دراسة أسلوبیة وتحلیلیة لأبعاد السرد وتقنیاته لروایة "میرأمار" لنجیب محفوظ

محورهای موضوعی : Contemporary Literature Studies

عسکر بابازاده اقدم ¹ (عضو هیئة التدریس، جامعة العلوم القرآنیة، خوی، ‌ایران(أستاذ مساعد).)
ابوالفضل رحمنی ² (الدکتورا فی فرع اللغة العربیة وآدابها، جامعة بوعلی سینا، همدان، ایران.)
علی‌رضا حسینی ³ (عضو هیئة التدریس، جامعة کوثر، بجنورد‌، ایران(أستاذ مساعد).)
حسین شمس‌آبادی ⁴ (عضو هیئة التدریس، جامعة الحکیم السبزواری، سبزوار، ایران(أستاذ مشارک).)

تاریخ دریافت : 1395/10/20 تاریخ پذیرش : 1395/10/20 تاریخ انتشار : 1395/10/11

کلید واژه:

چکیده مقاله :

یعدّ نجیب محفوظ أشهر روائی مصری علی الإطلاق الذی حاز علی جائزة نوبل فی الأدب عام 1988. یحاول الکاتب فیها أن یصف الثورة والأوضاع السیاسیة المخیمة علی مصر فی سنة1919، ونظرة الأحزاب المختلفة بالنسبة إلی الأغنیاء والفقراء، وردود الفعل للطبقات المختلفة مع الثورة وبالعکس. نحاول فی هذه الروایة بناء علی المنهج التحلیلی- الوصفی لأسالیب سردیة و عناصرها أن نجیب إلی هذین السؤالین الرئیسیین:1-کیف یرسم الکاتب الشخصیات فیها إلی الملتقی؟ 2- ما هی التقنیات التی إستفاد الکاتب ضمن هذه الروایة؟ ثم تجلی نزعة الکاتب الواقعی فی الخصائص الأسلوبیة لروایته، منها الأوصاف والتشابیه مستمدة من الظروف المصریة آنذاک. کما أنّ للروایة خصائص سیمیائیة ممتازة یساعد فهم القارئ فی ادراک الأبعاد الجمالیة للنص الروائی، فدلالة الأوجه والألوان والأصوات إلی جانب التناص القرآنی وذکر بعض الأمثال.

چکیده انگلیسی:

Undoubtedly Naguib Mahfouz – the author of "Miramar" is known as the most famous Egyptian authors who awarded the 1988 literature Noble Prize. The author describes the Egypt revolution and the political situation in 1919 and also expresses different parties and reactions of different stratum. The present paper studies the method and its elements and raises some questions as: 1- how the author introduces the characters to the reader? 2- Which narrative methods are applied in the story by the author? The author's realistic tendency manifests in his work which are attractive similes by enjoying the country's conditions as well as faces, colors, voices and proverbs.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.

ابن الأثیر، ضیاء الدّین. 1959م، المثل السّائر فی أدب الکاتب والشّاعر، تقدیم وتعلیق د. أحمد الحوفی وبدوی طبانة، الجزء الأوّل، القاهرة: دار نهضة مصر للطّبع والنّشر.

ابن رشیق، أبوعلی الحسن. لا تا، العمدة فی محاسن الشعر وآدابه ونقده، مصر: المکتبة التجاریة الکبری.

بکر، أیمن. 1998م، السرد فی مقامات الهمذانی، قاهرة: نشر الهیئة المصریة لکتاب.

جمع من المؤلفین. لا تا،‌ المفید فی الأدب العربی، الجزء الثانی، بیروت: دار العلم للملائین.

الحمدانی، حمید. 1991م، بنیة النص السردی، ط1، بیروت: المرکز الثقافی العربی.

دیب، علی حسن.1997م،‌ نجیب محفوظ، بیروت: دار المسیرة.

رشدی صالح، أحمد.1971م، الأدب الشعبی، ج1، قاهرة: مکتبة النهضة المصریة.

زیاد محبک، أحمد. لا تا، جمالیة المکان فی روایة میرامار، لا مک: لا نا.

زیتونی، لطیف. 2002م، معجم مصطلحات نقد الروایة، ط1، بیروت: دار النهار للنشر.

ستار، ناهضة. 2003م، بنیة السرد فی القصص الصوفیة(المکونات أو الوظائف أو التقنیات)، دمشق: اتحاد الکتاب العرب.

عصفور، جابر. 2003م، النقد الأدبی، ط1، بیروت: دار الکتاب اللبنانی.

