مصادیق زیبایی‌شناسی در عرفان عطار و مولوی

محورهای موضوعی : شعر

راشین بنی نجاریان ¹ , رضا حیدری نوری ²

1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران

تاریخ دریافت : 1398/11/30 تاریخ پذیرش : 1398/11/30 تاریخ انتشار : 1398/11/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

سابقه زیبایی‌شناسی را باید در میان اقوام کهن و باستانی جست‌وجو کرد نخستین گام‌ها را در این مسیر تمدن‌های ایران، هند و یونانی برداشته‌اند و دستاوردهای خوبی را به یادگار گذاشته‌اند. مکتب زیبایی پرستی در عرفان ایرانی اسلامی با استفاده از دستاوردهای حکمت یونانی و اشراق شرقی و به‌ویژه با بهره‌گیری از حکمت ایران باستان در قرون نخستین اسلامی شکل‌گرفته و با استفاده از تعالیم قرآنی به مکتب بزرگی در عرفان اسلامی تبدیل‌ شده است. البته بزرگان این مکتب همگی ایرانی بوده‌اند. عرفای بزرگی همچون مولانا جلال‌الدین رومی و عطار نیشابوری که همواره عشق به جمال‌پرستی و زیبایی‌شناسی در آثار عرفانی آن‌ها موج می‌زند. عطار نیشابوری نیز معتقد بر انعکاس جمال حق در سایر مخلوقات است؛ به خصوص معشوق زمینی که در داستان شیخ و دختر ترسا در منطق ‌الطیر آمده است. در این مقاله کوشش شده است تا با نگاهی بر آثار و اندیشه‌های عرفانی عطار و مولانا درباره مفهوم زیبایی و زیبایی‌شناسی در عرفان اسلامی مطالبی ارائه گردد.

چکیده انگلیسی:

The aesthetics’ background should be sought among olden and ancient tribes. The first steps have been taken by the civilizations of Iran, India and Greece this direction, and they have left good achievements in memory. Aestheticism school in Islamic Iranian mysticism was formed in initial centuries of Islam applying the achievements of Greek wisdom and Eastern enlightenment, especially with the use of ancient Iranian wisdom, and has become a major school in Islamic mysticism enjoying Qur'anic doctrines.  The pioneers of the mentioned school were all Iranians. Great mystics such as Maulana Jalaluddin Rumi and Attar Neyshaburi, whose willing for beauty and aestheticism have always been remarkable in their mystical works. Attar Neyshaburi also believes in the reflection of the truth beauty in other creatures; Especially the earthly lover who is mentioned in the story of Sheikh of Sana’an and the Christian Girl in " Manṭiq-uṭ-Ṭayr" (Conference of Birds).  The present article attempts to provide information about the concept of beauty and aesthetics in Islamic mysticism by considering Attar and Rumi’s mystical works and ideas.

منابع و مأخذ:

قرآن مجید.

افراسیاب پور، ع. 1380ش، زیبایی پرستی در عرفان اسلامی، تهران: طهوری.

پور نامداریان، ت. 1382ش، دیدار با سیمرغ(شعر و عرفان و اندیشه‌های عطار)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

حافظ. 1379ش، دیوان، تهران: هنر سرای گویا.

حیدری، ف. 1384ش، پندارهای یونانی، تهران: روزنه.

دورانت، و. 1369ش، لذات فلسفه، ترجمه ع. زریاب خویی، تهران: انقلاب اسلامی.

رازی، ن. 1374ش، مرصاد العباد، تدوین م. ریاحی، تهران: علمی و فرهنگی.

زمانی، ک. 1393ش، میناگر عشق، تهران: نی.

سجادی، س. 1375ش، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: طهوری.

سیوطی، ج. بی تا، جامع الصغیر فی احادیث البشیر والنذیر، جلد 1، تهران: امیرکبیر.

عطار، ف. 1373ش، مصیبت‌نامه، تدوین ن. وصال، تهران: زوار.

عطار، ف. 1388ش، منطق الطیر، تدوین م. شفیعی کدکنی، تهران: سخن.

