درهم‌تنیدگی فرا مکتبی صیرورت رمانتیسم و سمبولیسم در شعر نیما و شاکر السیّاب

محورهای موضوعی : شعر

حسین صدقی ¹ (استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان)
هما رفیعی مقدم ² (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان)

تاریخ دریافت : 1397/11/02 تاریخ پذیرش : 1397/11/02 تاریخ انتشار : 1397/09/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

رمانتیسم و سمبولیسم در غرب به شکل درزمانی و بر اساس استلزامات تاریخی و اجتماعی شکل گرفته است. در حالی که شکل ورود این مکتب‌ها به ایران و جهان عرب اولاً همزمانی بوده و با گفتمان ترجمه صورت گرفته و ثانیاً با دوره‌ای از تحولات بنیادی تاریخی، سیاسی و انقلابی همراه بوده است. نیما یوشیج و بدر شاکر از پیشگامان شعر نو در ایران و جهان عرب هستند که برای تحول زیبایی‌شناسی شعر کلاسیک و چرخش کارکردی شعر در جهان معاصر، تحت تأثیر آموزه‌های رمانتیسم و سمبولیسم بودند. دقت در شعر این دو نشان می‌دهدکه فرایند تحول از رمانتیسم فردی به سمبولیسم، دارای الگوی واحد زیبایی شناختی است. بنابراین مقاله حاضر می‌کوشد تا به شکل تطبیقی نشان دهد که شعر این دو در چه بن‌مایه‌هایی از رمانتیسم اشتراک دارند، چگونه به سمت رمانتیسم اجتماعی رفته‌اند و سرانجام چه تجربه‌های تاریخی، اجتماعی و سیاسی سبب شده است که شعرشان به سمت سمبولیسم ویژه حرکت کند. آن‌ها با عبور از رمانتیسم می‌خواستند به تخیل سمبلیک نزدیک شوند تا جهان آرمانی سمبولیسم محقق شود اما به دلیل پیوندی که با ادبیات سیاسی داشتند، تخیل سمبلیک آن‌ها با تخیل جامعه شناختی پیوند خورده است.

چکیده انگلیسی:

Romanticism and symbolism in west are formed as "synchronous" and based on historical and social necessities. While their entrance to Iran and other countries were almost "simultaneous" and have been done with translation discourse and also followed by basic historical, political and revolutionary changes. Nima Youshij and Badr Shakir were the pioneers of modern poetry in Iran and Arab worlds who tried so to make changes in classic poetry's aesthetics and the poetry's circumstances in the contemporary era and were affected by romanticism and symbolism. Focusing on their poetries confirms that the changing process from individual romanticism to symbolism owns aesthetic pattern. Thus the present article attempts to show their commonalities in romanticism themes and the way they moved towards symbolism comparatively. Both poets' fancies conjuncts the societies' fancies because of the conjunction they had with the political literature.

منابع و مأخذ:

کتابنامه

ادونیس، علی احمد سعید. 1391ش، پیش­درآمدی بر شعر عربی، کاظم برگ نیسی، تهران: نی.

اسوار، موسی. 1391ش، از سرود باران تا مزامیر گل سرخ: پیشگامان شعر امروز عرب، چاپ دوم، تهران: سخن.

براهنی، رضا. 1371ش، طلا در مس، ج2، تهران: ناشر نویسنده.

برلین، آیزایا. 1391ش، ریشه‌های رومانتیسم، عبدالله کوثری، چ4، تهران: ماهی.

بلّاطه، عیسی. 2007ش، بدر شاکر السیّاب: حیاته وشعره، الطبعة السادسة، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.

بیدج، موسی. 1389ش، مقاومت و پایداری در شعر عرب از آغاز تا امروز، تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس.

پورنامداریان، تقی. 1377ش، خانه­ام ابری است، شعر نیما از سنت تا تجدد، چاپ اول، تهران: سروش.

جاسم، محمد. 1394ش، رمز و اسطوره در شعر معاصر ایران و عرب، بررسی تطبیقی رمزگرایی در شعر بدر شاکر سیاب و مهدی اخوان ثالث، تهران: نگاه.

