المضامین الوطنیّة فی أشعار محمّد تقی بهار وحافظ إبراهیم؛ دراسة مقارنة
محورهای موضوعی : Contemporary Literature Studies
ابراهیم فلاح
1
(عضو هیئة التدریس بجامعة آزاد الاسلامیة، فرع ساری)
محمدرضا حاجیان
2
(ماجستیر فی اللغة العربیة وآدابها)
کلید واژه: محمّد تقي بهار, دراسة مقارنة, الوطن, حافظ إبراهيم,
چکیده مقاله :
ملک الشعراء بهار وحافظ إبراهيم من جملة الأدباء الذين تطرّقوا إلی الوطن والوطنيّة في أشعارهم بصورة مکثّفة. من هذا المنطلق نسعی في هذا المقال أن ندرس أشعارهما الوطنيّة دراسة مقارنة تقوم علی أساس المدرسة الأمريکية في الأدب المقارن؛ أي المدرسة الّتي لا تبحث في مواطن التأثير والتأثّر فحسب؛ بل تخوض في مجال التشابه والخلاف أيضاً. يظهر لنا من خلال المقارنة القائمة بين الشاعرين، بأنّ: الوطنيّة وحبّ الوطن من أهمّ أفکارهما في الشعر؛ فالاتّجاه الوطني بارز جدّاً في أشعارهما؛ بحيث تحوّل هذا المضمون إلی عنصر أسلوبي وحاسم في المستوی المضموني واللغوي في شعرهما. أمّا أهمّ الموضوعات المشترکة الّتي تطرّق إليها الشاعران حول الوطن والوطنيّة؛ فهي عبارة عن: الحبّ والرغبة إلی الوطن، شوق الإنسان إلى الوطن البعيد الّذي أصبح مغترباً عنه، مکافحة الاستعمار، الفخر بالتأريخ والأمجاد الوطنيّة الماضية والاجتهاد لإحياء العزّة والعظمة السابقة وهجاء الحکّام الّذين لا يلقون بالاً بأمور الملک والشعب.
Malek al-Sho'arai Bahar and Hafez Ibrahim are two literates that homeland and patriotism are so obvious in their poems. Therefore, in this research, it is tried to make a comparative study of the patriotic and national poems of these two poets about the homeland, relying on the American school of comparative literature which does not consider the condition of adaptation as just the existence of fields of influence and regret. A comparative study of the poems of these two poets shows that patriotism and love to homeland are prominent manifestations of their ideas. The patriotic approach in his poems is so wide that it has become a stylistic and decisive element in the content and linguistic level of their poetry. The most important common themes that the two poets express about homeland and patriotism are: love and affection for the homeland, nostalgia for the homeland from which they are far away, struggle against colonialism, pride in the history and background of the homeland and effort to restore authority and past honor, condemnation of the rulers who do not pay attention to the affairs of the country.
ابراهیم، حافظ. 1988م، دیوان، بیروت: دار الجیل.
احمدی، حمید. 1388ش، بنیادهای هویت ملی ایرانی، چارچوب نظری هویت ملی شهروند محور، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
امین پور، قیصر. 1384ش، سنت و نوآوری در شعر معاصر، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
آجودانی، ماشاءالله. 1382ش، یا مرگ یا تجدد «دفتری در شعر و ادب مشروطه»، چاپ اول، تهران: نشر اختران.
آیتی، عبدالمحمد. 1368ش، تاریخ ادبیات زبان عربی، چاپ دوم، تهران: انتشارات توس.
بهار، محمد تقی. 1387ش، دیوان، چاپ اول، تهران: انتشارات نگاه.
بهار، محمد تقی. 1391ش، سبک شناسی زبان و شعر فارسی، به اهتمام کیومرث کیوان، چاپ اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.
الخطیب، حسام. 1999م، آداب المقارن عربیّا وعالمیّاً، دمشق: دار الفکر.
الخفاجی، محمد عبدالمنعم. 1992م،. دراسات فی الأدب العربی الحدیث ومدارسه، الطبعة الأولی، بیروت: دار الجیل.
روزبه، محمد رضا. 1381ش، ادبیات معاصر ایران «شعر»، چاپ اول، تهران: انتشارات روزگار.
عبدالعزیز، احمد. 2002م، نظریة جدیدة لِلأدب المقارن، القاهرة: مکتبة آنجلو المصریة.
عتیق، عبدالعزیز. 1976م، الأدب العربی فی الأندلس، الطبعة الثانیة، بیروت: دار النهضة للطباعة والنشر.
