مبانی مشترک ادبیات مقاومت در اشعار جمیل صدقی زهاوی و معروف الرصافی
محورهای موضوعی : شعر
علیرضا حسینی
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کوثر بجنورد)
حسین حدیدی
2
(استادیار گروه زبان وادبیات عربی دانشگاه پیام نور)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
ادبیات مقاومت به عنوان یکی از پویاترین جریان‌های ادبی معاصر عرب به شمار می‌رود و به خصوص در عراق، به دنبال افزایش ظلم و ستم حکومت عثمانی و استعمارگران با هدف مبارزه در مقابل آن شکل گرفت. این اشعار بازتاب دهنده دردها و رنج‌ها، پیکار و پایداری، آزادی و بیانگر معضلات اقشار مختلف جوامع بشری است که شاعرانی چون زهاوی و رصافی از منادیان حقیقی آن به شمار می‌آیند. آنان توانستند با تلاشی گسترده به سرودن شعرهای مهیج و تحریک احساسات خفته مردم مبادرت ورزند که علاوه بر تأثیرگذاری در رخدادها، در راستای منافع سرزمین خویش آثار ادبی ماندگاری را هم تألیف کنند. این مقاله با استفاده از روش پژوهش ادبی و تاریخی ابعاد و زوایای موضوع را بررسی می‌نماید. یافته‌ها نشان می‌دهد، عشق به وطن، مبارزه با دولت عثمانی و حکومت قیمومیت از مهم‌ترین بخش ادبیات پایداری در اشعار این دو شاعر عراقی است. زهاوی و رصافی از جمله شاعرانی بودند که مردم را به حق طلبی و ظلم ستیزی دعوت کردند.
Resistance literature is considered as one of the most dynamic contemporary Arab literary currents and was formed especially in Iraq, following the increase of oppression of the Ottoman government and the colonialists in order to fight against it. These poems reflect the pains and sufferings, struggle and stability, freedom and express the problems of different strata of human societies, that poets such as Zahawi and Rasafi are the true preachers. With a great effort, they were able to compose exciting poems and provoke the dormant emotions of the people who, in addition to influencing events, also wrote lasting literary works in the interests of their homeland. This article examines the dimensions and angles of the subject using literary and historical research methods. The findings show that love for the homeland, struggle against the Osmani government and the rule of guardianship are the most important parts of the resistance literature in the poems of these two Iraqi poets. Zahawi and Rasafi were among the poets who called the people to seek right and oppression.
بطی، رفائیل. 1923م، الأدب العصری فی العراق العربی، القاهرة: المطبعة السلفیة.
الحانی، ناصر. 1954م، محاضرات عن جمیل صدقی الزهاوی، القاهرة: معهد الدراسات الأدبیة العالمیة.
الرشودی، عبدالحمید. 1966م، الزهاوی دراسات ونصوص، بیروت: دار ومکتبة الحیاة.
الرصافی، معروف. 1999م، دیوان الرصافی، ط1، مقدمة عبدالغادر المغربی، بیروت: دار المنتظر.
الزهاوی، جمیل صدقی. 1979م، الدیوان، مصر: المطبعة العربیة.
الزهاوی، جمیل صدقی. 2004م، الدیوان، شرح وتقدیم انطوان القوال، ط1، بیروت: دار العلم للملائین.
شرارة، عبداللطیف. 1960م، الرصافی دراسة تحلیلیة، بیروت: دار صادر.
ضیف، شوقی. 1959م، دراسات فی الشعر العربی المعاصر، القاهرة: دار المعارف.
طبانة، بدوی. 1957م، معروف الرصافی دراسة ادبیة لشاعر العراق وبیئته السیاسیةوالإجتماعیة، ط1، مصر: مطبعة السعادة.
العبطة، محمود. 1992م، معروف الرصافی حیاته وآثاره ومواقفه، ط1، بغداد: دار الشؤون الثقافیة.
عزالدین، یوسف. 1967م، فی الأدب العربی الحدیث، بغداد: مطبعة دار البصری.
عزالدین، یوسف. 1989م، الشعر العراقی الحدیث أهدافه وخصائصه فی القرن التاسع عشر، القاهرة: دار المعارف.
العزاوی، عباس. 1369ش، تاریخ العراق بین الإحتلالین، قم: انتشارات شریف رضی.
فهمی، ماهر حسن. بی تا، الزهاوی، القاهرة: المؤسسة المصریة العامة.
المطلوب، احمد. 1970م، الرصافی آراؤه اللغویة والنقدیة، بغداد: معهد البحوث والدراسات.
المقدسی، انیس. 1980م، الإتجاهات الأدبیة فی العالم العربی الحدیث، بیروت: دار العلم للملائین.
