بررسی سبک‌شناسانه اشعار «نتائج الفطنه» ابن هباریه

محورهای موضوعی : شعر

حمیلا چرنگ ¹ , یابر دلفی ²

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب دانشگاه آزاد آبادان
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه آزاد آبادان

تاریخ دریافت : 1398/05/25 تاریخ پذیرش : 1398/05/25 تاریخ انتشار : 1398/05/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

سبک شناسی ابزاری مفید برای شناسایی هویت ادبی اثر است. سبک شناسی لایه‌ای که یکی از مدل های سبک شناسی نوین است به تحلیل و بررسی شاخصه‌های متن از جهت گزینش کلمات و ساخت و زیرساخت عبارات و اغراض بلاغی و نحوی و آوایی می‌پردازد. ما در این پژوهش بر آن‌ایم تا با بررسی سبک شناسی اشعار نتائج الفطنه به واکاوی اشعار نتائج الفطنه در سطوح آوایی، نحوی، بلاغی، ساختاری و ارتباط آن با درونمایه اثر یعنی احساسات، افکار، تخیلات و اهداف نویسنده اثر بپردازیم. از آنجا که نوعی از داستان پردازی، نقل آن در قالب شعر تعلیمی است ابن هباریه از شعرای بزرگ شعر تعلیمی است که در کتاب نتائج الفطنه داستان‌های تعلیمی خود را به رشته نظم در آورده است. ابن هباریه در مواجهه با مخاطبین خود در داستان هایش سبکی را اختیار کرده که همساز با ساخت و زیر ساخت قوی اشعارش باشد؛ چرا که از یک طرف راه رسیدن به منش انسانی را با ویژگی‌های اخلاقی چون خردمندی، دانشوری، دوستی نشان داده و از سوی دیگر انسان‌ها را از رذایل اخلاقی چون دروغ، حرص و آز، خشم، غضب و ستم‌گری در اشعار خود بر حذر می‌دارد. در این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی به بررسی سطوح زبانی و بیانی و نحوی پرداخته می‌شود و بر این اصل که درونمایه‌ای موفّق چگونه باعث نظم، تداوم و چینش قسمت‌های مختلف داستان شعر تعلیمی ابن هباریه شده است تأکید می‌شود.

چکیده انگلیسی:

Methodology is a useful tool to know and recognize a work's literary identity. Level methodology which is one of the modern methodology's types, studies and analyzez text's criteria from word choice and phrase structure and morphological view point. This research intends to study Natayej Al Fitna" poetries from methodological point of view and survey the vocal, syntactic, rhetorical level and find the relationship with the poet's theme such as emotions, ideas, dreams and goals. The method of the research is analytical – descriptive and studies lingual and rhetorical levels based on the question: how a successful theme can cause continuance and order in various parts of an educational poem.

منابع و مأخذ:

کتابنامه

ابن حجر. 1390ش، لسان المیزان، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.

ابن خلکان، ابوالعباس. 1964م، وفیات الأعیان وانباء أبناء الزمان، قم: منشورات رضی.

ابن عماد حنبلی، عبدالحی. بی تا، شذرات الذهب فی أخبار من ذهب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

ابن هباریه. 1900م، کتاب نتائج الفطنة فی نظم کلیله ودمنه، بیروت: المطبعة اللبنانیة.

ابن هباریه. 1999م، الصادح والباغم، تصحیح وریدة جمـعه العودة، بی جا: منشـورات جامـعة قاریونس.

أبوموسی، محمد. 1980م، التصویر البیانی(دراسةتحلیلیة لمسائل البیان)، الطبعة الثانیة، بیروت: دار التضامن.

تفتازانی، مسعود بن عمر. 2010م، مختصر المعانی، شرح الشیخ الهند محمود حسن، پاکستان: مکتبة البشری.

الجرجانی، عبدالقاهر. 1372ق/ 1981م، دلائل الإعجاز، تصحیح السید محمد رشید رضا، بیروت: دار المعرفة.

