal of organizational behavior, 30: 785-804.

Keyes, CLM., Shmotikin, D., & Ryf, CD. (2017). Optimizing Well–Being: The Empirical Encounter of Two Traditions, Journal Personal and Social psychology, 82: 311-322.

Lyman, B. & Mendon, C. R. (2021). Pre-licensure nursing Students experiences of psychological safety: A qualitative descriptive study, Nurse Education today, 105: 67-88.

Pu, m., Hou, J., Ma, K., & Sang, A. (2019). Job Control and Burnout: A Meta Analytic Test of the Conservation of Resources Model, An International Review. 63 (4): 607–642.

Ross, T, M, & Jones, E, (2008). Can team effectiveness be predicted? Team Performance Management, Journal of Applied Social Psychology, (14 (5/6): 248-268.