فلاح رستگار، گیتی. 1351ش، منتخب شعر بهار و بررسی کوتاهی از اشعار او، چاپ اول، تهران: انتشارات باستان.
کریمی، رضا. 1378ش، آشنایی با نهضت‌های اسلامی در مصر، تهران: دار القلم.
میرزایی، فرامرز. 1382ش، نصوص حیة من الأدب العربی المعاصر، چاپ دوم، همدان: انتشارات بوعلی سینا.
ناتل خانلری، پرویز. 1370ش، از خاطرات ادبی درباره بهار، به کوشش صدرالدین الهی، چاپ دوم، تهران: انتشارات ایران شناسی.
نوروزی خیابانی، مهدی. 1370ش، فرهنگ لغات و اصطلاحات انگلیسی- فارسی، تهران: نشر نی.
المقالات
رادفر، ابوالقاسم. 1388ش، «درآمدی تطبیقی بر شعر فارسی و اردو در دوره مشروطه»، نشریه ادبیات تطبیقی، سال سوم، شماره 9، کرمان.
محسنی نیا، ناصر و فاطمه داشن. 1388ش، «بررسی مفهوم وطن در اشعار بهار و رصافی»، نشریه ادبیات تطبیقی دانشکده علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، س 1، ش 1، صص156-133.
ممتحن، مهدی. 1388ش، «مقایسه ناسیونالیسم در اشعار ملی عارف قزوینی و ابراهیم طوقان»، نشریه ادبیات تطبیقی، سال سوم، شماره3، کرمان.
_||_
Sources and references
Ibrahim, Hafiz 1988, Diwan, Beirut: Dar Al-Jail.
Ahmadi, Hamid 2009, Foundations of Iranian National Identity, Theoretical Framework of Citizen-Based National Identity, Tehran: Research Institute for Cultural and Social Studies.
Aminpour, Qaisar. 2005, Tradition and Innovation in Contemporary Poetry, Tehran: Scientific and Cultural Publications.
Ajodani, Mashaallah. 2003, Death or Modernity, "A Book in Constitutional Poetry and Literature", First Edition, Tehran: Akhtaran Publishing.
Ayati, Abdul Mohammad 1989, History of Arabic Language Literature, Second Edition, Tehran: Toos Publications.
Bahar, Mohammad Taqi 2008, Divan, first edition, Tehran: Negah Publications.
Bahar, Mohammad Taqi 2012, Stylistics of Persian Language and Poetry, by Kiomars Keyvan, First Edition, Tehran: Amirkabir Publications.
Al-Khatib, Hessam. 1999, Arabic and World Literary Etiquette, Damascus: Dar al-Fekr.
Al-Khafaji, Mohammad Abdul Monam 1992, Studies in Arabic Hadith Literature and Schools, First Edition, Beirut: Dar Al-Jail.
Roozbeh, Mohammad Reza 2002, Contemporary Iranian Literature "Poetry", First Edition, Tehran: Roozgar Publications.
Abdul Aziz, Ahmad 2002, A New Theory of Contemporary Literature, Cairo: The Egyptian Angel School.
Atiq, Abdul Aziz 1976, Arabic Literature in Andalusia, Second Edition, Beirut: Dar Al-Nahza for Printing and Publishing.
Fallah Rastegar, Giti. 1972, Selected by Bahar Poetry and a Short Review of His Poems, First Edition, Tehran: Bastan Publications.
Karimi, Reza 1999, Introduction to Islamic Movements in Egypt, Tehran: Dar al-Qalam.
Mirzaei, Faramarz. 2003, Life Texts of Contemporary Arabic Literature, Second Edition, Hamedan: Bu Ali Sina Publications.
Natel Khanlari, Parviz. 1991, from literary memoirs about Bahar, by Sadr al-Din Elahi, second edition, Tehran: Iranology Publications.
Nowruzi Khiabani, Mehdi. 1991, Dictionary of English-Persian Vocabulary and Terms, Tehran: Ney Publishing.
Articles
Radfar, Abu al-Qasem 2009, "Comparative Introduction to Persian and Urdu Poetry in the Constitutional Period", Journal of Comparative Literature, Third Year, No. 9, Kerman.
Mohseni Nia, Nasser and Fatemeh Dashan. 2009, "Study of the concept of homeland in the poems of Bahar and Rasafi", Journal of Comparative Literature, Faculty of Humanities, Shahid Bahonar University of Kerman, Vol. 1, No. 1, pp. 156-133.
Momtahen, Mehdi. 2009, "Comparison of Nationalism in the National Poems of Aref Qazvini and Ebrahim Toughan", Journal of Comparative Literature, Third Year, No. 3, Kerman.
