مسئولیت مدنی ناشی از اعمال حق در حقوق ایران و فقه امامیه با نگاهی به آموزه‌های قرآنی
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنیعلی آزادی 1 , علی عباس حیاتی 2 , محمد ملکیان 3
1 - قاضی دادگستری و کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
2 - استادیار دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه رازی
3 - قاضی دادگستری
کلید واژه:
چکیده مقاله :
با توجه به قواعد مسئولیت مدنی هر کسی که به دیگری زیانی وارد کند باید از عهده جبران آن بر آید. اما آیا اگر کسی در مسیر اعمال حق خویش، زیانی به دیگری وارد نماید نیز در مقابل زیاندیده مسئول است؟ در فقه اسلامی این موضوع ذیل عنوان تعارض قاعده لاضرر و قاعده تسلیط مورد بررسی قرار گرفته است و نهایتاً نظری قوت گرفته است که قاعده لاضرر حاکم بر قاعده تسلیط است. در حقوق موضوعه قانونگذار حکم این مسأله را در اصل 40 قانون اساسی و ماده 132 قانون مدنی بیان کرده است که پس از تحلیل مبانی احکام مربوط، به این نتیجه می‌رسیم که اگر کسی در حق خویش تصرفی کند مجاز نیست به دیگری ضرری وارد کند و اگر ضرر وارد کرد، در هر حال، در برابر زیاندیده مسئولیت دارد و اگر کسی در حق خویش تصرفی نماید که باعث زحمت و مشقت دیگری شود، در صورتی مسئول است و از این تصرفات منع می‌شود که این تصرفات عرفاً برای او ضروری نباشد.
According to the rules of civil responsibility, anyone who harms another, must be able to compensate. But if someone harms another along with administrating justice, is also responsible for the loss? In Islamic jurisprudence, the mentioned issue has been studied under the title of conflict between the no-harm rule and the domination rule and to sum up the theory has been strengthened that the no-harm rule governs the domination rule. In the case rights, the legislature has stated this in Article 40 of the Constitution and Article 132 of the Civil Code; by analyzing law principles it is concluded that if someone takes possession of his right that causes another one trouble and hardship, he is responsible, he would be prohibited of his possession if these seizures are not necessary for him legally.