خفاجی، محمد عبدالمنعم و محمد السعدی فرهود و عبدالعزیز شرف. 1992م، الأسلوبیة والبیان العربی، القاهرة: الدار المصریة اللبنانیة.

ذهبی. 1407ق/ 1961م، العبر فی خبر من غبر، تصحیح فؤاد سید، کویت: چاپخانه دولتی.

الزوبعی، طالب محمد و حلاوی، ناصر. 1996م، البیان والبدیع، بیروت: دار النهضة العربیة.

سکاکی، ابن یعقوب یوسف. 1420ق، مفتاح العلوم، حققه و قدّم له و فهرسه: عبدالحمید هنداوبی، بیروت: دار الکتب العلمیة.

سنکری طرابیشی، محمد فائز. 1997م، شعر ابن الهباریه، دمشق: مطابع وزارة الثقافة.

سیّدحسینی، رضا. 1376ش، مکتب­های ادبی، تهران: نشر مرکز.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1380ش، موسیقی شعر، چاپ هشتم، تهران: نشر آگاه.

طاهر، علی جواد. 1958م/ 1405ق، الشعر العربی فی العراق وبلاد العجم، بغداد: مطبعة المعارف.

فتوحی، محمود. 1390ش، سبک شناسی؛ نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، چاپ دوم، تهران: انتشارات سخن.

مقدسی. 1995م، کشف الأسرار عن حکم الطیور والأزهار ویلیه الصادح والباغم، بیروت: دار المواسم.

یموت، غازی. 1983م، علم أسالیب البیان، الطبعة الأولی، بیروت: دار الأصالة.

Ibn Hajar (1390), Lassan al-Mizan, Beirut: Institute for the Study of Literature.

Ibn Khalkan, Abul Abbas (1964), Wafiat al-Ayyān and Anbaa obnat al-Zaman, Qom: Razi Manshoorat

Ibn Emad Hanbali, Abdul Hay, Bita, Shaztar al-Dhahab, Zahab, Beirut: Dar Ehya al Torath Al Arabi

Ibn Habariyah (1900) Natayej Al Fitnah fi Nazm Kalilah &Dimnah, Beirut

Abu Mousa, Mohammad, Al-Taswir al-Bayani (1980), Beirut: Dar al-Tazamin

Taftazani, Mas'ud Ibn Omar. (2010). Brief Minute. Description by Al-Sheikh Al-Hind Mahmoud Hasan. Pakistan: Maktobeh al-Bashiri

Al-Jorjani, Abdul Qahir (1372 -1981), Dalael Al E'jaz, edited by Mohammad Rashid Reza. Beirut: Dar al-Ma'rafeh.

Khafaghi, Mohammad Abdulmone'm and Mohammad al-Saadi Farhud and Abdul Aziz Sharaf (1992), Al-Aslubyat and Al-Bayan al-Arabi, Cairo

Zahabi (1407-1961), Al-Abar fi khabar min Ghair, edited by Foad Seyyed, Kuwait, Government Printing House.

Al-Zobayee, Talib Mohammad; Halawi, Nasser (1996). Al-Bayan and al-Badi'. Beirut: Dar al-Nahda al-Araby.

Sakaki, Ibn Yaghoub Yusuf (1420), Meftah Al-ulum, Beirut: Dar Al kotob al-Elmiyah,

Sinakri Tarirabishi, Muhammad Fayez (1997), Ibn Al-Habariyah Poetry, Damascus

Seyed Hosseini, Reza (1376), literary schools: Markaz pub, Tehran

Shafiei Kadkoni, Mohammad Reza (1380), rhythm of the Poetry, 8^th ed. Agah Pub, Tehran

Taher, Ali Jawad (1958), Al-Sha'r al-Arabi fi Iraq and Balad al-Ajam, Baghdad

Fotohi, Mahmoud (1390), Stylistics, Theories, Approaches, and Methods, 2^nd ed. Sokhan Pub, Tehran

Moghaddasi (1995) Kashf Al Asrar an Hekam Al toyour va Azhar, Beirut: Dar al-Mousam.

Yomut, Ghazi (1983), Elm Asalib al-Bayan, Beirut: Dar al-'Asal'ah