رابطه کاربرد شناختی فواصل آیات با محتوای آن(مطالعه موردی فلاح)

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

رضوان زمانی فروشانی ¹ , مهدی مطیع ² , مهدی حبیب الهی ³

1 - دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران
2 - دانشیار- مدیر گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان، اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم قرآن و حدیث
3 - استادیار- مدیر گروه آموزشی زبان‌ دانشگاه اصفهان، اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم قرآن و حدیث

تاریخ دریافت : 1399/09/16 تاریخ پذیرش : 1399/09/16 تاریخ انتشار : 1399/10/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

یکی از شاخه‌های مهم در دانش زبان‌شناسی، کاربردشناسی است؛ که برشناسایی منظورگوینده یا نویسنده متمرکز شده و ابزار مهم آن عناصر بافت درون زبانی و برون زبانی است. از طرفی یکی از موضوعات چالشی در دانش علوم قرآن و تفسیر، موضوع اختتام آیات و ارتباط معنایی آن‌ها با محتوای آیه یا سوره است، به گونه‌ای که گاهی جملات واحد در پایانه آیات با یک صورت در کاربردهای مختلف دارای نقش‌های گوناگون می‌گردد و هر یک مقصود متفاوتی را منتقل می‌کند. این پژوهش در پی آن است که با استفاده از برخی اصول و مؤلفه‌های دانش کاربردشناسی، به تحلیل آیات قرآن با اختتام اوصاف انسان‌های رستگار پرداخته و ابعاد موضوعی این آیات و تفاوت‌های مفهومی آن‌ها در سطح مراد جدی و مقصود نهایی را بر اساس نظریات آستین و سرل در خصوص نظریه کارگفت آشکار سازد. روش پژوهش بکار گرفته شده تحلیلی- توصیفی با استفاده از برخی مؤلفه‌های بافت درون زبان و برون زبان، یعنی روابط هم‌نشین و جانشین، فضای نزول، لحن‌کلام و مقام سخن است؛ هر کجا از این پایانه استفاده می‌شود موضوع تقوا، دعوت به سوی خیرات، تبعیت از حکم پیامبر و... مد نظر است.

چکیده انگلیسی:

One of the important branches in linguistics is pragmatics which focuses on author or speaker’s meaning and its important tool is the elements of intralingual and extralinguistic context. On the other hand, one of the challenging issues in Quranic sciences and interpretation is the Verses’ termination and their semantic relation with the content of the Verse or Surah so that sometimes single sentences in the end of verses with different forms have different roles and each purpose It conveys a different. This research seeks to use some principles and components of applied knowledge to analyze the Verses of the Qur'an with the conclusion of the attributes of successful human beings and the thematic dimensions of these verses and their conceptual differences at the level of serious purpose and final purpose based on Austin and Searle theories about discourse theory. The research method used is analytical – descriptive applying some components of context within and outside the language, namely companion and successor relationships, tone of voice and position of speech; Wherever this terminal is used, the subject of piety, invitation to charity, following the command of the Prophet, etc. are considered.  

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.

ابن عاشور، محمد الطاهر بن محمد. 1984م، التحریر والتنویر، تونس: الدار التونسیة للنشر.

ابن عطیه، عبدالحق بن غالب. 1413ق، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دار الکتب العلمیة.

ابن فارس، احمد بن فارس بن زکریا. 1399ش، معجم مقاییس اللغة، بیروت: دار الفکر.

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار صادر.

ابوحسان، جمال محمود. 1431ق، الدلالات المعنویة لفواصل الآیات القرآنیة، عمان: دار الفتح.

ابوحیان، محمد بن یوسف. 1422ق، البحر المحیط، بیروت: دار الکتب العلمیة.

بابایی، علی اکبر. 1385ش، روش شناسی تفسیر قرآن، قم-تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

باقلانی، محمد بن طیب. 1997م، اعجاز القرآن، قاهره. دار المعارف.

بقاعی، ابراهیم بن عمر. 1415ق، نظم الدرر فی تناسب الآیات والسور، بیروت: دار الکتب العلمیة.

بیضاوی، عبدالله بن عمر. 1418ق، انوار التنزیل واسرار التأویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی

جعفری، یعقوب. 1375ش/ 1417ق، تفسیر کوثر، بی جا: بی نا.

جوادی آملی، عبدالله. 1391ش، تسنیم؛ تفسیر قرآن کریم، قم: نشر اسراء.

حسناوی، محمد. 1406ق، الفاصلة فی القرآن، بیروت: المکتب الاسلامی/ عمّان: دار عمّار.

حسینی همدانی، محمدحسین. 1404ق، انوار درخشان، تهران: کتابفروشی لطفی.

حقی بروسوی، اسماعیل. بی‌تا، تفسیر روح البیان، بیروت: دار الفکر.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1412ق، معجم مفردات الفاظ القرآن، بیروت- دمشق: دار القلم- دار الشامیة.

زبیدی، محمد بن محمد بن عبدالرزاق الحسینی. بی‌تا، تاج العروس من جواهر القاموس، بی جا: دار الهدایة.

