حرکت به سوی مدرسه مطلوب از دیدگاه استاد مطهری با استناد به آیات قرآن کریم

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

لیلا میرزائی ¹ (دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی)
سعید بهشتی ² (استاد و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی)
محسن ایمانی نائینی ³ (دانشیار و عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس)

تاریخ دریافت : 1398/01/25 تاریخ پذیرش : 1398/01/25 تاریخ انتشار : 1397/12/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

این پژوهش با هدف معرفی الگوی مدرسه‌‌ مطلوب بر اساس تحلیل مبانی انسان‌شناختی استاد مطهری و استناد به آیات قرآن کریم انجام شده است. نوع تحقیق، بنیادی- کاربردی و روش مورد استفاده تحلیلی- استنباطی و با استفاده از روش کتابخانه‌ای (واقعی و مجازی) اطلاعات جمع‌آوری و ابزار گردآوری اطلاعات نیز فیش‌برداری می‌باشد. یافته‌‌های تحقیق نشان داد که استاد مطهری، کمال را فعلیت یافتن استعدادها می‌داند و از سه نوع فطرت ادراکی، احساسی و خواستنی نام می‌برد که در مدارس و در فضای تعلیم و تربیت باید رشد داده شوند. در ادامه محققان با نظر به آیات قرآن و مبانی انسان شناختی استاد مطهری(ره) به تدوین الگوی مدرسه مطلوب می‌پردازند. مدرسه‌ا‌‌ی که حتی در عصر فناوری اطلاعات نیز اصول ثابت انسانی را پرورش داده و مهارت‌‌های نرم، فقط شامل مهارت‌‌های رایانه‌ای و دیجیتال نیست. نگاه همه کارگزاران مدرسه، بر اصل هدایت‌پذیری انسان می‌باشد. در این مدرسه تنها تراز علمی مدرسه، نشانگر لیاقت و شایستگی آن مدرسه محسوب نمی‌شود.

چکیده انگلیسی:

The present research is done with the aim of introducing desirable school pattern based on anthropological analysis by Motahari's and by citing Holy Quran Verses. The research type is applied – fundamental and method is analytical – consequential and the data gathering is with librarian method by taking notes. The findings show that Motahari knows the talents as the excellence. It would be followed by researchers who attempt to prepare a pattern for desirable school by considering Holy Quran Verses and Motahari's principles of anthropology. The desirable school is the one who educated humanity principles in the digital world; soft skills are not computer and digital skills. The scientific level in the mentioned school does not express its capability and proficiency.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.

ابوطالبی، مهدی. 1386ش، تربیت دینی از دیدگاه امام علی، قم: مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

افخمی اردکانی، علی‌محمد. 1390ش، تبیین روش‌های تربیت اجتماعی در نهج البلاغه، مجموعه مقالات چاپ شده در همایش ملی آموزش ابتدایی، ش: 21 و 22

باقری، خسرو. 1385ش، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران: مدرسه.

بهشتی، سعید. 1386ش، زمینه‌ای برای بازشناسی و نقادی فلسفه تعلیم و تربیت در جهان غرب، تهران: اطّلاعات.

بولا، اچ‌واس. 1375ش، ارزشیابی طرح و برنامه‌‌ی آموزشی برای توسعه، ترجمه خدایار ابیلی، تهران: مؤسسه بین المللی روش‌های آموزش بزرگسالان.

بیلر، رابرت. 1390ش، کاربرد روان‌شناسی در آموزش، ترجمه پروین کدیور، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

حسینی، افضل‌ السادات. 1388ش، یادگیری خلاق، کلاس خلاق، تهران: مدرسه.

داودی، محمد. 1389ش، سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

داودی، محمد. 1390ش، نقش معلم در تربیت دینی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

رجبی، محمود. 1395ش، انسان‌شناسی، قم: مؤسسه آموزش و پژوهش امام خمینی(ره).

فکوهی، ناصر. 1382ش، تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان شناسی، تهران: نشر نی.

ماوردیانی، کامران. 1380ش، آنچه مدیر، معلم، مشاور و مربی تربیتی باید بدانند،تهران: آرین.

محبی، عظیم و همکاران. 1394ش، مدرسه در آینه تعالی، تهران: معین.

مطهری، مرتضی. 1361ش، گفتارهای معنوی، قم: صدرا.

مطهری، مرتضی. 1369ش، شناخت انسان، تهران: صدرا.

مطهری، مرتضی. 1371ش، اصول تربیت، تهران: صدرا.

مطهری، مرتضی. 1371ش، تکامل اجتماعی انسان، تهران: صدرا.

مطهری، مرتضی. 1372ش، انسان در قرآن، قم: صدرا.

مطهری، مرتضی. 1372ش، انسان کامل، تهران: صدرا.

مطهری، مرتضی. 1372ش، توحید، قم: صدرا.