المقدسی، انیس. 1994م، أعلام الجیل الأول من شعراء العربیة فی القرن العشرین، بیروت: مؤسسة نوفل.
ناجی، هلال. 1963م، الزهاوی ودیوانه المفقود، القاهرة: دار العرب.
الواعظ، رؤوف. 1974م، الإتجاهات الوطنیة فی الشعر العراقی الحدیث، بغداد: دار الحریة.
مقالات
علیزاده، زهرا و اعظم اعتمادی فرد و مینا سادات طباطبایی. 1397ش، «بررسی پدیده اسلام هراسی و راهکارهای قرآنی مقابله با آن»، فصلنامه مطالعات قرآنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، سال نهم، صص 379- 406.
نظری، علی و یونس ولیئی و سید مرتضی طباطبایی. 1394ش، «الدعوة الاصلاحیة فی شعر معروف الرصافی»، دراسات الادب المعاصر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، السنة السابعة، العدد الثامن والعشرون، صص 49- 66.
_||_
Bati, Raphael. 1923, Modern Literature in Arab Iraq, Cairo: Salafi Press.
Al-Hani, Nasser 1954, Lectures by Jamil Siddiqui Al-Zahawi, Cairo: Mahad Al-Dorasat Al-Adabiya Al-Alemiye
Al-Rashidi, Abdul Hamid 1966, Al-Zahawi Studies and Texts, Beirut: Dar al-Maktabah al-Hayat.
Al-Rasafi, Maroof. 1999, Diwan al-Rasafi, vol. 1, introduction by Abdul Ghadir al-Maghrebi, Beirut: Dar al-Montazer.
Al-Zahawi, Jamil Sadqi 1979, Al-Divan, Mesr: Al-Matbaa Al-Arabiye
Al-Zahawi, Jamil Sadqi 2004, Al-Diwan, Explanation and Presentation of the Quotation, Volume 1, Beirut: Dar Al-Alam Lelmalaein
Sharare, Abdul Latif 1960, Al-Rasafi Dorasat Tahliliyat, Beirut: Dar Sader.
Zeif, Shoghi, 1959, Studies in Contemporary Arabic Poetry, Cairo: Dar al-Ma'aref
Tabane, Badavi, 1957, Maruf Al-Rasafi Dorasat Adabiyat Leshaer Al-Aragh Vabeyat Al-Siyasiye Valejtemaeiye, 1st edition, Egypt: Al-Saadeh Press.
Al-Abta, Mahmoud, 1992, Maroof Al-Rasafi Hayat Vaasara Vamovafegha, 1st edition, Baghdad: Dar Al-Shoun Al-Thaqafi.
Izz al-Din, Yusef 1967 AD, in Arabic Literature Hadith, Baghdad: Dar Al-Basri Press.
Izz al-Din, Yusef 1989, Al-Sher Al-Araghi Al-Hadis Ahdafa Va Khasaesa Fi Al-Gharn Al-Tase Ashar, Cairo: Dar al-Ma'aref.
Al-Azawi, Abbas 1990, History of Iraq between the Hittites, Qom: Sharif Razi Publications.
Fahmi, Maher Hassan. No date, Al-Zahawi, Cairo: Egyptian Public Foundation.
Al-Matlub, Ahmad, 1970, Al-Rasafi Arava Al-Loghaviyat Valnaghdiya, Baghdad: Institute for Research and Studies.
Al-Maqdisi, Anis. 1980 AD, Literary Facilities in the Arab World of Hadith, Beirut: Dar Al-Alam Lelmalaein.
Al-Moghadasi, Anis. 1994, Aalam Al-Jil Al-Aval Men Shoara Al-Arabiyat Fi Al-Gharn Al-Asharin, Beirut: Nawfal Foundation.
Naji, Hilal. 1963, Al-Zahawi and Divaneh Al-Mafghud, Cairo: Dar Al-Arab.
Al-Vaez, Raoof, 1974, Patriotic manifestations in the Iraqi poetry of hadith, Baghdad: Dar al-Hurriya.
Articles
Alizadeh, Zahra and Azam Etemadi Fard and Mina Sadat Tabatabai. 2018, "Study of the phenomenon of Islamophobia and Quranic strategies to cope with it", Quarterly Journal of Quranic Studies, Islamic Azad University, Jiroft Branch, Year 9, pp. 379-406.
Nazari, Ali and Younes Valiei and Seyed Morteza Tabatabai. 2015, "Corrective Invitation in the Famous Poetry of Al-Rasafi", Studies in Contemporary Literature, Islamic Azad University, Jiroft Branch, Sunnah Al-Sabeeh, Number of Twenty-eighth, pp. 49-66.
