بررسی سی بیت از ترجمه الشّواربی از غزلیات حافظ با رویکرد زبان‌شناختی
محورهای موضوعی : شعر
علی قهرمانی
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
حافظ شیرازی به عنوان شخصیّتی ادبی- عرفانی در جهان عرب مورد توجه ادیبان و شاعران فراوانی قرار گرفته است. استفاده از اصطلاحات عرفانی از قبیل عشق آسمانی، خرقه، می و ... در اشعار شاعران عرب زبان نشان‌دهنده نفوذ و تأثیر اندیشه حافظ در ادب عربی است. ابراهیم امین شواربی یکی از مترجمانی به حساب می‌آید که زمینه را برای آشنایی اعراب با دیوان حافظ فراهم کرد. ترجمه غزلیات حافظ از ابراهیم امین شواربی یکی از نمونه های زیبا و شایسته ترجمه های شعر است. شواربی در این راستا، پایه کار خود را ترجمه غزل‌ها به نثر نهاده است. در این مقاله نگارنده بر آن است تا بر اساس شیوه توصیفی- تحلیلی و با رویکردی زبان شناختی، دریافت و تلقی مترجم را مورد نقد و بررسی قرار دهد. برخی نتایج بدست آمده حاکی از آن است که با وجود تمامی دقتی که شواربی در این کتاب به کار بسته، اما در دریافت معنی و به عبارتی تلقّی وی، لغزش هایی به چشم می خورد. اغلب لغزش ها و کژفهمی ها در این اثر از عدم توجه به عوامل برون زبانی، کم توجهی به عناصر فرهنگی متن مبدأ، ترجمه واژه‌ها بر اساس ساختار زبان عربی و بی دقتی به ایهام نهفته در زبان حافظ ناشی می شود.
As a literary-mystical figure, Hafiz Shirazi has been the focus of attention among many poets and literary figures in the Arab world. The employment of such mystical terms as celestial love, cloak, wine, etc. by the Arab poets in their poetry shows the influence of Hafiz’s thought on the Arab literature. Ibrahim Amin Al-Shawarebi, as an Arabic translator, paved the ground for the familiarization of the Arabs with the Hafiz’s Divan. The Translation of Hafiz’s lyrical poems into Arabic language by Ibrahim Amin Shawarebi is an example of a felicitous and beautiful one in the poetic translation. In this respect, Al-Shawarebi based his work on the translation of Hafiz’s sonnets into prose. In this study, the researcher aims to analyze and criticize his (Ibrahim Amin Shawarebi) translations in the light of linguistic criticism, perception, and understanding through the descriptive and analytical methods. The results showed that there are some misunderstandings in Al-Shawarebi’s translations, although he did his best to provide a careful and meticulous work. Many of these problems originate from the translator’s negligence of the extra linguistic factors, his little attention to the cultural elements of the source language, basing his translation of Persian vocabularies on the linguistic structure of Arabic language, and his ignorance of hidden puns behind the Hafiz’s word.
آذرنوش، آذرتاش. 1394ش، حافـظ در حـوزه زبان عـربی، مـرکز دائـرة المــعارف بـزرگ اسـلامی.
افشار، ایرج. بی‌تا، فهرست مقالات فارسی، ج 1، تهران: علمی و فرهنگی.
امامی، نصرالله. 1388ش، بر آستان جانان، چاپ اول، اهواز: انتشارات رسش.
برزگر خالقی، محمدرضا. 1384ش، شاخه نبات حافظ، تهران: بی‌نا.
بکار، یوسف حسن. 1352ش، جهود عربیة معاصر فی خدمة الادب الفارسی، مجموعه سخنرانی‌های دومین کنگره تحقیقات ایرانی، به کوشش حمید زرین‌کوب، مشهد: بی‌نا.
حافظ الشیرازی، محمد بن بهاء الدین. 1382ش، اغانی شیراز، ترجمه ابراهیم امین الشواربی، تهران: فرهنگ مشرق زمین.
حافظ الشیرازی، محمد بن بهاء الدین. 1999م، دیوان حافظ الشیرازی، ترجمه ابراهیم امین الشّواربی، تهران: مهر اندیش.