جعفری جزی، مسعود. 1378ش، سیر رمانتیسم در اروپا، تهران: مرکز.

جعفری جزی، مسعود. 1388ش، سیر رمانتیسم در ایران از مشروطه تا نیما، چاپ دوم، تهران: مرکز.

چدویک، چارلز. 1375ش، سمبولیسم، مهدی سحابی، چاپ اول، تهران: مرکز.

حسین پورچافی، علی. 1390ش، جریان‌های شعری معاصر فارسی از کودتا 1332 تا انقلاب 1357، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.

حقوقی، محمد. 1379ش، شعر زمان ما، نیما یوشیج، نقد و تفسیر، تهران: نیلوفر.

حمیدیان، سعید. 1381ش، داستان دگردیسی، روند دگرگونی­های شعر نیما، چاپ اول، تهران: نیلوفر.

سیّاب، بدر شاکر. 1989م، دیوان اشعار، بیروت: دار العودة.

سیدحسینی، رضا. 1376ش، مکتب‌های ادبی، چاپ یازدهم، تهران: نگاه.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1387ش، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، چاپ سوم، تهران: سخن.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1393ش، شعر معاصر عرب، تهران: توس.

عباس، احسان. 1992م، بدر شاکر السیاب، دراسة فی حیاته وشعره، الطبعة السادسة، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.

علاق، فاتح. 1388ش، مفهوم شعر از دیدگاه شاعران پیشگام عرب، سیدحسین سیدی، چاپ اول، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.

فرزاد، عبدالحسین. 1392ش، رؤیا و کابوس(شعر پویای معاصر عرب)، چاپ سوم، تهران: مروارید.

فورست، لیلیان. 1387ش، رمانتیسم، مسعود جعفری جزی، چاپ پنجم، تهران: مرکز.

کمالی زاده، محمد. 1395ش، سیاست در شعر نو، قم: دانشگاه مفید.

مختاری، محمد. 1378ش، انسان در شعر معاصر، چاپ دوم، تهران: توس.

ولک، رنه. 1388ش، تاریخ نقد جدید، جلد 2، سعید ارباب شیرانی، چاپ سوم، تهران: نیلوفر.

یوشیج، نیما. 1373ش، مجموعه کامل اشعار(فارسی و طبری)، گردآوری سیروس طاهباز، چاپ سوم، تهران: نگاه.

یوشیج، نیما. 1376ش، مجموعه کامل نامه‌های نیما یوشیج، به کوشش سیروس طاهباز، تهران: نشر علم.

یوشیج، نیما. 1385ش، درباره هنر شعر و شاعری، تهران: نگاه.

 

مقالات

خاکپور، محمد و میرجلیل اکرمی. 1389ش، «رمانتیسم و مضامین آن در شعر معاصر فارسی»، کاوشنامه، سال 11، ش 21.

سی یر، رابرت و میشل لووی. 1373ش، «رمانتیسم و تفکر اجتماعی»، یوسف اباذری، ارغنون، سال1، ش 2.

 

 

Bibliography

Adonis, Ali Ahmad Said (2012), Pishdaramdi bar Sher-e Arabi,translated by  Kazem Barg Nisi, Tehran: Nei.]

Asvar, Mousa (2012) Az Soroud-e  Baran ta Mazamir-e  Gole Sorkh: Pishgamane Sher-e Emrooz-e Arab, 2^nd print, Tehran: Sokhan.

Barahani, Reza (1992), Tala dar Mes, 2^nd Vol., Tehran: Nasher: Nevisandeh.

Berlin, Isaiah (2012), Rishehaye Romanticism,translated by  Abdollah Kosari, 4^th Vol., Tehran, Mahi.]in Persian[

Boullata, Issa (2007), Badr Shakir al-Sayyab: Hayateh  va Shereh, 6th Vol, Beirut: Almoaseseh alarabieh leldrasat valnashr.

Bidaj, Mousa (2007), Moghavemat va Paidari dar Sher-e Arab az Aghaz ta Emrooz, Tehran: Bonyade Hefz-e  Asar va Nashr-e Arzeshhay-e Defa-e Moghadas.