معنیان، داود و صفائی، فاطمه. 1388ش، گذری بر فلسفه‌ آموزش و پرورش، قم: عترت.

ملکی، حسن. 1385ش، مبانی و اصول تربیت، زنجان: نیکان کتاب.

ملکی، حسن. 1390ش، تعلیم و تربیت اسلامی؛ رویکرد کلان‌نگر، تهران: عابد.

نساجی زواره، اسماعیل. 1394ش، آسیب شناسی تربیت دینی دانش‌آموزان،تهران: محمد فایز.

وزارت آموزش وپرورش. 1390ش، سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش.

 

مقالات

اکران، طیبه و گلی، مهرناز. 1396ش، «سبک تغذیه در سلامت انسان از دیدگاه آیات و روایات»، فصلنامه مطالعات قرآنی، ش22، صص 159-176.

بانشی، سعید. 1388ش، «تبیین نظام تعلیم و تربیت از دیدگاه شهید مطهری»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.

بهزادپور، محمدرضا. 1397ش، «نفس، فطرت و اخلاق در سوره مبارکه شمس»، فصلنامه مطالعات قرآنی، ش22، صص 67-84.

حسینی، سیدحسن. 1388ش، «انسان‌شناسی دینی تربیتی از منظر شهید مطهری»، نشریه معرفت، ش141.

حکمت آرای، محمد کریم و سلطانی، عادل. 1395ش، «تأثیر نماز بر وجدان کاری و ایجاد تعهد شغلی از منظر آیات و روایات»، فصلنامه مطالعات قرآنی، ش25، صص 103-131.

سوهانی، عاطفه و قائمی امیری، علی و وکیلی، نجمه و آهنگران، خلیل. 1396ش، «تبیین نقش مربیان و والدین در تعمیق باورهای دینی در کودکان با رویکرد قرآنی»، فصلنامه مطالعات قرآنی، ش 20، صص 67-86.

صاحبکار، علیرضا. 1388ش، «بررسی نظریه انسان‌شناسی شهید مطهری و دلالت‌های آن در حوزه تربیت اخلاق»، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی.

صالحی، اکبر و همکاران. 1394ش، «نگاهی جامع به تعلیم و تربیت اسلامی از دیدگاه شهید مطهری با تأکید بر اصول، اهداف و روش‌های تربیتی»، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، ش 25.

علی‌زاده، قدرت‌الله و سلیمی، قربانعلی. 1390ش، «رابطه‌ فرهنگ سازمانی و بهبود کیفیت مدارس متوسطه‌ شهر اصفهان»، دانش و پژوهش در علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، ش 14.

فراهانی‌کیشانی، عزت‌اله و فراهانی‌فرمهینی، محسن. 1392ش، «مؤلفه‌های اساسی تربیت شهروند اسلامی- ایرانی»، فصلنامه مطالعات ملی، ش 4.

مذبوحی، سعید. 1391ش، «مقایسه اندیشه دیویی و ایزنر در برنامه درسی و دلالت‌هایی برای برنامه درسی ایران»، همایش آموزش در ایران 1404.

ملکی، حسن، شاملی، عباسعلی و شکرالهی، مهدی. 1390ش، «تربیت عبادی کودکان»، مؤسسه‌ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، اسلام و پژوهش‌های تربیتی، ش 5.

ملکی، حسن. 1390ش، «اصول تعلیم و تربیت اسلامی از دیدگاه شهید مطهری»، فصلنامه مصباح، ش 50.

ملکی، سکینه. 1394ش، «بررسی مفاهیم انسان‌شناسی، هستی‌شناسی، شناخت‌شناسی و ارزش‌شناسی از دیدگاه شهید مطهری»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، مرکز همدان.

هاشمی، سهیلا و خبازی کناری، مهدی و کاظمی، سیده فاطمه. 1396ش، «تحلیل رویکردهای هستی‌شناسانه و معرفت‌شناسانه اساتید دانشگاه در فرایند تدریس»، دوفصلنامه برنامه درسی آموزش عالی، ش 15.

 

The Holy Quran.

Abutalebi, Mehdi. (1386). Religious education from the perspective of Imam Ali. Qom: Imam Khomeini Institute of Educational and Research Institute

Afkhami Ardakani, Ali Mohammad. (1390). Explaining the methods of social upbringing in Nahj al-Balaghah. Published article, collection of articles published at the National Elementary Education Conference, 21 and 22

Ekran, Tayyeb and Goli, Mehrnaz (1396). Nutrition style in human health from the perspective of verses and narrations, Quranic Studies Quarterly Journal, p. 159-176

Bagheri, Khosrow. (1385). A look at Islamic education. Tehran: school.

Banshee, Saeed. (2009). A description of the education system from the point of view of Shahid Motahari. Master's Thesis, Unpublished, Shiraz University.