حافظ، محمد بن بهاء الدین. 1368ش،دیوان، نسخه محمد قزوینی و قاسم غنی، چاپ دوم، تهران: محمد.
خرمشاهی، بهاء الدین. 1366ش، حافظ نامه، چاپ اول، تهران: انتشارات سروش.
دستغیب، علی. 1373ش، از حافظ به گوته، تهران: انتشارات بدیع.
رجایی بخارایی، احمد علی. بی تا، فرهنگ اشعار حافظ، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی.
زریابخویی، عباس. 1368ش، آیینه جام، تهران: انتشارات علمی.
زرین کوب، عبدالحسین. 1375ش، از کوچه رندان، تهران: انتشارات سخن.
سودی بسنوی، محمد. ١٣72ش، شرح سودی بر حافظ، ترجمه عصمت ستارزاده، چاپ ششم، تهران: انتشارات نگاه.
فرشادمهر، ناهید. 1388ش، دیوان حافظ با معنی کامل، چاپ هشتم، تهران: گنجینه.
لاهیجی، شمس‌الدّین محمّد. 1378) مفاتیح‌الاعجاز فی شرح گلشن راز، با مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا برزگر خالقی و عفّت کرباسی، تهران: انتشارات روزبه.
معلوف ، لویس. 1364ش، المنجد فی اللغة، افست، تهران: انتشارات اسماعیلیان.
معین، محمد. ١٣٦٤ش، فرهنگ فارسی، چاپ هفتم، تهران: امیرکبیر.
نور بخش، جواد. 1372ش، فرهنگ نور بخش، ،چاپ سوم، تهران: چاپخانه مروی.
هـروی، حسیـن علی. 1369ش، شـرح غـزل‌های حافـظ، چاپ ســوم، تــهران: چاپـخانه کیـــهان.
مقالات
آیینه‌وند، صادق. 1383ش، «حافظ الشّیرازی فی کتابات الباحثین العرب»، مجله شیراز، دانشگاه شیراز.
پاشا زانوس، احمد. 1390ش، «عبدالوهّاب البیاتی و حافظ شیرازی»، فصلنامه لسان مبین، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، شماره سوم.
حسینی، محمد. 1385ش، «نقد و نظر، ترجمه دیوان حافظ به زبان عربی اغانی شیراز»، پژوهشنامه فرهنگ و ادب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، شماره 3.
رسولی، حجت. 1393ش، «تلقى إبراهیم أمین الشواربی ومحمد الفراتی من الغزل الثامن لحافظ الشیرازی(دراسة مقارنة)»، کاوشنامه ادبیات تطبیقی، دانشگاه رازی، شماره 16.
زینیوند، تورج. 1391ش، «گزارشی از حافظ پژوهی در ادب عربی»، فصلنامه نقد و ادبیّات تطبیقی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه رازی، شماره ششم.
سهیلی، ابوالقاسم. 1365ش، «دیدگاههای نقد ترجمه»، فصلنامه ترجمه، دانشگاه علامه طباطبایی.
صفوی، کوروش. 1383ش، «طرح چند ملاک درونزبانی در نقد نظاممند ترجمه»، مطالعات ترجمه، شماره سوم.
میرفخرایی، مجدالدین. 1945م، «ترجمه عربی دیوان حافظ»، روزگار نو، برلین، شماره 4.
_||_
Afshar, Iraj (BITA= without date), “Fehrest Persian Articles”, Volume 1, Tehran, Science and Culture Publishing.
Emami, Nesrollah (2009), “Bar Astan Janan”, Ahvaz: Ressh Publishing, First printing.
Azernush, Azertash (2015), “Hafiz in the field of Arabic Language”, Tehran: The Center for the Great Islamic Encyclopedia.
Ayinevand, Sadegh (2004), “Alshyrazy Hafiz in the books of Arabic Researchers”, the journal of Shiraz University.
Berziger Khalegi, Mohammadreza (2005), “Shakheyeh Nebat Hafiz”, Tehran: Zavvar Publishing.