Pournamdarian, Taghi (1998), Khaneam Abrist, Sher-e Nima az Sonat ta Tajadod. 1^st Vol., Tehran: Soroush.

Jasem, Mohammad (2015), Ramz  va Ostoureh dar Sher-e Moaser-e Iran va Arab, Barresi-e Tatbighi –e Ramzgraee dar Sher-e Badr Shakir al-Sayyab va Mehdi Akhavan-e Sales, Tehran: Negah.

Jafari Jazi, Masousd (2009), Seir_e  Romanticism dar Europe, Tehran, Markaz.

Jafari Jazi, Masousd (2009),Seir_e Romanticism dar Iran az Mashrouteh ta Nima, 2^nd Print, Tehran: Markaz

Chadwick, Charles (1996) Symbolism,translated  by Mehdi Sahabi, 1^st print, Tehran, Markaz.

Hossein Pourchafi, Ali (2011), Jaryanhay_e Sheri_e Moaser_e  Farsi  az  Kodeta 1332 ta Enghelabe 1357, 3^rd print, Tehran; Amir Kabir.

Hoghooghi, Mohammad (2000)Sher_e Zaman_e Ma, Nima Youshij, Naghd o Tafsir, Tehran; Niloofar.

Hamidian, Said (1381), Dastan_e Degardisi, Ravand_e Degargoonihay_e Sher_e Nima, 1^st print, Tehran: Niloofar.

Khakpour, Mohammad & Mir Jalil Akrami (2010), Romanticism va Mazamin_e  An dar Sher_e Moaser_e Farsi,cited in  Kavoshnameh, Seq: 11 , No. 21.

Sayyab, Badr Shakir (1989), Divan_e Ashar, Beirut: Darolodeh.

Seyed Hosseini, Reza (1997), Maktabhay_e  Adabi, 11^th print, Tehran: Negah.

Siyer, Robert & Michel Lovoy (1999), Romanticism va Tafakorat_e Ejtemaee,translated by  Yousef Abazeri,cited in  Arghanoon, Tehran: seq: 1, No.2.

Shafiee Kadkani, Mohammad Reza (1999), Advar_e Sher_e Farsi  az Mashrooteh ta Soghout_e Saltanat. 3^rd print. Tehran; Sokhan.

Shafiee Kadkani, Mohammad Reza (2014), Sher_e Moaser_e Arab. Tehran: Tous.

Abbas, Ehsan (1992), Badr Shakir al-Sayyab, Draseh Fi Haite va Sherehe, 6^th  vol, Beirut: Almoaseseh alarabieh alledrasat valnashr.

Alagh, Fateh (2009), Mafhoum_e Sher az Didgah_e Shaeran_e Pishgam_e Arab,translated by  Seyed Hossein Saeidi, 1^st print, Mashhad: University of Ferdowsi.

Farzad, Abdolhossein (2013), Roya va Kaboos (Sher_e Pouyay_e Moaser_e  Arab), 3^rd print, Tehran: Morvarid.

Forest, Lilyan (2008) Romanticism,translated by  Maseoud  Jafari Jazi, 5^th print, Tehran: Markaz.

Kamalizadeh, Mohammad (2016), Siasat dar Sher_e  No, Qom: University of Mofid.

Mokhtari, Mohammad (1999), Ensan dar Sher_e Moaser, 2^nd print, Tehran: Tous.

Wellek,René (2009), Tarikh_e  Nahgd_e  Jadid, 2^nd .translated by Said Arbab Shirani, 1^st Print, Tehran. Niloofar.

Youshij, Nima (1994), Majmoe Kamel_e  Ashar (Farsi va Tabari), Gerdavari Sirous Tahbaz, 3^rd print, Tehran: Negah.

Youshij, Nima (1997)Majmoe Kamel Namehay_e Nima Youshij, Be Koshesh_e Sirous Tahbaz, Tehran: Nashre Elm.

Youshij, Nima (2006), Darbareh Honar_e Sher va Shaeri, Tehran: Negah.