فرشوخ، أحمد. 1996م، جمالیة النص الروائی(مقارنة تحلیلیة لروایة لعبة النسیان)، الرباط: دار الأمان للنشر والتوزیع.

الکردی، عبدالرحیم. 2006م، السرد فی الروایة المعاصرة، ط1، القاهرة: مکتبة الآداب.

محفوظ، نجیب. 2001م، میرامار، الإسکندریة: مکتبة مصر.

محمد سعید، فاطمة الزهراء. 1981م، الرمزیة فی أدب نجیب محفوظ، بیروت: مؤسسة العربیة للدراسات والنشر.

مرتاض، عبدالملک. لا تا، خصائص الخطاب السردی لدی نجیب محفوظ؛ دراسة فی زقاق المدق، لا مک: لا نا.

المرواتی، عمار أحمد.2012 م، الواقعیة فی روایات نجیب محفوظ؛ روایة میرامار أنموذجاً، لا مک: لا نا.

وادی، طه. 1989م، دراسات فی نقد الروایة، لا مک: الهیئة المصریة العامة للکتاب.

یعقوب، إمیل وبرکة، بسام. 1987م، قاموس المصطلحات اللغویة والأدبیة، ط1، بیروت: دار المــلایین.

یقطین، سعید. 2005م، تحلیل الخطاب الروایی، بیروت: المرکز الثقافی العربی.

 

المقالات

أمین المقدسی، أبوالحسن وشرافت کریمی. 1393ش، «دراسة موقع الراوی وآلیاته فی روایة میرامار لنجیب محفوظ»، مجلة الدراسات فی اللغة العربیة وآدابها، العدد السابع عشر، صص26-1.

بشیری، أکبر. 1387ش، «نجیب محفوظ؛ وقفات فی حیاته وأدبه»، فصلیة دراسات الأدب المعاصر، جامعة آزاد الإسلامیة فی جیرفت، السنة 1، العدد 1، صص49-37.

پورالخاص، شکرالله وزهرا سلجوقی. 1394ش، «بررسی تطبیقی نشانه‌شناسی اجتماعی تهران مخوف ومیرامار»، کنفرانس بین المللی ادبیات و پژوهش‌های تطبیقی در آن.

پورالخاص، شکرالله وزهرا سلجوقی. 1394ش، «بررسی شخصیت‌های رمان میرامار بر اساس مکتب ایناگرام»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، هشتمین همایش پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، صص509-495.

الحق الندوی، محمدنجم. 2006م، «الإتجاهات الرمزیة فی أدب نجیب محفوظ»، الجامعة الإسلامیة العالمیة شیتا غونغ، المجلد الثالث، صص48-35.

رجبی، فرهاد وخسرو موسویان نژاد. 1391ش، «تحلیل شخصیت زن در دو رمان سنگ صبور و میرامار با تکیه بر شخصیت «گوهر و زهره»»، پژوهشنامه نقد ادب عربی دانشگاه شهید بهشتی، ش4، صص103-81.

الشاهر، عبدالله. لا تا، الأثر النفسی للون، مجلة الموقف الأدبی، العدد 379.

شوندی، حسن وکریمی، آزاده.1390ش، «رؤیة إلی العناصر الروائیة»، فصلیة دراسات الأدب المعاصر، جامعة آزاد الإسلامیة فی جیرفت، السنة الثالثة، العدد العاشر، صص59-49.

عموری، نعیم. لا تا، «التناص القرآنی فی روایتی أولاد حارتنا ومیرامار لنجیب محفوظ»، لا مک، مجلة الدراسات اللغویة والأدبیة، السنة الخامسة، العددالثانی.

عیسی، فوزی.2006م، «میرامار»، مجلة الفصول، العدد 69.

فرخ نیا، مهین دخت و فرزانه بویازاده.1393ش، «بررسی تطبیقی سنگ صبور صادق چوبک و میرامار نجیب محفوظ»، مجله ادبیات تطبیقی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال ششم، ش10، صص254-227.

کمالجو، مصطفی وزینب کاید عباسی.1392ش، «دراسة عناصر الفکاهة فی روایة میرامار لنجیب محفوظ»، مجله علمی-پژوهشی انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، ش27، صص 135-117.

مرادی، محمدهادی ومونسی، آزاد وقادری، قادر وخاکپور، رحیم. شتاء1391ش، «لمحة عن ظهور الروایة العربیة وتطورها»، فصلیة دراسات الأدب المعاصر، جامعة آزاد الإسلامیة فی جیرفت، السنة الرابعة، العدد السادس عشر، صص117-101.