Bola, Achus. (1375). Evaluation of the plan and educational program for development. (Goddard Abyli, translator). Tehran: International Institute for Adult Education.

Behzadpour, Mohammad Reza (1397). Enthusiasm, Fitrah and Ethics in the Sura of Mobarakei Shams, Quarterly Journal of Qur'anic Studies: p. 22, p.66-84.

Beheshti, Saeed. (1386). A ground for the recognition and critique of the philosophy of education in the Western world. Tehran: Information.

Biller, Robert. (1390). Application of Psychology in Education. (Parvin Kadivar, translator). Tehran: Academic Publishing Center.

Hosseini, Seyed Hassan (1388). Educational religious anthropology from the perspective of Martyr Motahhari. Journal of Knowledge, p. 141

Hosseini, Afzal Sadat. (1388). Creative learning, creative class. Tehran: school.

Davoudi, Mohammad. (1389). The educational system of the Prophet (PBUH) and Ahlul-Bayt (AS), c. 3. Qom: Institute of Hawaii and University.

Davoudi, Mohammad (1390). Teacher role in religious education. Published article, Qom: Research Center and University.

Hekmataray, Mohammad Karim and Soltani, Adel (1395). Effect of prayer on work conscience and creation of job commitment from the perspective of verses and narrations, Quarterly Journal of Qur'anic Studies, p. 25, pp. 103-131.

Rajabi, Mahmoud. (1395). Anthropology. Qom: Imam Khomeini Institute of Education and Research.

A document on the fundamental transformation in education. (1390). Ministry of Education.

Sohani, Affection. Ghaemi Amiri, Ali. Lawyers, Najmeh and Ahangaran, Khalil (1396). Explaining the Role of Coaches and Parents in Deepening Religious Beliefs in Children with a Quranic Approach, Quranic Studies Quarterly, Sakht 20 p.66-86

The owner, Alireza. (1388). The study of the anthropological theory of Martyr Motahari and its implications in the field of moral education. Unpublished Thesis: Allameh Tabatabaie University, Faculty of Psychology and Educational Sciences.

Salehi, Akbar et al. (1394). Comprehensive view of Islamic education from Shahid Motahari's point of view, emphasizing principles, goals and educational methods. Quarterly Journal of Research on Islamic Education Issues.

Alizadeh, Qatulullah and Salimi, Ghorbanali. (1390). The Relationship between Organizational Culture and Improving the Quality of Secondary Schools in Isfahan. Knowledge and Research in Educational Sciences, Islamic Azad University: Sh. 14

Farahani Kishani, Ezzataleh and Farahani Farmahini, Mohsen. (1392). Basic Components of Islamic-Iranian Citizen Education. Published essay, National Science Quarterly Journal.

Fakouhi, Nasser (1382). History of thought and anthropology. Outstanding

Mawrdani, Kamran. (1380). What the manager, teacher, counselor and educator should know. Tehran: Erin.

Mohebi, Azim et al. (1394). School in the mirror of excellence. Tehran, Moin.

Alabouhi, Saeed. (1391). Comparison of Dewey and Eisner's Thinking in Curriculum and Signs for a Program in Iran. Published article, Education Conference in Iran 1404.

Motahari, Morteza. (1361). Spiritual speeches. Qom: Sadra.

Motahari, Morteza. (1369). Cognition of man Tehran: Sadra.

Motahari, Morteza. (1371). Principles of education. Tehran, Sadra.

Motahari, Morteza. (1371). Human social development. Tehran: Sadra.

Motahari, Morteza. (1372). perfect human. Tehran: Sadra

Motahari, Morteza. (1372). Man in the Qur'an. Qom: Sadra.

Motahari, Morteza. (1372). Monotheism Qom: Sadra.

Motahari, Morteza. (1372). Motahhari and the value of the recognition of freedom. Pegah Hoseh Magazine: 129.

Mean, Davood and Safa'i, Fatima. (2009) Transition to the philosophy of education. Qom: Etrat.

Maleki, Sakineh. (1394). The study of the concepts of anthropology, ontology, epistemology and theological value from the viewpoint of Martyr Motahari. Master's Thesis, Unpublished: Payame Noor University, Hamedan Center.

Maleki, Hasan, Shamly, Abbasali and Shokrolahi, Mehdi. (1390). Child worship. Published article, Imam Khomeini Educational and Research Institute (RA), Islam and Educational Research: 5^th.

Maleki, Hassan. (1390). Principles of Islamic Education from the Viewpoint of Martyr Motahari. Published article, Mesbah chapter, 50^th.

Zavareh Textile, Esmail. (1394). Pathology of religious education of students. Tehran: Mohammad Fa - Hashemi, Soheila. Farewell bite, Mehdi and Kazemi, Seyyedeh Fatemeh. (1396). An Analysis of the Ontological and Epistemological Approaches of University Teachers in the Teaching Process. Published essay: A two-part curriculum for higher education:yez.