مبانی قرآنی و روایی مسئولیت مدنی قاضی و جریان آن در قوانین موضوعه

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

مهدی بهره مند ¹ , احمد رضا توکلی ² , محمد هادی مهدوی ³

1 - دانشجوی دکتری فقه و حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
2 - استادیار، فقه و حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
3 - استادیار، فقه و حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

تاریخ دریافت : 1398/06/22 تاریخ پذیرش : 1398/06/22 تاریخ انتشار : 1398/06/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

در این مقاله به مبانی قرآنی و روایی مسئولیت مدنی قاضی ناشی از اشتباه و تقصیر پرداخته شده است. با عنایت به منصب مهم قضاء که در راستای احقاق حق جامعه و اشخاص تأسیس شده است، از دیدگاه فقه و حقوق قاضی بایستی شرایط ویژه‌ای داشته باشد تا بتواند رسالت خود را در جهت تحقق عدالت فردی و اجتماعی ایفاء نماید و به منظور دستیابی به این مهم دستگاه قضائی نیازمند قضات و دادرسان مطلع به مبانی فقهی و حقوقی موضوعات و احکام، مستقل و دارای مصونیت کافی است که فارغ از هرگونه اهداف و اغراض شخصی صرفاً بر اساس قانون و قسط و عدل به حل و فصل دعاوی و خصومت بپردازد ولی در عین این مصونیت و استقلال به منظور جلوگیری از خودرأیی و خودمحوری و انحراف احتمالی قاضی، مسئولیت وی در نظام حقوقی اسلام به استنباط از قرآن و روایات پیش بینی شده است تا ایشان پاسخگوی تصمیمات ناشی از اشتباه و تقصیر خود در قبال افراد متضرر از این تصمیم باشد تا امید و انتظار جامعه از دستگاه قضائی مبدل به یأس نگردد.

چکیده انگلیسی:

The present paper studies Quranic and traditional civil responsibilities of judges due to their mistakes and faults. According to the important position of judgment which is based on administration of justice and right, a judge should have specific characteristics in order to play his vital role in administrating individual as well as social justice; to achieve this, judicial system needs informed and magistrate judges who are educated in legal and jurisprudence courses; they should be unbiased and judge only and only based on law, judge and equity. They also should be responsible for their mistakes and faults because of their decisions to prevent disappointment in juridical system.

منابع و مأخذ:

کتابنامه

قرآن کریم

جعفری لنگرودی، محمد جعفر. 1384ش، ترمینولوژی حقوق، چاپ پانزدهم، تهران: کتابخانه گنج دانش.

حسینی نژاد، حسینقلی. 1370ش، مسئولیت مدنی، تهران: انتشارات یلدا.

دهخدا، علی اکبر. 1377ش، لغتنامه دهخدا، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

سیاح، احمد. 1354ش، فرهنگ جامع، چاپ دوازدهم، تهران: کتابفروشی اسلامی.

شمس، عبدالله. 1392ش، قانون مجازات اسلامی، چاپ نخست، تهران: انتشارات دراک.

شیخ حر عاملی. 1401ق، وسائل الشیعه، بی جا: انتشارات مکتبة الاسلامیه.

طباطبایی، سید محمد کاظم. 1339ش، ملحقات عروة الوثقی، نجف اشرف: چاپ حیدریه.

عمید، حسن. 1353ش، فرهنگ عمید، تهران: انتشارات امیرکبیر.

کاتوزیان، ناصر. 1374ش، حقوق مدنی الزامات خارج از قرارداد(ضمان قهری)، تهران: انتشارات میزان.

محقق داماد، مصطفی. 1382ش، قواعد فقه بخش مدنی، تهران: مرکز نشر علوم انسانی.

مکارم شیرازی، ناصر. 1416ق، انوار الأصول، قم: مدرسه امام امیر المؤمنین.

منصور، جهانگیر. 1391ش، قانون اساسی- مدنی جمهوری اسلامی ایران، چاپ چهل و پنجم، تهران: نشر دوران.

منصور، جهانگیر. 1391ش، قانون آئین دادرسی مدنی، چاپ چهل و سوم، تهران: نشر دوران.

مهدی پور، مصطفی. 1393ش، قانون آئین دادرسی کیفری، تهران: اندیشه عصر.

میرزای نائینی. بی تا، منیة الطالب، بی جا: بی نا.

نجفی، محمد حسن. 1981م، جواهر الکلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

ولیدی، محمد صالح. 1386ش، حقوق جزای عمومی، تهران: انتشارات امیرکبیر.

هاشمی، سید محمد. 1392ش، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات میزان.

 

Bibliography

The Great Quran.

Jafari Langeroodi, Mohammad Jaafar, Law Terminology, Tehran, The Library Of Ganj-E-Danesh, 15^th Edition, 2005.

Hoseini Nejad, Hoseingholi, Civil Liability, Tehran, Yalda Publication, 1991.

Dehkhoda, Ali Akbar, Dehkhoda's Dictionary, Tehran University Press, 1998.

Sayyah, Ahmad Farhang Jamee, Tehran, Islamic Bookshop,12^th Edition, 1975.

Shams, Abd-Allah, Islamic Criminal Law, Tehran, Darak Publication, 1^st Edition, 2013.

Sheikh Horr Amoli, Vasael-Al-Shie, The Publication Of Maktab-Al-Eslamieh, 1981.

Tabatabaee, Seyyed Mohammad Kazem, Molhaghat Orvat-Al-Vosgha, Najaf, Heydarieh Publication, 1960.

Amid, Hasan, Farhang-E-Amid, Tehran, Amir Kabir Publication, 1974.

Katoozian, Naser, Civil Liability Of Non-Contractual Requirements (Automatic Guarantee), Tahran, Mizan Publication, 1995.

Mohaghegh Damad, Mostafa, Juridical Principles Of Civil Part, Tehran, The Publication Center Of Humanities, 2003.

Makarem Shirazi, Naser, Anvar-Al-Osoul, Emam Amir-Al-Moemenin, Qom, 1995.

Mirzaee Naeeni, Monieh-Al-Taleb, Without Publication And Date.

Mansour, Jahangir, Constitution- Civil Law Of Republic Islamic Of Iran, Tehran, Doran Publication, 45^th Edition, 2012.

Mansour, Jahangir, Civil Proceeding Law, Tehran, Doran Publication, 43^rd Edition, 2013.

Mehdo Pour, Mostafa,  Criminal Proceeding Law, Tehran, Andisheh Asr , 2014.

Najafi, Mohammad Hasan, Javaher-Al-Kalam, Beirut, Dar Al Ehya Al Taras Al Arabi, 1981.

Validi, Mohammad Saleh, General Criminal Law, Tehran, Amir Kabir Publication, 2007.

Hashemi, Seyyed Mohammad, The Constitution Of Republic Eslamic Of Iran, Tehran, Mizan Publication, 2013.