سید قطب، ابراهیم حسین. 1412ق، فی ظلال القرآن، چ هفدهم، بیروت/قاهره: دار الشروق.

سید قطب، ابراهیم حسین. 1423ق، التصویر الفنی فی القرآن، چ شانزدهم، قاهره: دار الشروق.

سّید، محمد یوسف هاشم. 2009م، المناسبة بین الفاصلة القرآنیة وآیاتها، دراسة تطبیقیة لسورتی الاحزاب و سبأ، غزه: الجامعة الاسلامیة.

صانعی پور، محمد حسن.1390ش، مبانی تحلیل کارگفتی در قرآن کریم، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.

صفوی، کوروش. 1382، معنی شناسی کاربردی، تهران: انتشارات همشهری.

صفوی، کوروش. 1391ش، آشنایی با زبان شناسی در مطالعات ادب فارسی، تهران: نشر علمی

طباطبایی، سید محمد حسین. 1370ش، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، چ چهارم، تهران: بنیاد علامه طباطبایی.

طباطبایی، سید محمد حسین. 1387ش، ترجمه تفسیر المیزان، سید محمدباقر موسوی همدانی، ج5، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

طبرسی، فضل بن حسن. 1408ق، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چ دوم، بیروت: دار المعرفة.

طبرسی، فضل بن حسن. بی تا، تفسیر جوامع الجامع، قم: مؤسسه انتشارات اسلامی، جامعه مدرسین قم.

طبری، محمد بن جریر.1420ق، جامع البیان فی تأویل القرآن، بیروت: مؤسسة الرسالة.

طوسی، محمد بن حسن. 1409ق، التبیان فی تفسیر القرآن، بی جا: مکتب الاعلام الاسلامی.

طیب، عبدالحسین. 1378ش، اطیب البیان، ج2، تهران: اسلام.

فراهیدی، خلیل بن احمد. 1410ق، کتاب العین، قم: انتشارات هجرت.

فیروزآبادی، محمد بن یعقوب. 1426ق، القاموس المحیط، چ هشتم، بیروت: مؤسسة الرسالة.

مدرسی، سید محمدتقی. 1377ش، تفسیر هدایت، چ1، مشهد: آستان قدس رضوی.

مصطفوی، حسن. 1368ش، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

معرفت، محمدهادی. 1386ش، تناسب آیات، ترجمه عزت الله مولائی نیا همدانی، قم: بنیاد معارف اسلامی.

مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. 1374ش، تفسیر نمونه، ج1، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

یول، جورج. 1391ش، کاربردشناسی زبان، ترجمه محمد عموزاده، تهران: انتشارات سمت.

 

مقالات

احمدنژاد، امیر و علی سعیدی. 1398ش، «حوزه معنایی جهاد و واژه‌های همنشین آن با تکیه بر سیر نزول»، فصلنامه مطالعات قرآنی جیرفت، شماره37، صص 106-81.

سعیدی، غلامعباس. 1391ش، «بررسی زبان شناختی تناسب آیات، بر پایه اصل همکاری گرایس»، آموزه­های قرآنی، صص 191- 173.

صانعی‌پور، محمدحسن. 1393ش، «تحلیل ساختار کارگفت انذار در قرآن کریم»، پژوهش‌های زبان شناختی قرآن، شماره اول، صص 39-60.

کربلایی پازوکی، علی. «ستایش و نکوهش انسان در قرآن کریم»، سراج منیر، سال6، شماره20، صص 29-56.

Ibn Ashur, Muhammad al-Tahir ibn Muhammad. 1984. Al-Tahrir and Al-Tanwir. Tunisia: Al-Dar Al-Tunisia Publishing House

Ibn Atiyah, Abdul Haq Ibn Ghalib. 1413 (/ 1993). Al-Muharram Al-Wajiz Fi Tafsir Al-Kitab Al-Aziz. Beirut: Dar Al-Kitab Al-Alamiya.

Ibn Fars, Ahmad Ibn Fars Ibn Zakaria. 1399 (/ 1979). The dictionary compares the word. [Beirut?]: Dar al-Fikr

Ibn Manzur, Muhammad ibn Makram. 1414. Language of the Arabs. Beirut: Dar Sader.

Abu Hassan, Jamal Mahmoud. 1431 (/ 2010). Spiritual issues between the verses of the Qur'an. First. Oman: Dar Al-Fatah.

Ahmad, Assam Asad. 1433 (/ 2012). The appropriateness between the Qur'anic distances and the verses, the comparative lesson in Surah Jumu'ah. Gaza: Islamic Jama'at.

Babaei, Ali Akbar. 2006. Methodology of Quran Interpretation. Qom / Tehran: Hozeh Research Institute and University.

Baqalani, Muhammad ibn Tayyib. 1997. The Miracle of the Qur'an. Cairo. Encyclopedia.

Baqa'i, Ibrahim ibn Umar. 1415 (/ 1995). Arrangement in the proportion of verses and verses. Beirut: Dar Al-Kitab Al-Alamiya.