عطار، ف. 1389ش، الهی نامه، تدوین ح. مجدآبادی، تهران: زوار.

فروزانفر، ب. ا. 1370ش، احادیث مثنوی، تهران: امیرکبیر.

مطهری، مرتضی. 1367ش، انسان کامل، قم: صدرا.

معین، محمد. 1380ش، فرهنگ فارسی معین، تهران: امیرکبیر.

مولانا، ج. 1377ش، مثنوی معنوی، تدوین ک. زمانی، تهران: اطلاعات.

نسفی، ع. ا. 1371ش، الانسان الکامل، تهران: طهوری.

نیکلســون، ر. 1374ش، شرح مثنوی معنوی مولوی، ترجمه ح. لاهوتی، تهران: سخن.

یثربی، س. 1377ش، فلسفه عرفان، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.

 

مقالات

بیـــوک زاده، ص. 1394ش، «رسالت زن در تذکرة الاولیاء عطار»، فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ.

علیرضا بهارلو، و امیر حسین چیت سازیان. 1391ش، «جایگاه هنر و موسیقی در آراء و اندیشه مولانا»، کتاب ماه ادبیات(61)، صص 59-65.

همتی، س. 1388ش، «مقایسه تصویرآفرینی از طبیعت در مثنوی‌های عرفانی قرن هفتم»، فصلنامه تخصصی ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، 5(21)، صص 166-179.

 

 

 

The Holy Quran translated by Mehdi Elahi Qomshai

Afrasiabpour, A. (1380). Aestheticism in Islamic Sufism. Tehran: Tahouri.

Buuk Zadeh, S. (1394). The mission of the woman in the mention of Olavia Attar. Journal of Women and Culture.

Pour Namdarian, T. (1382). Meet Simorgh (Attar's poetry, mysticism and thoughts). Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies.

Hafez. (1379). Divan. (Q. Muhammad, & Q. Ghani, editors) Tehran: The Art of Goya.

Heydari, F. (1384). Greek myths. Tehran: Rozaneh.

Durant, V. (1369). The Pleasures of Philosophy. (A. Zariab Khoi, Translator) Tehran: Islamic Revolution.

Razi, n. (1374). Morsad al-Abad. (M. Riahi, Editing) Tehran: Scientific and Cultural.

Zamani. (1393). Minager of Love. Tehran: Nei.

Sajjadi, S. (1375). Culture of mystical idioms and expressions. Tehran: Tahouri.

Suyuti, J. (Without). Jami'at al-Sighir fi Hadith al-Bashir and Vazdir (Volume 1). Tehran: Amir Kabir.

Attar, F. (1373). Tragedy. (N. Wesal, editing) Tehran: Zavar.

Attar, F. (1388). Mantegh al-Ta'ir. (M. Shafi'i Kadkani, Editing) Tehran: Sokhan.

Attar, F. (1389). Elahi Nameh. (H. Majdabadi, Editor) Tehran: Zavar.

Alireza Baharloo, and Amir Hossein Chitazian. (1391). The place of art and music in the ideas and ideas of Rumi. Literature Month Book (61), 59-65.

Forouzanfar, B. A. (1370). Traditions of Masnavi. Tehran: Amir Kabir.

Mohammed Moin. (1380). Moderate Persian culture. Tehran: Amir Kabir.

Morteza Motahari. (1367). Human perfection. Qom: Sadr.

Rumi, J. (1377). Masnavi. (K. Zamani, Editor) Tehran: Etella'at.

Nasifi, A. A. (1371). Perfect human. Tehran: Tahouri.

Nicholson, R. (1374). Description of Rumi's Masnavi Mathnawi. (H. Lahouti, Translator) Tehran: Sokhan.

Hemmati, S. (1388). A Comparison of Nature Creation in 7th Century Mystical Mathnavi. Quarterly Journal of Persian Literature, Islamic Azad University of Mashhad, 5 (21), 166-179.

Yathrabi, S. (1377). Philosophy of Sufism. Qom: Islamic Propaganda Office of Qom Seminary.