Bakkar, Yusef Hassan (1973), “Jehud Arabiyet Moaser fi Khedmete Adab Farsi”, The collection of Speeches in the second conference on Iranian Studies, by Hamid Zerrinkub, Ferdowsi University of Mashhad: Published by the faculty of Literature and Humanities.
Pasha Zanus, Ahmad (2011), “Abdulvahab al-Beyyati and Hafiz Shirazi”, The Quarterly Journal of Lesan-on Mobeen_on, Issue 3, Published by Imam Khomeini (RH) International University.
Alshyrazy Hafiz Muhammad ibn Baha al-Din (1989), “From the copy by Mohammad Ghazvini and Ghasem Ghani”, Tehran: Mohammad Publishing, Second Printing.
Alshyrazy Hafiz Muhammad ibn Baha al-Din (1999), “the Divan of Alshyrazy Hafez” Translated: Ebrahim Amin al-Shavarebi. Tehran: Mehrandish publishing.
Alshyrazy Hafiz Muhammad ibn Baha al-Din (2003), “Aghani Shiraz”, Translated: Ebrahim Amin al-Shavarebi. Tehran: Ferheng Meshreg Zamin publishing.
Khorremshahi, Baha al-Din (1987), “Hafiz Nameh”, Tehran: Soroush Publication, First Printing.
Hosseni, Mohammad (2006), “the critique and outlook, the translation of Hafez’s Divan into Arabic Language from the work of Aghani Shiraz”, the journal of Culture and Literature, Azad University, Roudehen Branch, No: 3.
Rejaee Bokharaee, Ahmadali (BITA= without date), “The Dictionary of Hafiz Poems”, Tehran, Elmi Publishing, Thrid printing.
Rasouli, Hojjet (2014), “Teghi Ebrahim Amin al-Shavarebi and Mohammad al-Farati Men al-ghazel al-samen Hafiz Alshyrazy (Derast Mogharen), the Journal of Comparative Literature, Issue 16, Razi University. [or Shawarebi please check and replace all]
Zeryab khoyee, Abbas (1989), “Ayeneh Jam”, Tehran, Elmi Publishing.
Zerinkub, Abdolhossein (1996), “Az Kucheyeh Rendan”, Tehran, Sokhan Publishing.
Zeynivand, Turej (2012), “Reports from Hafiz Studies in Arabic Language”, Quarterly Review Journal of Comparative Literature, Faculty of Letters and Human Sciences, Razi university, No: 6.
Destgheyb, Ali (1994). “From Hafiz to Goethe”, Tehran, Bedie Publishing.
Sudi Besnevi, Mohammad (1993), “Overview of Sudi for Hafiz”, Translated: Esmat Satarzadeh, Sixth printing, Tehran: Negah Publishing.
Soheyli, Abulghasem (1986), “Critical views on Translation, Quarterly Translation Journal”, Jahad Daneshgahi Allameh Tabataba’i University.
Saffevi, Kurish (2004), “proposal of some intera-language criteria for appropriate critical of translation”, Translation Studies, Issue 3.
Farshadmehr, Nahid (2009), “the Divan of Alshyrazy Hafez with a complete interpretation”, Tehran: Genjineh Publishing, Sixth printing.
Moin, Mohammad (1985), “Persian Dictionary”, Tehran: Amirkabir Publishing, Seventh printing.
Lahiji, Shamsaddin Mohammad (1999), “Mefatih al-eijaz fi Sherheh Golshan Raz”, Mohammad Reza Barzgar and Effet Karbasi (Eds.), Tehran: Ruzbeh Publishing.
Malouf, Louis (1985), “Almonjed Dictionary”, Tehran: Esmailian publishing.
Mir Fekhrayie, Mojeddin (1945), “The translation of Alshyrazy Hafez’s into Arabic language”, Ruzegar No, Berlin, Issue 4.
Nurbakhsh, Javad (1993), “Nurbakhsh Dictionary” Tehran: Marovi Publishing, third printing.
Herevi, Hossein Ali (1990). “Overview of Hafiz’s Lyrics”, Tehran: Keyhanek Publishing, Third printing.