Beizawi, Abdullah Ibn Umar, 1418, Anwar Al-Tanzil Wasrar Al-Tawil, Beirut: Revival of Arab Heritage

Jafari, Yaqub. 1375 (/ 1417). Kowsar Interpretation. Out of place.

Javadi Amoli, Abdullah 1391-. Tasnim; Interpretation of the Holy Quran. Qom: Esra Publishing.

Hasnawi, Mohammad. 1406 (/ 1986). The difference in the Qur'an. Second. Beirut: Islamic Library; Amman: Dar Ammar.

Hosseini Hamedani, Mohammad Hossein (1404 AH), Anvardarkhshan. Tehran: Lotfi Bookstore.

Hashsh, Musa Muslim, hello. 1428 (/ 2007). Al-Ijaz al-Bayani fi al-Fasil al-Qur'aniya, a comparative lesson on Al-Nisa Surah . Gaza: Islamic Jama'at.

Haghi Brusovi, Ismail (Beita), Tafsir Ruh al-Bayan. Beirut: Dar al-Fikr.

Darwish, Mohi-ud-Din bin Ahmad Mustafa. 1415. The Arabs of Qur'an and the statement. Fourth. Damascus, Beirut: Dar al-Miamah, Dar Ibn Kathir.

Ragheb Isfahani, Hussein Ibn Muhammad (1412 AH) Dictionary of Quranic Words., Beirut Damascus: Dar al-Qalam - Dar al-Shamah

Zubaidi, Muhammad ibn Muhammad ibn Abdul Razzaq al-Husseini. Bita. The crown of the bride is the jewel of the bride. Bija: Dar Al-Hedayat.

Seyed Qutb, Ibrahim Hussein. 1412. In the clarity of the Qur'an. Seventeenth. Beirut / Cairo: Dar Al-Shorouq

Seyed Qutb, Ibrahim Hussein. 1423 (/ 2002). Photography in the Quran. Sixteenth. Cairo: Dar al-Shorouq.

Saneipour, Mohammad Hassan (2011) Fundamentals of Discourse Analysis in the Holy Quran. Tehran: Imam Sadegh University Press

Safavid, Cyrus (2003) Applied semantics. Tehran: Hamshahri Publications

2012) Introduction to Linguistics in Persian Literature Studies. Tehran: Scientific Publishing

Tabatabai, Seyed Mohammad Hossein. 1991. Tafsir al-Mizan. Translated by Seyed Mohammad Baqer Mousavi Hamedani. Fourth. Tehran: Allameh Tabatabai Foundation.

Seyed Mohammad Hossein (2008) Translation of Tafsir al-Mizan, Seyed Mohammad Baqer Mousavi Hamedani. Volume 5, Qom: Islamic Publications Office.

Tabarsi, Fadl Ibn Hassan. 1408 (/ 1988). Majma 'al-Bayan fi Tafsir al-Quran. Second. Beirut: Dar al-Ma'rifah.

Bita, Interpretation of Al-Jame 'Communities. Qom: Islamic Publications Institute, Qom Teachers Association.

Tabari, Muhammad ibn Jarir.1420 (/ 2000). The comprehensive statement in the interpretation of the Qur'an. Bija: Al-Rasala Institute.

Tayeb, Abdul Hussein (1378), Atib al-Bayan. C2. Tehran: Islam.

Af, Mohammad Bakr. 1430 (/ 2009). Proportion between the distance between the Qur'an and the verses, the comparative lesson of Maryam and Taha. Gaza: Islamic Jama'at.

Farahidi, Khalil bin Ahmad. 1410. Kitab al-Ain. Qom: Hijrat Publications.

Lashin, Abdul Fattah. 1402 (/ 1982). From the secrets of the interpretation of the Qur'an, the original Qur'an. Riyadh: Dar Al-Marikh for publication.

Maaref, Mohammad Hadi. 2007 (1428/20 (Proportion of verses. Translated by Ezatullah Molaeinia Hamedani. Qom: Islamic Education Foundation.

Modarressi, Seyed Mohammad Taghi (1998), Tafsireh Dedayat.j1. Mashhad: Astan Quds Razavi.

Mustafa, Hassan (1368), research on the words of the Holy Quran. J. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance.

Makarem Shirazi, Nasser Soodegaran (1374), Tafsir Namoneh. C1. Tehran: Islamic Library.

Yeol, George (2012), Applied Language Application, translated by Mohammad Amuzadeh. Tehran: Samat Publications

 

articles              

Karbalaei Pazouki, Ali, "Praise and Condemnation of Man in the Holy Quran" Siraj Munir, Vol. 6, No. 20: 29-56

Saeedi, Gholamabbas (2012) "Linguistic study of the appropriateness of verses, based on the principle of cooperation of Grace" Quranic teachings: 191-173

Saneipoor, Mohammad Hassan (2014) "Analysis of the structure of the work of warning in the Holy Quran" Linguistic research of the Quran, number one: 39-60