تأثیرپذیری اشعار مولانا، سعدی و حافظ از قرآن کریم با تأکید بر مفهوم صبر اجتماعی

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

شهریار شادی گو ¹ , فریبا پروانه ² , سمیه رحمانی ³

1 - استادیار گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
2 - مربی گروه آموزش علوم اجتماعی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
3 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

تاریخ دریافت : 1399/05/03 تاریخ پذیرش : 1399/06/01 تاریخ انتشار : 1400/07/01

کلید واژه: زندگی اجتماعی, صبر اجتماعی, شعر, ابتلا, توکل,

چکیده مقاله :

مفاهیم اجتماعی قرآن کریم به عنوان مهم‌ترین کتاب دینی مسلمانان در حوزه‌های مختلف دانش بشری به ویژه ادبیات فارسی و جامعه شناسی اغلب مورد غفلت قرار گرفته است. از جمله موضوعات طرح شده در این کتاب آسمانی مفهوم صبر اجتماعی و مؤلفه‌های آن است که به عنوان مؤثرترین راهکار برون‌رفت از سختی‌ها پیشنهاد شده است. سختی‌های زندگی بی‌حکمت نیست و پشت مشکلات و سختی‌های زندگی حکمت الهی نهفته است که شاید بر ما پوشیده باشد. آدمی در طول زندگی اجتماعی با مشکلات و سختی‌های بسیاری مواجه می‌شود، عبور از آن‌ها چالشی بس بزرگ در پیش‌ روی بشر است. تحقیق حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و با روش کتابخانه‌ای صورت گرفته است. این پژوهش با بکارگیری و استفاده از آیات قرآنی و کتاب‌های مختلف درباره سختی و آسانی زندگی به بررسی تأثیرپذیری اشعار مولانا، سعدی و حافظ از قرآن کریم با تأکید بر مفهوم صبر اجتماعی در آیه‌های 5 و 6 سوره‌ مبارکه‌ شرح، ﴿فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا(5) إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا﴾ می‌پردازد.

چکیده انگلیسی:

The social concepts of the Holy Quran as the most important religious book of Muslims in various fields of human knowledge, especially Persian literature and sociology have often been neglected. Among the topics discussed in this heavenly book is the concept of social patience and its components, which has been proposed as the most effective way out of difficulties. The hardships of life are not unwise, and behind the problems and hardships of life is the divine wisdom. During social life, a person faces many problems and difficulties, passing them are a great challenge for human beings. The present research is descriptive-analytical and has been done by library method. This study examines the impact of the poems of Maulana, Saadi and Hafez on the Holy Quran with emphasis on the concept of social patience in verses 5 and 6 of Surah Al-Sharh.﴿فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا(5) إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا﴾

منابع و مأخذ:

 

کتابنامه

قرآن کریم.

حافظ، شمس‌الدین محمّد. 1368ش، دیوان، تصحیح خلیل خطیب رهبر، تهران: انتشارات صفی‌علی‌ شاه.

سبحانی، آیت‌اله جعفر. 1388ش، رمز پیروزی مردان بزرگ، قم: انتشارات جوان.

سعدی، مصلح‌الدین. 1368ش، دیوان شعر به تصحیح جعفر شعار، تهران: انتشارات قطره.

سعدی، مصلح الدین. 1372ش، کلیات سعدی، به تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: انتشارات چاپخانه علمی.

عبادیان، محمود. 1372ش، تکوین غزل و نقش سعدی، تهران: انتشارات هوش و ابتکار.

علیکرمی، علی. 1387ش، در شاه راه موفقیت لاک‌پشت نباشید، تهران: انتشارات ملینا.

قریشی، سیدعلی‌اکبر. 1377ش، تفسیر احسن الحدیث، تهران: نشر بنیاد بعثت.

موسوی‌نسب، سیدجعفر. 1385ش، ابتلاء و آزمایش انسان در قرآن، تهران: انتشارات ارجمند.

معین، محمد. 1387ش، فرهنگ فارسی معین، تهران: انتشارات فرهنگ‌نما.

مکارم شیرازی، ناصر. 1372ش، تفسیر نمونه، تهران: انتشارات دار الکتب الإسلامیه.

مولوی رومی، جلال‌الدین محمد. 1381ش، مثنوی شریف، تهران: سازمان انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

مطهری، مرتضی. 1373ش، آشنایی با قرآن، تهران: انتشارات صدرا.

نراقی، حسن. 1381ش، جامعه‌شناسی خودمانی، تهران: انتشارات امیرکبیر.

نراقی، محمد­مهدی. 1422ق، جامع السعادات، جلد سوم، بیروت: اعلمی.

 

مقالات

براتیه، زهرا و ابراهیمی، قربانعلی. 1399ش، «بازتاب قرآن و حدیث در اشعار شیخ نجم الدین رازی»، فصلنامه مطالعات قرآنی، سال یازدهم، ش41، صص165-178.

چوبینه، علی و همکاران. 1399ش، «نسیم وحی در دیوان بلند اقبال»، فصلنامه مطالعات قرآنی، سال یازدهم، ش41، صص145-163.

The Holy Quran.

Hafiz, Shamsuddin Muhammad. 1989, Diwan, edited by Khalil Khatib Rahbar, Tehran: Safia Ali Shah Publications.

Sobhani, Ayatollah Jafar 2009, The secret of victory of great men, Qom: Javan Publications.

Saadi, Musleh al-Din 1989, Poetry Divan edited by Jafar Shaar, Tehran: Qatreh Publications.

Saadi, Moslehuddin 1993, Saadi Generalities, edited by Mohammad Ali Foroughi, Tehran: Scientific Press.

Ebadian, Mahmoud 1993, The Development of Ghazal and the Role of Saadi, Tehran: Hoosh va Ebtekar Publications.

Alikrami, Ali. 2008, Do not be turtle on the highway of success, Tehran: Melina Publications.

Qureshi, Sayyid Ali Akbar. 1998, Tafsir Ahsan Al-Hadith, Tehran: Publication of the Besat Foundation. Musawi Nasab, Seyed Jafar. 2006, Human Infection and Experiment in the Quran, Tehran: Arjmand publications.

Moein, Mohammad, 2008, Moein dictionary, Tehran: Farhangnema publications

 Makarem Shirazi, Nasser 1993, Sample Interpretation, Tehran: Dar Al-Kitab Al-Islamiyya

Mawlawi Rumi, Jalaluddin Muhammad 2002, Masnavi Sharif, Tehran: Publishing Organization of the Ministry of Culture and Islamic Guidance.

Motahari, Morteza 1994, Introduction to the Quran, Tehran: Sadra Publications.

Naraqi, Hassan 2002, Family Sociology, Tehran: Amirkabir Publications.

Naraqi, Mohammad Mehdi 1422 AH, Jame 'al-Saadat, Volume III, Beirut: Alami.

 

Articles

Baratieh, Zahra and Ebrahimi, Ghorban Ali. 2010, "Reflection of Quran and Hadith in the Poems of Sheikh Najmuddin Razi", Quarterly Journal of Quranic Studies, Year 11, Vol. 41, pp. 165-178. Choobineh, Ali et al. 2010, "The Breeze of Revelation in the High Court of Iqbal", Quarterly Journal of Quranic Studies, Year 11, Vol. 41, pp. 145-163.